چگونگی تست تیروئید از نوزادان

به گزارش نما، دکتر شهین یاراحمدی در آستانه هفته جهانی تیروئید با اشاره به اینکه در جهان، بیش از ۲۰۰ میلیون نفر به اختلالات تیروئیدی مبتلا هستند، گفت: این در حالی است که حدود ۵۰ درصد آنان از بیماری خود بی‌اطلاع هستند.

سرطان تیروئید، از شایع‌ترین بدخیمی‌های غدد مترشحه

او در خصوص بروز سرطان تیروئید با اشاره به اینکه این بیماری یکی از شایع‌ترین بدخیمی‌های غدد مترشحه داخلی است، تصریح کرد: متاسفانه این معضل در حال حاضر در جهان در حال افزایش است. نکته قابل توجه پس از شیوع کرونا این است که نمونه‌برداری با سوزن (FNA) از گره‌های تیروئیدی موجب بدتر شدن شرایط تیروئید نمی‌شود و در صورت نیاز به نمونه‌برداری از گره تیروئیدی و یا جراحی تیروئید، نباید به دلیل پاندمی کووید ۱۹، این امر را به تعویق انداخت. جراحی و ید درمانی در بیماران مبتلا به سرطان تیروئید ضرورت دارد و باید در اسرع وقت انجام شود و به هیچ وجه نباید اقدامات تشخیصی و درمانی سرطان تیروئید (جراحی و ید درمانی) و مراقبت‌های پس از آن به تعویق افتد.

غربالگری بیماری‌های متابولیک نوزادان در ایران

وی در ادامه صحبت‌هایش درباره برنامه کشوری غربالگری بیماری‌های متابولیک در نوزادان، گفت: شیوع بالای بیماری CH، عوارض جبران ناپذیر مغزی بیماری در صورت عدم تشخیص و درمان به هنگام، که جز با غربالگری بیماری قابل پیشگیری نیست و مقرون به صرفه بودن اجرای برنامه در کشور سبب شد تا مسئولین وزارت بهداشت برنامه غربالگری را در سطح ملی برنامه‌ریزی کنند.

او تاکید کرد: در سال ۱۳۸۲، طراحی برنامه کشوری غربالگری بیماری‌های متابولیک در نوزادان به اداره بیماری‌های غدد و متابولیک مرکز مدیریت بیماری‌ها محول شد و کارشناسان این اداره با همکاری کمیته کشوری، متشکل از متخصصین بالینی و آزمایشگاهی و مسئولین اجرایی، موفق به طراحی برنامه در چندین فاز شدند. در فاز اول برنامه، غربالگری بیماری کم‌کاری تیروئید نوزادان در اولویت قرار گرفت. انجام موفق این برنامه در کشور، زیرساخت مناسبی جهت غربالگری، تشخیص و درمان نوزادان مبتلا به بیماری کم‌کاری تیرئیید و به دنبال آن برای سایر بیماری‌های متابولیک نوزادان ایجاد خواهد کرد.

مدیر برنامه کشوری غربالگری نوزادان، ادامه داد: در سال ۱۳۸۳، برنامه کشوری غربالگری نوزادان، به‌طور آزمایشی در استان‌های اصفهان، بوشهر و شهر شیراز اجرا شد. تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده نشان داد که برنامه طراحی شده قابلیت اجرای موفق در کشور را دارا است. پس از آن «ضوابط و الزامات ادغام برنامه در سیستم بهداشتی کشور» تعیین شد و هماهنگی‌های درون و برون‌بخشی لازم انجام شد. سمینارهای توجیهی و کارگاه‌های آموزشی کشوری برای معاونین بهداشتی و درمان، مدیران امور آزمایشگاه‌ها، مدیران گروه بهداشت خانواده، مدیران گروه بیماری‌ها و کارشناسان غیرواگیر دانشگاه‌ها برگزار شد و بالاخره در مهر سال ۱۳۸۴، برنامه با امضای ۳ تن از مسئولین وزارت بهداشت در سیستم سلامت کشور ادغام شد.

پوشش ۹۹ درصدی غربالگری کم کاری تیروئید نوزادی در کشور

او ضمن آنکه برنامه کشوری غربالگری بیماری کم‌کاری تیروئید نوزادان را یکی از موفق‌ترین برنامه‌های وزارت بهداشت معرفی کرد، توضیح داد: این برنامه در مدت زمان کوتاهی به پوشش ۹۹ درصد در کل کشور رسیده است. از شروع برنامه تاکنون میلیون‌ها نوزاد در روستاها و شهرها مورد غربالگری قرار گرفته و بیش از ۶۰هزار بیمار مبتلا به کم‌کاری تیروئید (موارد گذرا و دائمی) کشف و درمان شده‌اند. مطالعات نشان می‌دهد که در ۱۰۰ درصد بیماران ضریب هوشی در محدوده طبیعی بوده است که بیانگر موفقیت چشمگیر اجرای برنامه است و هر ساله بیش از ۱۰۰ هزار نمره ضریب هوشی در کشور حفظ می‌شود.

یاراحمدی هدف اصلی این برنامه را شناسایی و کنترل نوزادان مبتلا به بیماری کم‌کاری تیروئید و درمان و پیشگیری از عوارض آن معرفی و تاکید کرد: اهداف ویژه‌ ما غربالگری تمام نوزادان (ایرانی و غیر ایرانی)، شناسایی، کنترل و درمان بیماران مبتلا به CH در بدو تولد، پیشگیری از عقب افتادگی ذهنی و دیگرعوارض CH با درمان مناسب و به هنگام و کنترل دارویی، ایجاد بستری مناسب برای غربالگری دیگر بیماری‌های متابولیک نوزادی مثل PKU ، G۶PD، گالاکتوزمی و... بوده است که بازده نهایی اجرای برنامه سبب کاهش ناتوانی‌های حاصل از بیماری، کاهش هزینه‌های اقتصادی ناشی از بیماری، ارتقای کیفیت زندگی بیماران و خانواده آنها و ارتقای میانگین ضریب هوشی افراد جامعه از طریق پیشگیری از کاهش ضریب هوشی مبتلایان است.

وی افزود: مطالعات اقتصاد پزشکی متعددی در ارتباط با اجرای برنامه غربالگری بیماری کم‌کاری تیروئید نوزادان انجام شده که نشان می‌دهند برنامه غربالگری نوزادان در کشورهای مختلف توجیه اقتصادی داشته و به ‌اهداف از پیش تعیین شده دست‌ یافته‌اند. در ایران در فاز اجرای آزمایشی برنامه، با نگاهی ۲۰ ساله به اجرای برنامه ملی غربالگری در کشور، نسبت هزینه به فایده این برنامه حدود یک به ۱۵ محاسبه شد. اما پس از اجرای برنامه، این نسبت یک به ۲۲ به دست آمد که نشان می‌دهد به دلیل شیوع بالای این بیماری در نوزادان انجام این برنامه در کشور بسیار سودمند است. در واقع اجرای این برنامه بسیار سودمند است و علاوه بر ارتقای سلامت جامعه و کیفیت زندگی مبتلایان و خانواده‌هایشان، از هر یک هزار تومان که خرج اجرای برنامه می‌شود، ۲۲ هزار تومان سود عاید جامعه می‌شود. در حال حاضر در مجموع در ۶۴۲۶ مرکز نمونه‌گیری از پاشنه نوزادان، در کشور به ارائه خدمت غربالگری نوزادان مشغول هستند.

وی افزود: انجام غربالگری نوزادان در کشورهای پیشرفته در چند دهه گذشته، نشان داده است که انجام این برنامه در کشورها، نه تنها با تشخیص زودرس بیماران، درمان به موقع و مناسب آنها و پیشگیری از بروز عقب‌ماندگی ذهنی و دیگر عوارض مهم بیماری‌های مورد غربالگری همراه بوده است، بلکه سبب پیشگیری از هدر رفتن سرمایه‌های انسانی و مالی به بیماران و خانواده هایشان شده است و حجم وسیع و ارزشمندی از اطلاعات اپیدمیولوژیک فراهم می‌آورد. همچنین اجرای این نوع برنامه‌ها، زمینه تحقیقات کاربردی مناسبی را پیش روی دانشمندان آن کشورها گذاشته است.

مدیر برنامه کشوری غربالگری نوزادان،‌ ادامه داد: به دلیل اهمیت موضوع، سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۶۷، با تشکیل «گروه علمی» توصیه‌ها و دستورالعمل‌های مورد نیاز برای غربالگری نوزادان در ارتباط با بیماری‌های متابولیک و مشکلات مادرزادی را فراهم کرد که از مهم‌ترین اجزای این دستورالعمل‌ها، معیارهای غربالگری بیماری‌ها است که به عنوان اولین ضرورت در طراحی برنامه‌ها به شمار می‌رود. طراحی و اجرای برنامه‌های کشوری غربالگری نوزادان در کشورهای مختلف تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد. اما متاسفانه در حال حاضر فقط یک سوم از نوزادان جهان مورد غربالگری قرار می‌گیرند و دو سوم آنان از این خدمت بی‌بهره‌اند.

نمونه‌گیری از پاشنه پای نوزاد در روزهای ۳ تا ۵ تولد

او در توضیح روند اجرایی برنامه در ایران،‌ تصریح کرد: طی این برنامه اقداماتی همچون آموزش مادران باردار در دوران بارداری، نمونه‌گیری در روزهای۳ تا ۵ تولد نوزاد از پاشنه پای او، سنجش غلظت TSH با استفاده از نمونه پانچ شده از کاغذ فیلتر، فراخوان فوری موارد مشکوک، انجام نمونه‌گیری مجدد از پاشنه پا در موارد خاص، انجام آزمایش‌های سرمی تایید تشخیص، شروع سریع درمان جایگزین با قرص لووتیروکسین توسط فوکال پوینت برنامه و یا اولین پزشک در دسترس، معرفی به پزشک فوکال پوینت شهرستانی، انجام آزمایش‌ها و اقدامات اتیولوژیک در صورت امکان، مراقبت دراز مدت از نوزاد مبتلا براساس دستورالعمل کشوری و انجام مشاوره‌های تخصصی مورد نیاز مبتلایان انجام شده است.

وی درباره زمان مناسب غربالگری در نوزادان، اظهار کرد: نمونه‌گیری از پاشنه پا نوبت اول در همه نوزادان در روزهای ۳ تا ۵ تولد انجام شده و نمونه‌گیری از پاشنه پا نوبت دوم (مجدد) در بعضی از نوزادان در روزهای ۸ تا ۱۴ تولد انجام می‌شود. همچنین نمونه‌گیری مجدد در نوزادان نارس در هفته ۶ و ۱۰ تولد صورت می‌گیرد.

چگونگی غربالگری کم کاری تروئید نوزادان در ایران در بحران کرونا

این مقام مسئول درباره تاثیرات پاندمی کووید۱۹ بر برنامه کشوری، گفت: در اپیدمی‌ها برنامه‌های سلامتی در بخش‌های مختلف ارائه خدمات (غربالگری، تشخیص و درمان، مراقبت و پیگیری‌ها) آسیب پذیر می‌شوند، از این رو احتمال کاهش پوشش برنامه‌های سلامتی و عدم ارائه استاندارد و دقیق خدمات، به خصوص در نوزادان بسیار بیشتر است. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، خدمات پیشگیری و درمان بیماری‌های غیرواگیر در دوران پاندمی کرونا به شدت مختل شده و شدت آن در کشورهای با درآمد پایین بیشتر است. گزارشات بین المللی نشان می‌دهد که اجرای برنامه‌های غیرواگیر و از جمله غربالگری نوزادان در بسیاری کشورها دچار اختلال شده است درحالیکه خوشبختانه برنامه کشوری غربالگری بیماری کم کاری تیروئید نوزادان در ایران، نه تنها دچار نقصان نشد، بلکه به ارتقا شاخص‌های برنامه دست یافت.

افزایش ریسک اختلالات تیروئیدی به دنبال ابتلا به کرونا

او با بیان اینکه ابتلا به اختلالات غده تیروئید و تحت درمان بودن، شانس ابتلا به عفونت کووید ۱۹ را در مبتلایان افزایش نمی‌دهد، ادامه داد: البته ابتلا به کووید ۱۹، ریسک اختلالات تیروئیدی را افزایش می‌دهد و می‌تواند موجب بروز بیماری گریوز، تیروئیدیت هاشیموتو، تیروئیدیت‌های تحت حاد در دوران بعد از زایمان شود. نکته بسیار مهم این است که مصرف داروهای تیروئیدی در بیماران مبتلا به عفونت کووید ۱۹؛ نباید خودسرانه تغییر کرده و یا قطع شود. درمان با داروهای استروییدی می‌تواند ریسک ابتلا به کووید ۱۹ را افزایش دهد و برای پیشگیری باید به توصیه‌های پزشک معالج عمل کرد.

یاراحمدی ادامه داد: مستندات علمی مبنی بر افزایش ریسک ابتلا به کووید ۱۹ در بیمارانی که ید درمانی شده‌اند و یا جراحی تیروئید داشته‌اند، وجود ندارد. کم کاری تیروئید تحت حاد یک اختلال تیروئیدی است که معمولا پس از ابتلا به عفونت‌های ویروسی ایجاد می‌شود و بروز این اختلال پس از ابتلا به عفونت کووید ۱۹ شایع است و اختلالات عملکرد غده تیروئید در حدود ۱۵درصد مبتلایان به عفونت کووید ۱۹ دیده می‌شود.

وی افزود: همچنین ابتلا به عفونت کووید۱۹، خطر ابتلا به اختلالات تیروئیدی را در زنان باردار افزایش می‌دهد و اختلالات عملکرد تیروئید و بخصوص بروز کم کاری تیروئید در زنان باردار و بخصوص در سه ماهه اول بارداری شایع است.

او در خاتمه به چالش‌های اجرای برنامه نیز گریزی زد و بیان کرد: کمبود لانست ایمن، کمبود کاغذ فیلتر مرغوب، کمبود و گرانی مواد اولیه تولید کیت‌هایNeoTSH در کشور، تحت پوشش بیمه روستایی بودن آزمایش غربالگریTSH و تحت پوشش نبودن توسط دیگر سازمان‌های بیمه‌گر، تفاوت هزینه غربالگری نوزادان در استان‌های مختلف، اقدام برای تعرفه گذاری نمونه‌گیری از پاشنه پا بر کاغذ فیلتر، تلاش برای تحت پوشش بیمه درآوردن غربالگری توسط سازمان‌های بیمه‌گر پس از تعیین تعرفه، افزایش بی‌سابقه مهاجرین و عدم توانایی در پرداخت هزینه غربالگری نوزادان و تلاش در حل مشکل از طریق کمیساریای عالی پناهندگان از جمله مشکلاتی است که با نیازمند رسیدگی مجدد است.

منبع: ایسنا