مصطفی شاه‌کرمی- شمه‌ای از «حفظ و انتقال معارف، ارزش‌ها و دستاورد‌های انقلاب اسلامی» در این دوره از جشنواره فیلم فجر با ایجاد تغییرات هویتی و فرمی در کنار جانمایی نشست‌های تخصصی و دانشگاهی و ضریب دادن به هویت بصری ایجاد شد؛ تحرکاتی که زمینه‌های اولیه برای غلبه فرهنگ و هویت انقلابی بر ادا‌های شبه‌روشنفکری حاکم بر دوره‌های قبل را فراهم آورده است.
برگزاری جشنواره فیلم فجر امسال به نسبت سال‌های گذشته دچار برخی تغییرات فرمی و محتوایی شده است، البته به دلیل ناتوانی دخل و تصرف مسئولان فعلی سازمان سینمایی در بحث آثار و فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره چهلم به سبب بازه چند ماه سکانداری آن‌ها در این عرصه، نمی‌توان نقد و بررسی دقیق‌تری در رابطه با کنش‌های مدیریتی آن‌ها داشت.
احیای هویت انقلابی فجر
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی در حکم انتصاب محمد خزاعی برای ریاست بر سازمان سینمایی، او را موظف کرد برای «حفظ و انتقال معارف، ارزش‌ها و دستاورد‌های انقلاب اسلامی» از طریق آثار سینمایی برنامه‌ریزی کند. نظارت بر برگزاری جشنواره‌های ملی و بین‌المللی و تربیت نسل جوان باورمند به انقلاب از دیگر مواردی هستند که در حکم وزیر ارشاد برای رئیس سازمان سینمایی بر آن‌ها تأکید شده بود. اگرچه جشنواره فیلم فجر اولین آوردگاه آزمودن تیم جدید سینمایی وزارت ارشاد نیست و قبل‌تر از آن جشنواره‌های دیگری مثل سی‌و‌هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران برگزار گردید که غلبه حواشی لاکچری‌گونه اختتامیه آن بر متن جشنواره زمینه‌ساز اعتراض محمد خزاعی به عنوان رئیس سازمان سینمایی شد، اما جشنواره فجر مجال وسیع‌تری را برای غلبه نمادها، نشانه‌ها و شاخصه‌های فرهنگ و هویت انقلابی بر محتوای شبه‌روشنفکری حاکم بر دوره‌های قبل فراهم آورد.
گام اول، تدبیر درباره فرش قرمز
مسئولان و دست‌اندرکاران چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر انقلاب از همان ابتدای برپایی این رویداد سعی کردند با ایجاد تغییرات شکلی و ظاهری پیام ثبات قدم و جدی بودن‌شان را برای ایجاد تغییرات فرمی، محتوایی و رویکردی به همه مخابره کنند. اولین قدم در تغییرات متواتر این دوره حذف مسئله‌ای تحت عنوان «فرش قرمز» از مراسم‌های متداول دوره‌های قبل جشنواره بود. خبر این اقدام را یزدان عشیری، مدیر روابط عمومی چهلمین جشنواره فیلم فجر در روز ۲۰ دی ماه و در برنامه صبحگاهی تلویزیونی «سلام تهران» اعلام کرد. او در بخشی از این برنامه گفته بود: «ا‌ن‌شاء‌الله امسال در جشنواره فیلم فجر، فرش قرمز نخواهیم داشت و مراسم به شکل و مدلی دیگر خواهد بود. با نگاه علی وزیریان که دبیر هنری چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر هستند، فضای بصری دوره‌های گذشته که محل الگودهی غلط و ایجاد حواشی بوده است، تغییر خواهد کرد.»
عشیری یک روز بعد با تکرار این خبر در رابطه با علت اصلی حذف این مراسم که چند سالی بود در جشنواره‌های داخلی شاهد شکل‌گیری‌اش بودیم، می‌گوید: «فرش قرمز سالیان پیش صرفاً تقلیدی کاریکاتورگونه از جشنواره‌های اروپایی و غربی بود و حاشیه‌های زیادی ایجاد کرد. سیاستگذاران این دوره از جشنواره در پی بازنگری هویت فرهنگی و بصری جشنواره فیلم فجرند، باید گفت سبک و سیاق مراسم امسال تغییر خواهد کرد.»
از تصاویر انقلابی تا تبدیل کاخ به خانه
از تغییرات و تفاوت‌های ایجاد شده در این دوره از جشنواره فیلم فجر در مقایسه با ادوار گذشته بازگشت به ادبیات انقلابی و استفاده از لفظ «خانه جشنواره» به جای اصطلاح ناچسب «کاخ جشنواره» بود.
اگر چه طی چند سال اخیر استفاده از لفظ کاخ جشنواره در بین اهالی رسانه و برگزارکنندگان جشنواره ضریب بالایی پیدا کرده بود، اما همواره این گلایه نیز مطرح می‌شد که استفاده از این لفظ با وجهه هویتی، علل ماهوی تشکیل و وجه تسمیه جشنواره فیلم فجر انقلاب اسلامی، تضاد و تناقض دارد.
اقدام فرهنگی تحسین‌برانگیز دیگری که در این دوره از جشنواره و در خانه برگزاری آن به چشم می‌آید، استفاده از تصاویری در رابطه با انقلاب اسلامی و نیز مزین شدن به تصویر چهره‌های انقلابی مانند شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید سیدمرتضی آوینی است که نویدبخش تغییرات انقلابی بیشتری در آینده هستند، البته در مورد محتوا و رویکرد آثار و فیلم‌های شرکت‌کننده در این دوره از جشنواره به سبب عمر کوتاه چند ماهه مدیریت تیم جدید وزارت ارشاد و سازمان سینمایی، نمی‌توان انتقاد و تقصیری را متوجه آنان دانست، با این حال واضح است که انجام تغییرات ظاهری و تقویت هویت بصری انقلابی در جشنواره باید با انجام و ایجاد تغییرات در راهبرد، رویکرد، محتوا و پشتیبانی از فیلمنامه‌ها و آثاری که در خدمت «حفظ و انتقال معارف و ارزش‌های جامعه اسلامی» هستند و نیز توجه به فرهنگ ایرانی- اسلامی و تقویت بنیان‌های اجتماعی، اخلاقی و خانوادگی در تولیدات آینده صورت بگیرد.
نشست‌های فرهنگی، علمی و تخصصی
نشست‌های فرهنگی، علمی و تخصصی جشنواره امسال که با بحث و گفتگو‌های فرهنگی با حضور اندیشمندان، خردورزان و استادان حوزه سینما شکل می‌گیرند، می‌توانند باعث عمق‌بخشی و رونق بیشتری به جشنواره چهلم شوند.
این نشست‌ها زمینه‌ساز هم‌افزایی با مراکز علمی و دانشگاهی است که به این نشست‌ها، بار علمی بیشتری داده است که با حضور اساتیدی از دانشگاه‌های تهران، هنر، سوره و سایر مراکز علمی با سابقه در حوزه سینما، موضوعات مختلفی را مورد نقد و بررسی علمی قرار می‌دهند. به واقع جشنواره فیلم فجر چهلم تلاش دارد با برگزاری بخش فرهنگی، گفتمان انقلاب اسلامی را در جشنواره امسال تبیین و ترویج کند. سعید الهی، مسئول بخش فرهنگی این دوره از جشنواره در همین رابطه می‌گوید: «بنای ما این است که بخش فرهنگی جشنواره فیلم فجر، تلاشی برای تحقق مطالبه رهبری از نخبگان و فرهنگیان جامعه برای اصلاح پایه‌های علوم انسانی برای تحول در سینما باشد. مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۱ در دیداری که با برگزارکنندگان جشنواره فیلم عمار داشتند، به این موضوع اشاره کردند که «تحول در سینما و تلویزیون بدون اصلاح پایه‌های معرفتی علوم انسانی غربی امکانپذیر نیست»، بنابراین ما قصد داریم در این بخش و در گفتگو با اساتید دانشگاه و متفکران، مباحث علوم انسانی را در نسبت با سینما به بحث بگذاریم.»
با بررسی ابعاد مختلف این دوره از جشنواره می‌توان نتیجه گرفت که چهلمین جشنواره فیلم فجر انقلاب به نسبت ادوار گذشته آن در سال‌های اخیر، هم از منظر هویت بصری و هم از لحاظ ترویج و ضریب دادن به گفتمان انقلاب اسلامی و المان‌های انقلابی تناسب بیشتری با «انقلاب اسلامی» پیدا کرده است که با ایجاد ادامه این تغییرات در بحث تولیدات آثار فرهنگی و هنری به خصوص فیلمنامه‌ها و آثار سینمایی، می‌توان درصد این تناسب و تشابه را بیشتر و واقعی‌تر کرد.
منبع: روزنامه جوان
