حاشیه نگاری بر دیدار جمعی از مداحان اهل بیت با رهبر انقلاب

به گزارش نما، روز گذشته و به مناسبت سالروز ولادت با سعادت حضرت فاطمه زهرا (س)، جمعی از مداحان با مقام معظم رهبری دیدار کردند؛ دیداری قدیمی بعد از دوسال.

دیدار قدیمی رهبر انقلاب با مداحان بعد از دو سال که به دلیل شرایط کرونایی برگزار نمی‌شد، روز یک شنبه برگزار شد و نکته‌ها و پیام‌های خاص خود را داشت. نکاتی که سعید نسیمی، یکی از حاضرین در این دیدار که شاعر و مداح اهل بیت است برخی از آن‌ها را به رشته تحریر در آورده که خواندنی و جالب توجه است و پیش رویتان قرار دارد:

بحمدالله امسال هم توفیق زیارت مقام معظم رهبری شامل حالم شد؛ دیدار حضرت آقا. امسال نیت کرده‌بودم که اگر توفیق حضور در این جلسه با شکوه نصیبم شد، از آنجایی که کرونا موجب شده جلسات با تعداد محدودتری برگزار شود و در نتیجه عده‌ای باز می‌مانند، برایشان نکاتی را به رشته تحریر در آورم و این، تلاشی در این راستاست. باشد که مقبول افتد.
اولین نکته‌ای که در بدو ورود به بیت جلب توجه می‌کند، سخت گیری در راستای اجرای پروتکل‌های بهداشتی است؛ کسانی که سه دوز واکسن زده بودند، مشکلی برای ورود ندارند و در غیر این صورت، لازم است جواب منفی آزمایش پی‌سی‌آر همراه داشته باشند. این درس اول است که به چشمم زیبا می‌آید؛ بیت رهبری باید پیشتاز مراعات باشد.

همه در صندلی‌ها مستقر می‌شوند و قبل از ورود حضرت آقا یک دور تمرین سرود -که مضمونش عالی بود- انجام می‌شود. هنگام ورود حضرت آقا انگار کمی ناهماهنگی پیش می‌آید؛ شخصی از تریبون شعار صلوات می‌دهد و همین موجب می‌شود که شعارهای مرسوم در بدو ورود معظم له مثل همیشه نباشد.
آقای عادلی که قاری توانمندی‌ست، تلاوت خود را با آیاتی از سوره مبارکه نور و در دستگاه نهاوند شروع می‌کند؛ شروعی که چندان مرسوم نیست، اما ایشان با استادی تمام از عهده برمی‌آیند و در نهایت با آیات انتهایی سوره بینه و در دستگاه بیات، تلاوت خود را به پایان می‌رسانند. انتخاب آیاتی در مدح اهل بیت و امیرالمومنین و شیعیان، انتخابی نکوست.

مجری جلسه آقای واعظی از چهره‌های آشنای ستایشگری است که تسلط خوبی بر واژگان دارد؛ مثل هر سال ادیبانه، متواضعانه و صمیمانه سخن می‌گوید و در فواصل برنامه اشارات خوبی به ارادت و دلتنگی مداحان نسبت به حضرت آقا، محدودیت‌های حضور در این دیدار، میلاد امام راحل (ره)، روز مادر و روز زن، شهدا و جبهه مقاومت و سردار سلیمانی و... می‌کند.

اولین مداح، حاج محمدرضا آتشبار است؛ از ذاکرین پیشکسوت مشهدی که تقریبا تنها مداحی است که در این دیدار ردیف خوانی کرد و در دستگاه همایون و گوشه‌های مختلف آن، ابیاتی از اشعار افشین علا، هاشم وفایی و مهدی مردانی را اجرا کرد. با اینکه صبح است و حنجره در این زمان در آمادگی مطلوب نیست، اما از عهده کار بر می‌آید.

دومین مداح آقای محمدجواد جامعی از زاهدان است. این اولین بار است که از استان سیستان و بلوچستان -که به تعبیر حضرت آقا، تنگه احد نظام جمهوری اسلامی است-، مداحی در بیت برنامه اجرا می‌کند که این از نقاط قوت برنامه امسال محسوب می‌شود. از اشعار آقای احمد رفیعی استفاده می‌کند که مضمون خانواده و تربیت نسل آینده دارد و اشاراتی به حاج قاسم سلیمانی و حاج قاسم میرحسینی، سردار شهید سیستان. اوج اجرای ایشان خواندن قطعه سرودی به زبان بلوچی است که اگرچه مضمونش را متوجه نمی‌شوم، اما بسیار تاثیرگذار است.

هرکس به طریقی صفت حمد تو گوید بلبل به غزل خوانی و قمری به ترانه

با خود می‌اندیشم که تمرکز زدایی در هر زمینه‌ای موجب رشد است، از جمله در مداحی.

در انتها چفیه حضرت آقا را درخواست می‌کند تا تبرکا برای یادواره شهدای سیستان و بلوچستان سوغات ببرد.

سومین مداح، حاج کاظم غفارنژاد است که اشعار سیدحمیدرضا برقعی را می‌خواند. جالب این که بین اشعار فارسی، اشعار ترکی از اعظمی تبریزی می‌خواند و ابتکارش بر زیبایی خواندنش می‌افزاید.

بعد نوبت آقای محمدرضا طهماسبی است که به عنوان شاعر پشت تریبون قرار گیرد و قصیده زیبایی را به زیبایی بخواند. قصیده‌ای مشتمل بر مدح حضرت صدیقه طاهره و منقبت امیرالمومنین با اشاراتی به مضامین روز.

مجری برنامه با مقدمه‌ای در ستایش جریان مقاومت و شهید سلیمانی، مداح عرب زبان شیخ حسین العکرف -که اصالت بحرینی دارد- را به جایگاه دعوت می‌کند تا این مداح هم بعد از رسیدن به جایگاه و پیش از مدیحه سرایی، حضرت آقا را با عباراتی، چون یابن فاطمه، ایهاالفقیه، یابن الجواد، ای‌ها الخامنه‌ای العزیز مخاطب قرار بدهد و با تجلیل از مقام استکبارستیزی، بصیرت و شجاعت مقام معظم رهبری، سلام و تبریک مردم و علمای بحرین را به معظم له برساند.

«ای رهبر و مرجعم؛ از جود و کرم شما انتظار دارم دعایم کنی و در قیامت شفاعتم کنی»؛ العکرف این را می‌گوید و بعد اشعاری در مدح حضرت فاطمه زهرا سلام الله علی‌ها می‌خواند تا در انتها سرودی بخواند که جمع حاضر هم با ایشان همراه شوند و همراهی کنند. اوج هنرش آنجاست که با استفاده از "اللهم صلی علی فاطمه و ابی‌ها و بعل‌ها و بنیها" در گوشواره سرود، جمعیت غیر عرب زبان را کاملا با خود همراه می‌کند.

در ادامه سه نفر از ذاکران جوان جمع را به فیض می‌رسانند؛ آقای کرمی با شعری از استاد علی انسانی، آقای مهدی شوقی اردبیلی با استفاده از اشعار بهلول حبیبی و استاد کلامی زنجانی و آقای سید مهدی حسینی با اجرای سروده مشترکی از آقایان جواد پرچمی، قاسم صرافان و احمد بابایی.

مجری تاکید کرده بود که آقای شوقی از برگزیدگان مهرواره هوای نو هستند؛ مداحی ۲۴ ساله که به گمانم یکی از جوانترین مداحانی بود که تاکنون در بیت رهبری افاضه کرده‌اند.

آخرین برنامه قبل از بیانات حضرت آقا، اجرای سرود توسط آقای مهدی حبیبی پور است که البته مثل هر سال با همراهی کامل جمعیت همراه نشد چراکه تمرین مان ناکافی بود؛ کاش مثل هرسال حداقل چند بار سرود تمرین می‌شد.

از جمله نکاتی که تا اینجای دیدار جلب توجه می‌کند، رعایت وقت توسط مداحان است که جای سپاس دارد. البته جای خالی برخی پیشکسوتان هم دیده می‌شود، مثل استاد سازگار که هم جای خودشان خالی است و هم جای سروده‌هایشان.

یکی دیگر از نکاتی که به چشمم آمد و به نظرم از نقاط قوت دیدار امسال است، تنوع قالب‌های شعری انتخاب شده توسط ذاکرین است که جای تقدیر دارد، همان گونه که تلاش برگزارکنندگان مراسم برای رعایت نظم، سزاوار تقدیر است یا همان گونه که اشاره به مضامین روز از جمله محور مقاومت، روحیه استکبارستیزی و مضامین انقلابی فصل مشترک مداحی‌های امسال است.

اما برسیم به جان مراسم که حضرت آقا در مقدمه‌ای با تجلیل و مهم دانستن جلسه دیدار با مداحان، گلایه بانوان در عدم دیدار با معظم له در چنین روزی را وارد دانستند و فرمودند که بایستی روزی را برای ایشان معین کرد. این فرمایشات ایشان، کارگاه عملی انتقاد پذیری است.

معظم له بخش اول سخنانشان را در مدح حضرت فاطمه زهرا و با روایتی از امام صادق علیه السلام ایراد می‌فرمایند که اشاره بر نزول مکرر جبرائیل بر فاطمه زهرا سلام الله علی‌ها دارد و بر مستند بودن این روایت تاکید می‌کنند و سپس با استفاده از آیات مباهله تطهیر هل اتی فضایل حضرت صدیقه طاهره را بر می‌شمارند و ایشان را مظهر خدمت خالصانه و بی منت و مواجهه در جبهه حق علیه باطل معرفی می‌نمایند.

در ادامه با تاکید بر ده‌ها برابر شدن ذکر حضرت پس از انقلاب و فاطمی شدن جامعه، مصادیقی از این امر از جمله انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، حرکت بسیجی، حرکت علمی، اقدامات جهادی و مورد اخیر، خدمت رسانی در کرونا را مورد اشاره قرار می‌دهند.

بخش دوم فرمایشات با تعریف هیئت است؛ «مجموعه اجتماعی که بر محور مودت اهل بیت جهت حرکت به سمت اهداف اهل بیت علیه سلام شکل گرفته است». ایشان تاریخچه تشکیل هیئت را زمان ائمه علیهم السلام توسط اصحاب ایشان ذکر می‌کنند و روایتی از امام صادق علیه السلام را مطرح می‌کنند که "انّ تلک المجالس احبها"؛ من مجالسی که تشکیل می‌دهید برای احیای امر ما و فضائل و وراثی مارا ذکر می‌کنید، دوست دارم.

بیان این روایت همراه می‌شود با گریه معظم له و حال معنوی عجیبی بر مجلس حاکم می‌کند. ایشان با استناد به این روایت، احیاء امر اهل بیت که همان مکتب و راه اهل بیت است را روح هیئت می‌دانند و می‌فرمایند که، چون ائمه جهاد تبینی انجام می‌دادند، هیئت کانون جهاد است و محل جهاد تبینی.

و با این مقدمه ادامه می‌دهند که هیئت باید هم مغز و معنا داشته باشد و هم حرکت و پویایی؛ از مظاهر مغز و معنی هیئت اینکه جوانان سوالات زیادی دارند و راه مواجهه با سوالات جوانان، اندیشیدن و پاسخ دادن است. از مظاهر پویایی هیئت حرکت در کوچه و خیابان است که نماد حرکت امام حسین از مدینه به کربلا برای جهاد است. یک روز جهاد نظامی بود مثل دفاع مقدس و دفاع حرم که البته هیئتی‌ها سنگ تمام گذاشتند، یک روز جهاد علمی و اجتماعی و اقتصادی مثل خدمت رسانی به مردم در شرایط تحریم.

ایشان تاکید می‌کنند که امروز جهاد، جهاد تبینی است؛ در مقابل انبوهی از رسانه‌ها و فضای مجازی با هزاران متخصص هنر رسانه و پشتیبانی مالی و امنیتی برای تخریب ایمان که مقابلش جبهه جهاد فی سبیل الله است. از هیئت خود سوال کنید در این جهاد کجاست؟

معظم له منبر، مداحی و مستمع را سه عنصر اصلی هیئت می‌خواند و تصریح می‌کند که مداح با هنر خود سه وظیفه در قبال مستمع دارد: دل او را صفا دهد، او را به عمق تاریخ ببرد و به معرفت دینی او اضافه کند.

ایشان با تاکید بر مطالبه قبلی خود مبنی بر استفاده از اشعار اخلاقی و معرفتی در ابتدای مجلس و تاکید بر استفاده از غزلیات صائب تاکید می‌کنند که باید مداح و شاعر با همکاری هم در این قضیه اثرگذار باشند و در ادامه می‌فرمایند که مداح برای انجام این رسالت به سه عنصر صدا، آهنگ (لحن) و هندسه خوانندگی نیاز دارد، با این یادآوری که باید این سه که صورت مداحی است، بر محتوا غلبه کند.

اینجاست که به نظرم می‌رسد تمام این موارد مقدمه‌ای بود که حضرت آقا این تذکرات را به مداحان بدهند:

در مداحی ابتکار لازم است، اما نوآوری نباید به هنجار شکنی منجر شود. بعضی کارها به اسم مداحی اصلا مداحی نیست؛ مداحی موسیقی پاپ نیست.

صدای رسای مداحان در قضایای مختلف مثل انقلاب و دفاع مقدس و جنگ رسانه‌ای کارساز بود، نگذارید این صدای رسا خاموش شود.

جذب جوانان فکر خوبی است، اما نه به هر قیمتی؛ برای اینکه جوان خوشش بیاید نباید آهنگ نامناسب بکار ببریم.

در مداحی حرف‌های متقن بزنید که لازمه اش مطالعه است، حرف‌های سست، دستاویز دشمن می‌شود که اصل تشیع را زیر سوال می‌برد.

نکات و تذکراتی که می‌بایست آویزه گوش قرارشان دهیم؛ آویزه‌ای ماندگار از دیداری صمیمانه که کرونا بر محدودیت‌های حضور در آن افزوده است و امید می‌رود که این نوشته بتواند کمکی باشد برای فائق آمدن بر این محدودیت‌ها و رساندن نکات و تذکرهای حضرت آقا به اهلش.
منبع: تابناک