عوامل و نشانه‌های یاتاقان زدن خودرو

به گزارش نما، همانطور که گفتیم یاتاقان قطعه ای از موتور خودرو است و در موتور وظیفه مهمی را ایفا می‌کند. یاتاقان را بعضی ها با نام بلبرینگ نیز می شناسند . یاتاقان از نظر شکل ظاهری نیم دایره است ومعمولا از دو نیم دایره که با پیچ و مهره به هم بسته می‌شوند تشکیل می‌شود.
یاتاقان ها از ترکیب فلز های مختلف مانند مس ، سرب ، گالیوم ، آلومینیوم و ... ساخته می شود و باید در مقابل ضربه ، حرارت و تنش های مختلف مقاوم باشد . یاتاقان ها از مواد یاتاقانی با لایه های مختلف ساخته می شوند و تعداد این لایه ها نسبت به وزن موتور متفاوت است.

محل استفاده یاتاقان در خودرو روی میل لنگ و دسته شاتون می باشد و به چرخش راحت میل لنگ و دسته شاتون کمک می کند. در صنعت نیز یاتاقان ها کاربردهای زیادی دارند. مواد یاتاقانی باید با فرمولی تهیه شود که در عین سخت و محکم بودن نرمی خاصی نیز داشته باشد تا بتواند برای میل لنگ در خودرو نقش ضربه گیر را ایفا کنند.

یاتاقان و وظایف آن در موتور خودرو

برای اینکه خودرو بتواند حرکت کند نیاز است تا میل لنگ حرکت چرخشی داشته باشد. عمل چرخش میل لنگ نیز زمانی ایجاد می‌شود که بالای بیستون انفجار انجام شود .زمانی که انفجار انجام می‌ شود پیستون به سمت پایین پرتاب می شود و نیروی آن توسط دسته شاتون به میل لنگ منتقل می شود و باعث چرخیدن آن می شود. یاتاقان ها هم بر روی میل لنگ و هم روی شاتون وجود دارند.بین هریک از بلوک های سیلندرخودرو یک یاتاقان وجود دارد و هر یک از دسته شاتون ها نیز دارای یک یاتاقان می باشند.

یاتاقان باعث می شود که میل لنگ بتواند حول محور خودش گردش کند و همچنین یاتاقان هایی که روی شاتون قرار دارند باعث می‌شوند که نیروی دسته شاتون به انرژی چرخشی تبدیل شود و میل لنگ به دور خود بچرخد.

وظیفه های یاتاقان ها در همه خودروها تقریباً مشابه است و وظایف ثابتی را دارند که در زیر برای شما بیان می کنیم :

• یکی از وظایف یاتاقان‌ها کاهش اصطکاک بین شاتون و میل لنگ است. همچنین از برخورد و ضربه بین آن ها و خوردگی احتمالی جلوگیری می کند.

• اگر یاتاقان خراب شود ممکن است که پیستون به میل لنگ برخورد کند پس یکی دیگر از وظایف یاتاقان ها جلوگیری از برخورد پیستون با میل لنگ و ایجاد آسیب یا ضربه به آن ها است.

• تنظیم فاصله و لقی میل لنگ و شاتون ها.

• تضمین حرکت چرخشی روان میلنگ و بالا و پایین شدن راحت و روان شاتون ها

انواع یاتاقان ها

۱. یاتاقان های ثابت

یاتاقان های ثابت در خودرو بر روی میل لنگ و بین بلوک های سیلندر قرار دارند و لقی میل لنگ را نسبت به بلوک سیلندر و پیستون تنظیم می کنند. این یاتاقان ها از دو نیم دایره تشکیل می شوند و یک نیم دایره به دیواره بلوک سیلندر بسته می‌شود و نیم دایره دیگر از زیر دور میل لنگ قرار گرفته و با پیچ و مهره دو نیم دایره به هم متصل و محکم می شوند.

در خودروهای رایج که همگی چهار سیلندر هستند ۵ عدد یاتاقان ثابت وجود دارد که میل لنگ را نگه می دارند. یاتاقان های ثابت را معمولاً سوراخ دار می سازند و در فاصله بین سوراخ ها نیز شیارهایی وجود دارد. روغن موتور در زمان کار از این سوراخ ها عبور کرده و به روان‌تر شدن حرکت میل لنگ کمک می‌کند. از شیارهای روی یاتاقان نیز روغن جاری شده و همواره سوراخ ها را تغذیه می‌کند.

۲. یاتاقان های متحرک

یاتاقان های متحرک همان یاتاقان هایی هستند که بین شاتون و میل لنگ قرار دارند . این یاتاقان ها لقی که بین شاتون و میل لنگ وجود دارد را تنظیم می‌کنند. این یاتاقان ها سوراخ دار نیستند و فقط شیارهای روی آنها وجود دارد.

یاتاقان های متحرک طوری ساخته می‌شوند که میلنگ بتواند در آن آزادانه حرکت کند و حرکت رفت و برگشت پیستون را به حرکت چرخشی تبدیل کند این یاتاقان ها نیز مانند یاتاقان های ثابت از دو نیم دایره تشکیل شده‌اند که یک نیم دایره به روی شاتون قرار دارد و نیم دایره دیگر از زیر دور میل لنگ قرار گرفته و به نیم دایره دیگر پیچ و مهره می شود.

لازم به توضیح است که یاتاقان ها چه ثابت و چه متحرک هر دو از میل لنگ قطورتر هستند و فضای خالی موجود را روغن پر می کند و به ضربه گیری یاتاقان کمک می کند. قطر یاتاقان ها نیز به صورت استاندارد به نسبت قطر میل لنگ مشخص می‌شود .در صورتی که میل لنگ دچار مشکل شود و تراشکاری روی آن صورت بگیرد به دلیل تغییر قطر آن یاتاقان های قبلی دیگر قابل استفاده نیست و باید یاتاقان جدید با قطر کمتر استفاده شود . قطر یاتاقان به صورت یک کد یا عدد روی دیواره آن نوشته می شود.

یاتاقان زدن یک اصطلاح است که عموم مردم با آن آشنا هستند. این اصطلاح به این معنی است که یاتاقان دچار عیب و ایرادی شده است. همانطور که گفته شد یاتاقان در خودرو باعث می‌شود که قسمت‌های چرخان مختلف آن روان بچرخند و از اصطکاک بین فلزات چرخشی جلوگیری می‌کند.

اگر یاتاقان ها به هر دلیلی دچار مشکل شوند عملکرد موتور دچار اختلال می‌شود و به سرعت خود را نشان می‌دهد. در این مواقع از اصطلاح یاتاقان زدن استفاده می‌شود. اگر یاتاقان خودرویی دچار مشکل شود دیگر نباید مورد استفاده قرار گیرد و خودرو را باید به نزدیکترین تعمیرگاه برده در صورت استفاده از این خودرو شدت خسارت میل لنگ یا قسمت های مرتبط دیگر زیادتر شده و هزینه تعمیر آن نیز بیشتر می‌شود. در مواردی هم باعث شکستن پوسته سیلندر می‌شود و باید سیلندر تعویض شود.

دلایل یاتاقان زدن خودرو

• تعویض دیر هنگام روغن
روغن خودرو مانند خون در بدن انسان می باشد. در صورتی که روغن خودرو را در زمان مناسب تعویض نکنید روغن کثیف شده یا لغزنده بودن خود را از دست می‌دهد و در نتیجه چرخش قطعات چرخنده موتور روان انجام نمی شود و باعث ایجاد فشار روی یاتاقان ها میشود یا به علت کثیف بودن بیش از حد روغن ، روغن به سطح یاتاقان ها نمی رسد و باعث ایجاد مشکل می شود.

• عدم تعویض فیلتر روغن یا تعویض دیرهنگام
در صورتی که فیلتر روغن در زمان مقرر تعویض نشود ممکن است که رسوبات در روغن خودرو زیاد شده و باعث شود که عمل پمپ روغن به درستی صورت نگیرد و این عامل باعث ایجاد مشکل می شود.

• ترکیب آب و روغن در موتور خودرو
اگر به هر دلیلی آب خنک کننده سیلندر خودرو با روغن ترکیب شود در لغزندگی روغن اختلال ایجاد می شود و ممکن است باعث ایجاد مشکل در یاتاقانها شود این مشکل گاهی به دلیل نقص در واشر سرسیلندر ایجاد می شود.

• وجود نقص در پمپ روغن
اگر پمپ روغن خودرو به هر دلیلی روغن مورد نیاز موتورو یاتاقان ها را پمپاژ نکند روغن روی یاتاقان ها کم شده و باعث ایجاد مشکل می شود.

استفاده از روغن های بی کیفیت و ارزان یا روغن که مناسب خودرو نباشد نیز باعث ایجاد مشکل می شود.

مواردی که مشخص می‌کند یاتاقانهای خودرو دچار مشکل شده اند عبارتند از :

• اگر در هنگام روشن کردن خودرو یا هنگام رانندگی صدای تق تق یا صدای برخورد دو فلز به یکدیگر شنیده شد احتمالا یاتاقان خودرو مشکل دارد و باید سریعاً به مکانیک مراجعه کنید.

• اگر در هنگام روشن کردن خودرو صدای غیر عادی از موتور خودرو شنیده شد و خودرو روشن نشد احتمال خرابی یاتاقان وجود دارد این مشکل ممکن است در هنگام رانندگی نیز رخ دهد و ماشین خاموش شده و دیگر روشن نشود.

• روشن شدن چراغ موتور در خودروهایی که دارای این چراغ هستند نیز می تواند نشانه خرابی یاتاقان ها باشد.

نکته

در صورتی که خودرو را روشن کردید یا در هنگام رانندگی متوجه شدید که چراغ روغن روشن شده است به سرعت خودرو را خاموش کرده و به تعمیرگاه مراجعه کنید . زیرا احتمالا پمپ‌ روغن دچار مشکل شده و ممکن است به موتور آسیب جدی وارد شود.

• هنگامی که کارکرد موتور بیش از ۱۰۰ هزار کیلومتر می‌شود معمولاً قطعات خودرو فرسوده می‌شود این فرسودگی شامل یاتاقان ها نیز می شود .اگرچه شما روغن موتور را در زمان‌های مقرر تعویض کرده اید و سرویس‌های لازم انجام شده است اما فرسودگی قطعات اجتناب ناپذیر است.

• رانندگی غیر اصولی می‌تواند باعث ایجاد مشکل برای خودرو و یاتاقان ها شود در صورتی که خودرو را با سرعت بیش از حد توان برانید ممکن است یاتاقانها توان تحمل این فشار را نداشته و دچار مشکل شوند . پس از رانندگی غیر ایمن و هیجانی جداً خودداری کنید.

منبع:ایسکانیوز