اجرای سیاست" بده بره" در دولت روحانی

فاطمه حسینی- به محض حضور نرم افزار تازه وارد کلاب هاوس بسیاری از مقامات سیاسی و دولتی وارد آن شدند و به برگزاری جلسات پرسش و پاسخ صوتی با مردم و کارشناسان پرداختند، این جلسات عمدتا مورد توجه رسانه ها و مورد استقبال مردم قرار گرفت، اما پس از برگزاری انتخابات تعداد این جلسات بسیار اندک شد به گونه ای که در ماه های اخیر شاهد خبرهای چندانی از این محیط نبودیم. اما در چند روز گذشته رئیس کل پیشین بانک مرکزی یعنی عبدالناصر همتی فعالیت خود در این فضا را از سر گرفت و اظهارنظرهای تکان دهنده ای را درباره چـاپ بی‌رویه پول در دولت حـسـن روحانی مطرح کرد، این اظهارات، با حواشی مختلفی همراه بود و روزنامه های اصلاح طلب این سخنان همتی را پاس گلی بی‌نقص به مهاجمان دولت سیزدهم دانستند و گفتند که در مقطع فعلی همتی حق افشاگری و بر زبان راندن این سخنان را نداشته است. همتی در گفتگوی چند ساعته خود در کاب هاوس به انتقاد از خطی مشی اقتصادی دولت روحانی پرداخته و گفته بود که بدون نظر او در جایگاه رئیس بانک مرکزی اقدام به اختصاص بودجه شده است.
رئیس‌کل پیشین بانک مرکزی در یکی از برنامه‌های کلاب‌هاوس می گوید: "آقای آذری جهرمی به من گفت به قول آقای دکتر روحانی بده تا بره، نمی‌دانم سر چی بود، آقای جهرمی گفت به قول دکتر روحانی بده تا بره... آقای روحانی به آقای نوبخت گفته و اختیار داده و یا الزام کرده هر وزارتی یا هر سازمان دولتی هرقدر اعتبار خواست بدهد، کاری نداشته باشد این رقم‌ها در بانک مرکزی پشتوانه دارد یا ندارد. یک روز که آقای نوبخت رقمی بالا برای یک پروژه حواله کرده بود، من نامه را با توضیح یکی از معاونان دریافت کردم که نوشته بود این پول خیلی زیاد است. دو سه روزی گذشت رئیس‌جمهوری (روحانی) خودش تماس گرفت؛ بی‌مقدمه و احوالپرسی گفت چرا پول این پروژه را نداده‌ای؟ گفتم از کجا بدهم؟ گفت رقم دادن که کجا ندارد، سند بزن این عدد میلیارد داده شد، با بقیه‌اش کار نداشته باش... این‌جور نبود که کارِ دادن اعتبار معطل امضای من باشد، نه، این‌ها به‌اصطلاح پول یا رقم را داده بودند، تازه بعدش برای من حواله می‌فرستادند و اعتبارات بی‌شماری اختصاص دادند و تمام شد که بنا بود بعداً سند تهیه کنند بفرستند. شاید هم هرگز نفرستادند و من دیگر رئیس نبودم."
قانون بده تا بره در دولت روحانی باعث شد تا این دولت در طول دوره ی 8 ساله مدیرت خود بر کشور خلق پول‌های بدون پشتوانه روی بیاورد به گونه ای که دولت برای جبران کسری قابل توجهی که در بودجه 1400 با آن مواجه بود ، از منابعی استفاده کرد که بر حجم پایه پولی افزود. یکی از این منابع استفاده از صندوق توسعه ملی بدون دسترسی ارزی آن بود که به‌ عنوان موتور محرک رشد نقدینگی عمل کرد و خود را در افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی نشان داد. همچنین افزایش بدهی‌های بخش دولتی به بانک مرکزی عامل دیگری است که موجبات رشد بالای پایه پولی را فراهم کرد. در نتیجه نقدینگی در در دولت روحانی با عبور از مرز 4000میلیارد تومان و درپایان مهرماه سال1400 با 4227میلیارد تومان، در بالاترین قله تاریخی خود ایستاد.
بررسی میزان پایه پولی و رشد آن در دهه 1390 براساس داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که پایه پولی از بیش از 76 هزار میلیارد تومان در سال 1390 به 458 هزارمیلیارد تومان در سال 1399 افزایش یافته است. در حالی که این شاخص در سال 1390 برابر با 76.4 هزار میلیارد تومان بوده در سال 1391 به 97.5 هزار میلیارد تومان رسید و در سال 1392 با رسیدن به 118 هزار میلیارد تومان، از مرز 100 هزارمیلیارد تومان گذشت. این روند صعودی با نرخ رشدی کمتر از 20 درصد تا سال 1396 ادامه یافت به طوری که در این سال پایه پولی با رشد 19 درصدی نسبت به سال قبل به بیش از 213 هزار میلیارد تومان رسید. اما از سال 1397 رشد این متغیر افزایش یافت تا جایی که در سال 97 نرخ رشد آن به 24.2 درصد و در سال1398 به 32.8درصد رسید و حجم آن به 352هزار میلیارد تومان رسید. در سال 1399 نیز با رشد 30.1 درصدی این شاخص به بیش از 458 هزار میلیارد تومان رسید.
قانون بده تا بره در برجام هم عملیاتی شد به گونه ای که آمریکا و اروپا، 27 تعهد در برجام پذیرفته اند اما به هیچکدام از آن تعهدات عمل نکردند. در عوض دولت روحانی به تمامی تعهدات خود به صورت یکجانبه عمل کرد و بیش از 15 بار آژانس گواهی داد که ایران تعهدات خود را به انجام رسانده است. اما آب از آب تکان نخورد. نه تنها هیچ تحریمی برداشته نشد، بلکه حجم و اندازة آن به دو برابر افزایش پیدا کرد و این جمله ی معروف " زمین را بدهیم تا زمان بگیریم "بنی صدر را دز زمانی که عراق به ایران حمله را در اذهان ملت تداعی کرد در آن زمان بنی صدر با سهل‌انگاری و ساده‌اندیشی راه را برای گستاخی و جسارت بعثی‌ها باز کرد و این مردم بودند که پا به میدان نبرد گذاشته و با حمایت از ارتشی که آن روزها با مشکلات عدیده دست و پنجه نرم می کرد به دشمنان اجازه نفوذ ندادند. غافلگیری‌ بعثی‌ها از شجاعت رزمندگان ایرانی، نه تنها آنها را در روزهای نخستین جنگ به اهداف‌شان نرساند، بلکه با گذشت زمان آنها را از موضع تهاجمی به لاک دفاعی فروبرد، کاری که این روزها دولتمردان انقلابی به واسطه ی پشتوانه ی ملت غیور ایران در موضوع برجام انجام می دهند
البته سیاست بده و بره در دولت روحانی به اینجا ختم نشد بلکه او در در جلسه 25 شهریور 1395، اجرای سند 2030 را الزامی کرد. البته با اعتراض بسیاری از مردم انقلابی و رسانه ها و تذکرات مکرر رهبر انقلاب این قانون به حالت تعلق درآمد اما گزارش های رسمی از مدارس و مراکز آموزشی حکایت از لغو نشدن این قانون داشت به گونه ای که بسیاری از سرفصل‌های آن در مراکز دور و نزدیک وزارت آموزش‌وپرورش اجرا شد.