به گزارش نما یکی از این راه‌های درمان سرطان به غیر از جراحی که در بسیاری از موارد ضروری است «پرتودرمانی» است. آغاز رادیوتراپی یا پرتودرمانی همیشه در ذهن بیماران مبتلا به سرطان با پرسش‌های زیادی همراه است؛ به‌ویژه آنکه بیماران اثربخشی آن را با شیمی‌درمانی مقایسه می‌کنند و می‌خواهند بدانند عوارض کدامیک از این روش‌ها کمتر است.
همزمان با برگزاری ششمین کنگره بین‌المللی کلینیکال آنکولوژی(از۲۷تا۲۹بهمن) در گفت‌وگو با دکتر میرمحمد عارف پور، دبیر علمی این همایش و عضو هیات‌علمی‌دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، رایج‌ترین سوالات درباره رادیوتراپی را پاسخ داده‌ایم.
به کدام دسته از مبتلایان به سرطان انجام رادیوتراپی به‌جای شیمی‌درمانی توصیه می‌شود؟
رادیوتراپی یک رشته مستقل تخصصی در پنج‌دهه اخیر است. این رشته ابتدا در کشورهای غربی پایه‌گذاری شد. رادیوآنکولوژی یک روش درمانی سرطان است. کلینکال آنکولوژیست، جراح نیست ولی تمام روش‌های درمانی غیرجراحی تومورهای توپر در حیطه وظایف درمانی اوست که می‌تواند شامل رادیوتراپی، شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی و تارگت‌تراپی باشد. درمان‌های رادیوتراپی با دستگاه‌های جدید که در مراکز دانشگاهی کشور هم وجود دارد بر این اساس صورت می‌گیرد که درمانی را برای بیمار مبتلا به سرطان در نظر بگیریم که بیشترین تاثیر را بر سلول‌های سرطانی و کمترین اثر را بر سلول‌های سالم اطراف آن داشته باشد؛ بنابراین رادیوتراپی یک درمان موضعی است و در برخی تومورها درمان رادیوتراپی به‌عنوان درمان اول قرار می‌گیرد که می‌تواند قبل یا بعد از جراحی باشد. در تومور دهانه‌رحم در خانم‌ها یا تومورهای ناحیه سر و گردن و پشت بینی، درمان اصلی رادیوتراپی است و شیمی‌درمانی و درمان جراحی، درمان‌های کمکی برای رادیوتراپی محسوب می‌شود.
آیا رادیوتراپی در درمان برخی از سرطان‌ها از شیمی‌درمانی مؤثرتر است؟
بله چون عود یک‌سری تومورها موضعی است. در این تومورها جراحی و رادیوتراپی مؤثرتر از شیمی درمانی است و در یک‌سری بیماران باید براساس درجه پیشرفت بیماری ریشه‌کنی سرطان انجام شود. در این موارد اگر درجه بیماری پایین باشد گفته می‌شود جراحی و رادیوتراپی بسیار مؤثر است ولی در بیمارانی که هدف‌مان تسکین است با افزایش طول‌عمر و کیفیت‌زندگی باید از روش‌های جدیدی مثل تارگت‌تراپی، مونوتراپی استفاده شود که بسیار مؤثر هستند. پس لزوما جراحی و رادیوتراپی همیشه مؤثر نیستند بلکه درجه بیمار و هدف از درمان در اثرگذاری روش‌های درمانی بسیار موثر است.
یک دوره کامل رادیوتراپی معمولا چقدر طول می‌کشد؟
رادیوتراپی یک درمان سرپایی است و دو روش کلی داریم که بیمار هر روز برای درمان می‌آید و بین ۲۰تا۴۰جلسه تحت‌درمان قرار می‌گیرد. درمان دیگر رادیوتراپی این‌گونه است که در زمان کوتاهی میزان اشعه بالایی را به بافت تومور برسانیم ولی باید حواس‌مان باشد بافت طبیعی آسیب نبیند.
آیا رادیوتراپی هم مثل شیمی‌درمانی با عوارضی مثل ریزش مو و آسیب‌های پوستی همراه است؟
درمان هر روزه با رادیوتراپی عوارض مختلفی دارد که بر حسب اندامی‌که پرتو می‌بیند می‌تواند متفاوت باشد. در تومورهای مغزی در یک دوزی ممکن است ریزش مو هم داشته باشیم.
چرا مخاط بدن ازجمله دهان طی رادیوتراپی دچار خشکی شدید می‌شود؟
اگر در ناحیه سر و گردن باشد، می‌تواند با خشکی مخاط‌ها همراه باشد اما در روش‌های جدید، بافت‌های طبیعی بدن محافظت می‌شوند و باعث می‌شود عوارضی مثل خشکی مخاط‌ها کمتر اتفاق بیفتد.
علل خستگی طی پرتودرمانی چیست؟
رادیوتراپی برای بیمار عوارض سیستمیک دارد. بدن شخص طی رادیوتراپی به‌دلیل واکنش سیستم‌ایمنی بدن دچار فرآیند التهابی شده که به بروز خستگی و ضعف در بیمار منجر می‌شود و به‌همین دلیل بیماران بعد از چند جلسه احساس ضعف می‌کنند.
آیا سبک‌زندگی طی رادیوتراپی باید تغییر کند؟
تغییر سبک‌زندگی طی رادیوتراپی براساس مناطقی که تحت‌درمان قرار می‌گیرد، تفاوت دارد. با رادیوتراپی‌های جدید افراد حتی می‌توانند سر کار هم بروند اما بستگی به مرحله بیماری و نوع تومور، وضعیت بیمار طی‌درمان رادیوتراپی متفاوت است.
آیا پس از رادیوتراپی تا یکی دو روز بهتر است کودکان یا افراد آسیب‌پذیر از بیمار دور بمانند؟
واقعیت این است که رادیوتراپی خارجی مشکلی برای کسی ایجاد نمی‌کند. مکانیسم اثر رادیوتراپی خارجی مثل کسی که زیر دستگاه سی‌تی‌اسکن می‌خوابد برای ارتباط داشتن بیمار با بارداران و اطفال هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند.
آیا مصرف مکمل یا مایعات زیاد طی درمان رادیوتراپی ضروری است؟
رادیوتراپی اشعه یونیزان است و آنتی‌اکسیدان‌ها اثر یون‌ها را از بین می‌برند. پس توصیه می‌کنیم ویتامینCوE خورده نشود و ویتامینD مشکل ندارد ولی ویتامین‌ها آنتی‌اکسیدان هستند و توصیه می‌کنیم مولتی‌ویتامین و آنتی‌اکسیدان‌ها استفاده نشود و مصرف پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها مشکلی ندارد.
عوارض رادیوتراپی با رعایت ملاحظات خاصی از سوی بیمار قابل کاهش است؟
اگر رادیوتراپی در نواحی گوارشی صورت بگیرد یک ساعت قبل و بعد از رادیوتراپی بهتر است موادغذایی مصرف نشود. مسأله دیگر پوست و استحمام بیمار است. در مورد بیماران تاکید می‌شود پمادهایی را حین درمان بزنند که جذب اشعه یونیزان را کمتر می‌کند. بهتر است ناحیه‌ای که رادیوتراپی می‌شود نیز عرق نکند و آب هم کمتر به آن ناحیه زده شود.
پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم
وقتی رادیوتراپی شاخ سرطان را می‌شكند
وقتی انتظارش را نداری ناگزیر به توقف در ایستگاه سرطان می‌شوی و برای ردشدن از آن و ادامه‌دادن به روند عادی زندگی، باید از درمان‌هایی كمك بگیری كه قرار است ریشه تومور را در بدنت بخشكانند؛ البته در صورتی‌كه بیماری در بافت‌هایت ریشه عمیق‌تری دوانده باشد، این روش‌ها فقط می‌توانند سرطان را ضعیف‌تر كنند و طول عمر بیشتری به تو ببخشند.
۱۴۰۰/۱۰/۳۰
