بازار بدهی و سهام؛ ۲ بال توسعه اقتصادی

به گزارش نما، محمدعلی دهقان دهنوی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفت و گویی رادیویی، بازار سرمایه را به عنوان یکی از ارکان اصلی تامین مالی در اقتصاد دانست و گفت: از آنجاییکه یکی از مشکلات اقتصادی موجود، کمبود سرمایه‌گذاری است، مهمترین محلی که می‌تواند این مشکل را برطرف کند بازارسرمایه است. در حال حاضر تامین مالی در بازارسرمایه از راه‌های مختلفی مانند عرضه اولیه، افزایش سرمایه و غیره انجام پذیر است و از این رو نقشی که بازار سرمایه در اقتصاد داشته با نقش سیستم بانکی برابری می‌کند.

رییس سازمان بورس اضافه کرد: این در حالیست که سیستم بانکی تسهیلات بیشتری در این خصوص پرداخت کرده، اما بخش عمده این تسهیلات سرمایه در گردش است که البته این روش در بازارسرمایه هم در شکل‌های دیگری انجام می شود، اما بانک ها به طرح‌های توسعه ای نیز تسهیلات ارایه کرده‌اند، با این حال رقم ارایه تسهیلاتشان تفاوت زیادی از میزان ارائه تسهیلات توسط بازارسرمایه ندارد.

گام های بزرگ بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹

وی تصریح کرد: در حال حاضر بازارسرمایه با حضور پرشور مردم وسعت پیدا کرده است. در نظر داشته باشید که دعوت مردم به بازارسرمایه از این حیث است که این بازار در اقتصاد نقش ایفا می‌کند و حضور افراد در این بازار با رعایت الفبای مدیریت ریسک و نگاه بلند مدت منجر به بازدهی مناسب برای سرمایه گذاران و نیز رشد اقتصادی می شود. بنابراین دعوت مردم به بازارسرمایه همیشه باید وجود داشته باشد. از طرفی دیگر ضروری است تا در آموزش و فرهنگسازی همچنین ترویج روش های حضور غیرمستقیم در بورس تلاش بیشتری داشته باشیم.

دهقان دهنوی تاکید کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار در تلاش است تا روزهای بهتری برای بورس رقم بخورد. اتفاقات سال ۱۳۹۹ را باید به اجزای مختلفی تقسیم بندی و به طور مجزا بررسی کرد، زیرا در غیر این صورت ممکن است دچار خطای تحلیل شویم.

وی در ادامه افزود: برخی از این اتفاقات ناشی از تلاطم متغیرهای کلان اقتصادی است. بازارهای دارایی مانند ارز، طلا، سهام و غیره همگی به یکدیگر متصل هستند و نمی توان آنها را به طور جداگانه بررسی کرد. از طرفی موضوع انتظارات عامل موثری بر تغییرات قیمتی هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند. بنابراین باید توجه داشت که تمام بازارها از تلاطم ها دچار آسیب شده اند و این موضوع تنها به بازارسرمایه مربوط نمی شود.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، با اشاره به اینکه برای بررسی دقیقتر اتفاقات رقم خورده در بازار سرمایه، باید این بازار را به دو دوره صعودی و نزولی، تقسیم کنیم، گفت: نخستین دوره مربوط به زمانی است که شاخص از یک دوره حدودا ۵۰۰ هزار واحد (در ابتدای سال) تا رقم بالای دو میلیون در اواسط مرداد ماه افزایش پیدا کرد و در ادامه با دوره نزول شاخص مواجه بودیم که البته با فراز و نشیب‌هایی تا این لحظه رو به رو بوده است.

علل جذب مردم به بازارسرمایه طی سال جاری

وی در تشریح علل جذب بیشتر مردم به این بازار بیان کرد: در ابتدای سال مردم وارد بازارسرمایه شدند، که در این میان حتما دعوت ها به این بازار نقش داشته است. نکته دیگر اینکه با در نظر گرفتن روند صعودی قیمت ارز، متوجه شدند که دارایی هایی که در سهام وجود دارد حتما نسبت به این قیمت دارای عکس العمل خواهند بود و از این رو فرصت سودآوری در این بازار وجود خواهد داشت؛ بنابراین سرمایه‌گذاران به دنبال بازاری برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان بودند و از این رو به سمت بازارسرمایه حرکت کردند.

دهقان دهنوی توضیح داد: در ماه‌های ابتدایی اقبال بازارسرمایه، سازمان بورس تلاش کرد تا با تمهیداتی از جمله عرضه بیشتر سهام، عطش سرمایه گذاران در این حوزه برطرف شود. به طوریکه دولت به فروش سهام خود اقدام کرد و در این راستا شرکت های دولتی را موظف کرد تا سهام شناور خود را افزایش دهند؛ همچنین سازمان بورس به حقوقی های بازار فشار آورد تا سهام بیشتری را به فروش برسانند و از این طریق بازار به تعادل لازم برسد.

وی گفت: نوسانات اقتصادی تاثیر خود را بر روی شاخص گذاشته اند، ولی بازارهای دیگر بخشی از این نوسانات را احیا کرده و به حالت طبیعی خود بازگشته اند، اما این اتفاق در بازارسرمایه هنوز به اندازه بازارهای دارایی دیگر بازگشت نداشته است. در این خصوص نظرات کارشناسان و تحلیلگران یاری‌رسان بازارسرمایه در بازگشت بیشتر به شرایط مطلوب است.

رییس سازمان بورس ایجاد برخی بخش بندی ها مانند (حقوقی- حقیقی ها) در بازارسرمایه را به زیان بازار دانست و در ادامه گفت: تخلفات همیشه در بازارسرمایه وجود داشته است. به نظر من برخورد با متخلفین نقش اساسی در احیا و تقویت اعتماد مردم به بازارسرمایه دارد و سازمان بورس این مهم را با قدرت دنبال می کند.

سامانه دیده بان، سامانه ای برای دریافت شکایات و تخلفات

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر اینکه باید با متخلفان برخورد شود، تصریح کرد: سامانه دیده بان توسط سازمان بورس راه اندازی شده و گزارش های مردمی را دریافت می کند. در عین حال، سازمان نیز نظارت های دقیق و مستمری را در دستور کار دارد که بسته به نوع تخلف، برخورد مناسب صورت می گیرد. تذکر، درج در پرونده و جبران از طریق عدالت ترمیمی از جمله روش های برخوردی هستند.

وی ادامه داد: اما گاهی تخلف بزرگی روی می دهد و سازمان بورس به عنوان ضابط قضایی و گاهی به عنوان شاکی پیگیر موضوع می شود و در این مسیر همکاری خوبی بین دستگاه قضایی و سازمان بورس برقرار است.

زیرساخت ها در حال توسعه

دهقان دهنوی با اشاره به اینکه در سال ۹۹ شاهد حضور طیف وسیعی از سرمایه گذاران و حجم بالایی از معاملات در بازارسرمایه بودیم، ابراز داشت: برخی از زیرساخت ها و ساختارهای بازار سرمایه آمادگی پذیرش این حجم از نقدینگی را نداشت و از همین رو، گاهی مشکلاتی را در سامانه معاملات شاهد بودیم. اما هم اکنون با اتکا به دانش و توان داخلی مشکلات برطرف شده و زیرساخت ها نیز در حال توسعه است.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: در عین حال مقرر شده تا علاوه بر ارتقای ساختار سازمان بورس، سیستم های هوشمند کشف تخلف نیز در بازار راه اندازی شوند.

وی تاکید کرد: به رغم افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه، نباید فراموش کنیم که بورس بازاری تخصصی و مبتنی بر دانش است، از همین رو، همگان باید به خوبی نقش خود را ایفا کنند تا اعتماد به بازار سرمایه خدشه دار نشود.

دهقان دهنوی تقویت نظارت، شفاف شدن گزارش دهی شرکت ها و اطلاع رسانی دقیق تر را لازمه این امر دانست و افزود: سازمان بورس طرح حمایت از سهام داران با پرتفوی زیر ۱۰ میلیون تومان را در دستور کار قرار داده است. در عین حال، باید روش های سرمایه گذاری غیرمستقیم و بلندمدت ترویج شوند. برخی از صندوق های سرمایه گذاری در طی ۱۰ سال بین ۵۰ تا ۷۰ درصد بازدهی نصیب سرمایه گذاران خود کرده اند.

نگاهی به پرونده سهام عدالت

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار به وضعیت سهام عدالت اشاره کرد و گفت: پرتفوی سهام عدالت شامل شرکت های بزرگ و قدرتمند در بازار سرمایه است. همچنین شرکت های سرمایه گذاری استانی تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می کنند. شرکت های سرمایه پذیر با برگزاری مجامع، سیاست های تقسیم سود خود را اعلام کردند و برخی تمامی منابع و برخی دیگر بخشی از منابع خود را به صورت سود تقسیم خواهند کرد.

وی در خصوص سیاست تقسیم سود تا پایان سال بیان داشت: تقسیم سود سهام عدالت از دو بخش در حال بررسی است. بخش اول در سمات است که اطلاعات سهامداران پالایش شده است و کسانی که سهام خود را فروختند سودی به آنها تعلق نخواهد گرفت، اما آن دسته که این سهم را خریداری کردند شامل سود خواهند شد.

دهقان افزود: اطلاعات در سمات در حال آماده سازی است و تا پایان سال تعیین تکلیف می شود. اما بخش دوم بر عهده شرکت های سرمایه پذیر است که باید سود تقسیمی را به شرکت سمات واریز کنند تا بین مردم توزیع شود. این فرآیند در حال بررسی است و تلاش بر این است که در بهترین حالت تمامی ۲۰۰ هزار تومان و در حالت های بعدی بخشی از این ۲۰۰ هزار تومان تا قبل از پایان سال به سهامداران اعطا شود.

رئیس سازمان بورس در ادامه خاطرنشان کرد: به تمامی سهامداران سهام عدالت که یک برگه سهام ۵۰۰ هزار تومانی داشته باشند ۲۰۰ هزار تومان سود تعلق می گیرد به این ترتیب هر فردی دارای دو برگ سهام ۵۰۰ هزار تومانی باشد ۴۰۰ هزار تومان سود کسب خواهد کرد.

وی در خصوص رفع محدودیت ها شامل دامنه نوسان نامتقارن گفت: همزمان با اعلام دامنه نوسان نامتقارن محدود بودن زمان اجرای این تصمیم را اعلام کردیم. در حال حاضر، حفظ آرامش بازار در اولویت است و تلاش می کنیم یک راه حل جامع آماده کنیم تا بتوانیم در وضعیت با ثبات تری سیاست های جدید را پیگیری کنیم. بنابراین پس از اخذ فیدبک های مورد نظر در این خصوص در شورای عالی بورس نسبت به تصمیمات جدید، بررسی های لازم صورت خواهد گرفت. ضمن این که یک تصمیم، یک راه حل تمام عیار نیست و معایب و مزایایی دارد که باید مزایای آن بیشتر باشد.

سخنگوی شورای عالی بورس در خصوص باز گذاشتن دامنه نوسان گفت: دامنه نوسان ابزار کنترل هیجان بازار است لذا در صورتی که به فضای تحلیلی نزدیک تر شویم و احساس شود که تصمیم گیری ها بر اساس تحلیل صورت می پذیرد، دامنه نوسان می تواند بازتر شود. اما هر چقدر احساس کنیم هیجان و نااطمینانی بر بازار قالب است و چشم انداز بازار روشن نیست، از ابزارهای کنترلی استفاده خواهد شد.

وی در خصوص نقش قانون گذاری سازمان بورس افزود: سازمان بورس در واقع تنظیم گر و ناظر است و این مجلس شورای اسلامی است که قانون گذاری می کند. لذا، بر اساس وظایف سازمان بورس، وضع مقررات و نظارت بر آن بر عهده سازمان بورس است. به این ترتیب سازمان بورس در اجرا دخالتی ندارد تنها بخشی از اجرا که مربوط به زیرساخت های بازار سرمایه است برعهده شرکت های تحت نظارت سازمان بورس است که آن هم در آینده ای نزدیک به نهادهای دیگر واگذار می شود.

دهقان دهنوی ادامه داد: دو نقش تنظیم گری و نظارت نمی تواند از هم جدا باشد مانند بانک مرکزی که هم نهاد تنظیم گر است و آیین نامه صادر می کند و هم بر آن نظارت می کند.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص استقلال سازمان بورس از بدنه دولت اشاره داشت: سازمان بورس هم اکنون نهادی مستقل از دولت محسوب می شود. نقش سازمان بورس نقش نظارت بر بازاری است که قواعد شفافی دارد. در این بازار همه می توانند طرف عرضه و تقاضا قرار بگیرند. به این ترتیب دولت به دو صورت در بازار سرمایه می تواند نقش آفرینی کند.

وی تاکید کرد: نقش اول به صورت نقش فروشنده یا خریدار است که در این نقش دولت باید تمامی ضوابط را رعایت کند و مسئولیت پذیری یک ناشر را در بازار سرمایه داشته باشد. نقش دوم به صورت حامی است که به توسعه بازار کمک میکند.

سخنگوی شورای عالی بورس در پایان با اشاره به مقایسه بازار اوراق بدهی و بازار سهام بیان داشت: بازار اوراق بدهی همیشه در کنار بازار سهام بوده است. اما چیزی که در این میان مهم است این است که در واقع تنظیم کننده ارتباط این دو، نرخ سود است و تنظیم گری نرخ سود در دست بانک مرکزی است. خواسته بازار سرمایه از بانک مرکزی است این است که که علمیات بازار باز را به نحوی در بازار اوراق بدهی اجرا کند که نرخ سود اوراق موجب کاهش جذابیت نرخ ها در بازار سرمایه نباشد. نگاه ما حذفی نیست و خواستار ادامه فعالیت بازار بدهی هستیم به این دلیل که بازار بدهی و بازار سهام باید در کنار هم رشد کنند و با هم توسعه پیدا کنند اما این خواست را داریم که تنظیمات نرخ سود در محدوده ای باشد که بازار بدهی و بازار سهام در کنار هم رشد کنند .