دوران كرونا چه فایده جالبی داشته است؟

به گزارش نما، بررسی‌های یک مطالعه روی بیش از ۲۱ هزار خانواده ایرانی نشان داده که مصرف فست‌فود در دوران کرونا بسیار کاهش یافته است.

اگرچه ممکن است این موضوع را خوشایند بدانیم، اما این‌که چه غذاهایی جایگزین فست‌فودها در خانواده‌های ایرانی شدند و همچنین پیامدهای کلی سلامتی آن، نیازمند پژوهش‌های بیشتر است.

همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ بسیاری از کشورها را مجبور کرد تا برای کنترل همه‌گیری بیماری، قرنطینه جزئی یا کامل برقرار کنند. این قرنطینه‌ها، باعث محدودیت فعالیت بدنی در فضای باز و دسترسی به غذاهای تازه شده و استرس روانی را افزایش داده است. همین موارد می‌توانند بر عادت غذایی روزانه افراد تأثیر بگذارند.


همچنین، افراد ممکن است به دلیل بیماری و استرس، میل به مصرف غذاهای راحت داشته باشند. اخبار ناخوشایند و برخی شایعات درباره کووید-۱۹ می‌تواند اضطراب، ترس و وحشت در افراد را تشدید کند و ممکن است افراد برای مقابله با استرس، افسردگی و اضطراب و همچنین ایجاد احساس کاذب شادی، به سمت پرخوری و مصرف بیشتر غذاهای پرکالری و قندی بروند.

از سوی دیگر، همه‌گیری ممکن است عادات غذایی مثبت، از جمله صرف زمان بیشتر برای پخت‌ و پز و کاهش مصرف فست‌فودهای ناسالم را نیز به همراه داشته باشد.

از آن‌جا که تأثیر همه‌گیری بر رفتارها و انتخاب‌های غذایی افراد در جمعیت‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد، پژوهشگران با انجام یک مطالعه، تغییر فراوانی مصرف فست‌فود در خانوارهای ایرانی در دوران قرنطینه، نسبت به قبل از همه‌گیری را مورد بررسی قرار دادند و همچنین، دلایل این تغییر در یک نمونه از کل کشور را نیز ارزیابی کردند.

این مطالعه، بخشی از یک پیمایش توصیفی - تحلیلی مقطعی در سراسر کشور بود که با استفاده از پرسشنامه الکترونیکی آنلاین (برخط) انجام شد. این پرسشنامه از ۱۶ فروردین تا ۶ اردیبهشت ۱۳۹۹ که ایران در قرنطینه قرار داشت، تکمیل شد.

نامه‌ای رسمی از سوی اداره تغذیه جامعه وزارت بهداشت، به معاونت‌های بهداشتی و درمانی و دفاتر تغذیه جامعه دانشگاه‌های علوم پزشکی کل استان‌های کشور ارسال و از آنها درخواست شد که لینک پرسشنامه را از طریق کارکنان بهداشت و تغذیه استان در میان جامعه تحت پوشش خدمات خود به اشتراک بگذارند.

همچنین، لینک پرسشنامه به صورت گسترده در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی محبوب، مانند تلگرام و واتساپ، توزیع شد.

در مجموع، ۲۱ هزار و ۲۹۰ خانواده از همه استان‌های کشور، پرسشنامه را تکمیل کردند و وارد مطالعه شدند. میانگین سنی سرپرست خانواده، ۴۴.۷ سال و تعداد اعضای خانواده در بیش از ۸۰ درصد از شرکت‌کنندگان، سه تن یا بیشتر بودند.

بیشترین و کمترین تعداد شغل سرپرست‌های خانواده به ترتیب، شغل آزاد (حدود ۳۴ درصد) و بهورز ـ شاغل در خانه بهداشت ـ (نزدیک به ۳ درصد) بود. بررسی‌ها درباره سطح تحصیلات سرپرست خانواده نشان دادند که تحصیلات زیر دیپلم و کاردانی به ترتیب، بیشترین (۳۳ درصد) و کمترین (۷.۳ درصد) بودند.

یافته‌های این مطالعه حاکی از این بود که تغییر قابل توجه در دفعات مصرف فست‌فودها در طول قرنطینه کووید-۱۹، از سوی حدود ۷۶.۲ درصد از شرکت‌کنندگان گزارش شده که از این تعداد ۷۴.۸ درصد کاهش یافته است و تنها ۲ درصد از خانواده‌ها مصرف فست‌فودها را افزایش داده‌اند.

در این تحقیق مشخص شد خانواده‌هایی که حداقل یک کودک زیر ۵ سال داشتند، کمتر احتمال داشت مصرف فست‌فودها را کاهش دهند. در حالی که خانواده‌هایی که درآمد آنها در طول قرنطینه به‌طور چشم‌گیر کاهش یافته بود و در استان‌های محروم زندگی می‌کردند، احتمال بیشتری داشت که فست‌فودها را کاهش دهند یا از سبد غذایی خود حذف کنند.

بر اساس این بررسی، در میان افرادی که مصرف فست‌فود خود را کاهش داده بودند، حدود ۸۲ درصد از آنها فست‌فود را به‌طور کامل از سبد غذایی خود حذف کرده بودند. ترس از آلوده شدن فست‌فودها به ویروس کرونا و افزایش تعداد افراد در خانه، به ترتیب بیشترین و کمترین دلیل کاهش مصرف فست‌فودها بوده‌اند.

بر خلاف یافته‌های این تحقیق، در مطالعه‌ای در لهستان، خانواده‌های دارای فرزند و آنها که در منطقه‌ای با تولید ناخالص داخلی (GDP) بالاتر زندگی می‌کنند، بیشتر الگوی غذایی ناسالم داشته‌اند.

همچنین بررسی‌های گذشته نشان داده‌اند که از دست دادن شغل و درآمد در نتیجه تعطیلی‌های دولتی، اثر نامطلوب بر امنیت غذایی افراد آسیب‌پذیر در کشورهای کم درآمد و متوسط ​​داشته است؛ به این صورت که افراد فقیر با صرف بیشتر درآمد برای غذاها، به سمت خرید ارزان‌ترین کالری‌ها مانند فست‌فودها می‌روند که سرشار از کالری، چربی و قند، اما از نظر مواد مغذی ضعیف هستند.

البته در بررسی کشور ما مشخص شد که کاهش درآمد، با کاهش مصرف فست‌فودها مرتبط است.

به گفته پژوهشگران این تحقیق، از یافته‌های جالب توجه مطالعه این است که همه‌گیری کووید-۱۹، جدا از همه جنبه‌های فاجعه‌بار که داشته، فرصت غیر منتظره برای تغذیه سالم فراهم کرده است. اگرچه کاهش مصرف فست‌فودهای ناسالم به طور قطع می‌تواند برای سلامتی مفید باشد، اما جایگزین‌های این غذاها نیز به همان اندازه مهم هستند و این موضوع به پژوهش‌های بیشتر نیاز دارد.

این پژوهشگران معتقدند اگرچه مصرف فست‌فودها در طول قرنطینه کاهش یافته، اما بهداشت عمومی مناسب برای حفظ این روند کاهشی، نه‌تنها در طول همه‌گیری، بلکه پس از این دوره نیز مورد نیاز بوده است.

همچنین، پژوهش‌های بیشتر برای ارزیابی چند جنبه از تغییر مصرف فست‌فود و پیامدهای آن، ضروری هستند.

در انجام این تحقیق، پژوهشگران مؤسسه تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مرکز تحقیقات مربوط به بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی ایران و گروه تغذیه جامعه معاونت بهداشت وزارت بهداشت، با یکدیگر همکاری داشتند.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما