محمدصادق عابدینی-آمار و ارقام می‌گویند نمایشگاه مجازی کتاب تهران خودش را به عنوان یک رخداد مهم در حوزه نشر به اثبات رسانده است، فروش ۱۳۰ هزار نسخه کتاب فقط در روز اول نمایشگاه و ثبت نزدیک ۲۵ هزار سفارش خرید کتاب، نشان می‌دهد نمایشگاه مجازی کتاب تهران چقدر توانسته است فاصله بین کتاب و علاقه‌مندان به کتاب را کم کند.
در روز اول نمایشگاه مجازی کتاب تهران نزدیک ۱۳۰ هزار نسخه کتاب به ارزش تقریبی ۹ میلیارد تومان به فروش رسیده است. این بخشی از آماری است که علی رمضانی، رئیس نمایشگاه مجازی کتاب تهران از روز اول برگزاری این نمایشگاه ارائه داده است.
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران قرار است از سال آینده دوباره فعالیت خود را آغاز کند؛ نمایشگاهی که به دلیل شیوع کرونا تعطیل شده بود و البته این تعطیلی باعث شد راه جدید و البته نوینی برای ارتباط بین ناشران و دوستداران کتاب برقرار شود.
نمایشگاه بین‌المللی کتاب، مستأجر چندین ساله مصلای بزرگ تهران است. شبستان‌های بزرگ و فضای باز مصلای تهران در ایام نمایشگاه کتاب تهران به محلی برای قرار‌های دوستانه و پیک نیک‌های خانوادگی و گشت و گذار تبدیل شده بود. اغذیه‌فروشی‌ها در حاشیه مصلی با بوی کباب خیلی بیشتر از بوی کاغذ کتاب مردم را به خود جلب می‌کردند و صف خرید ساندویچ‌های گرم، بلندتر از صف خرید کتاب می‌شد، البته اگر برای خرید کتاب صفی ایجاد می‌شد! اکنون دو سال است که خیابان شهید بهشتی تهران از ترافیک رفت و آمد مردم برای رفتن به نمایشگاه کتاب خلاص شده است. شاید در نگاه اول این خلاصی یک نوع حسرت دور شدن از کتاب و کتابخوانی را به ذهن متبادر کند، ولی فضای مجازی نشان داده است بدون رفت و آمد و صرف هزینه‌های ایاب و ذهاب و به جان خریدن خطر کرونا، می‌توان با چند کلیک ساده به مجموعه بزرگی از غرفه‌های مجازی ناشران دسترسی داشت و در کمال آرامش برای خرید کتاب اقدام کرد.
نمایشگاه مجازی کتاب جایی است که کتاب‌دوستان واقعی را جذب کرده است. آمار فروش روز اول نشان می‌دهد دست‌اندرکاران نمایشگاه، سیاست درستی را پیاده کرده‌اند و دومین تجربه نمایشگاه مجازی می‌تواند به تجربه‌های آتی پیوند بخورد.
فرصت استفاده برابر
نمایشگاه فیزیکی کتاب محلی برای نبرد نابرابر ناشران ثروتمند بخش‌های دولتی و خصولتی با ناشران بخش خصوصی بود. غرفه‌های بزرگ ناشران سرشناس با صرف هزینه زیاد آراسته شده و در بهترین نقاط و با متراژ بزرگ در خدمت حضار در نمایشگاه بودند. از محاسن نمایشگاه مجازی کتاب، ایجاد عدالت در دسترسی‌هاست. منوچهر حسن زاده، مدیر انتشارات مروارید درباره عدالتی که نمایشگاه مجازی کتاب ایجاد کرده است، به «جوان» می‌گوید: «در شرایطی که امکان برپایی نمایشگاه فیزیکی کتاب وجود ندارد، به طور قطع نمایشگاه مجازی می‌تواند بین ناشران و مخاطبان تعامل و ارتباط مؤثری برقرار کند، اهمیت این موضوع برای همه ناشرانی که در نمایشگاه شرکت می‌کنند، آشکار است. برخی ناشران برای حضور در نمایشگاه فیزیکی کتاب با محدودیت مکانی و جایگاه نامناسب مواجه بودند، اما این مشکل در نمایشگاه مجازی کتاب وجود ندارد و همه ناشران بزرگ و کوچک با هر تعداد کتاب می‌توانند از فرصت برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به صورت عادلانه استفاده کنند و حضوری فعال داشته باشند، به نظر می‌آید همه ناشران از این وضعیت راضی باشند.»
حسن زاده ادامه می‌دهد: «مخاطبان از شهر‌های دور و نزدیک برای خرید از نمایشگاه فیزیکی کتاب هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شدند و گاهی این هزینه‌ها امکان حضور در نمایشگاه را غیرممکن می‌کرد، اما نمایشگاه مجازی کتاب توانست در رساندن کتاب به دست علاقه‌مندان در مناطق دوردست و محروم موفق عمل کند. هر اندازه این فعالیت ادامه داشته باشد و گسترش یابد، علاقه‌مندان بیشتری به آن می‌پیوندند.»
مدیر انتشارات مروارید در پایان تأکید می‌کند: «نمایشگاه فیزیکی کتاب یک رویداد فرهنگی و شوق‌برانگیز بوده و خوب است که با برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران از نمایشگاه فیزیکی پشتیبانی شود، در نتیجه پیشنهاد می‌کنم با حمایت مسئولان، نمایشگاه مجازی و فیزیکی کتاب مکمل یکدیگر باشند.»
نمایشگاه مجازی، رکود خرید کتاب را از بین برد
کرونا تأثیر نامطلوبی بر همه عرصه‌ها گذاشته است. اقتصاد نحیف بخش فرهنگ و هنر نیز از این قاعده استثنا نبوده، اما برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب، توانسته است تا حدی ضرر و زیان اهالی حوزه نشر را جبران کند. در این زمینه علی‌اکبر قدیانی، مدیر انتشارات برف به «جوان» می‌گوید: «همین که نمایشگاه مجازی کتاب فرصتی فراهم آورده است ناشران در این شرایط رکود بازار نشر، کتاب‌های خود را معرفی کنند و در معرض نمایش بگذارند، بسیار مغتنم و قابل تقدیر است، خوشبختانه در سال گذشته هم استقبال خوبی از این نمایشگاه مجازی شد و هم ناشران و هم مخاطبان بسیار راضی بودند.»
قدیانی با اشاره به اینکه نمایشگاه مجازی کتاب تهران هم جای خود را در بین ناشران و مخاطبان پیدا کرده است، تأکید می‌کند: «با وجود اینکه این نمایشگاه بر اساس مقتضیات زمان و شرایط کرونایی و در سایه محدودیت‌ها برگزار شد، اما به دلیل سهولت دسترسی مخاطبان به آثار مورد نظرشان و همچنین شرایط حضور آسان ناشران در نمایشگاه، توانست جای خود را به سرعت در میان علاقه‌مندان به کتاب و ناشران باز کند و بسیار تأثیرگذار ظاهر شود.»
این ناشر کتاب‌های کودک و نوجوان با بیان اینکه نمایشگاه باعث می‌شود ناشرانی که تاکنون از فضای مجازی برای پیشبرد کارشان استفاده نمی‌کردند و به شکل سنتی به فعالیت می‌پرداختند، ترغیب شوند تا از این فضا نیز بهره بگیرند، می‌افزاید: «به نوعی همین نمایشگاه مجازی کتاب باعث ایجاد رقابت در استفاده و حضور در فضای مجازی و در نهایت پیشرفت صنعت نشر در کشور خواهد شد، ضمن اینکه این فرصت پیش می‌آید تا ناشرانی که ممکن است با یکدیگر تعامل و شناختی نداشته باشند، در این فضا با یکدیگر آشنا شوند و در این بین تعاملات و همکاری‌های جدیدی نیز شکل بگیرد.»
نمایشگاه مجازی کتاب تهران به نشانی اینترنتی ketab. ir تا روز ۱۰ بهمن ماه به فعالیت خود ادامه خواهد داد.
منبع: روزنامه جوان
