حكومت اسلامي، اصلي‌ترين مطالبه مردم بپاخاسته در نهضت امام‌خميني(ره) بود. كافي است نگاهي به شعارهاي منقوش بر پارچه نوشته‌هاي مردمي موجود در تصاوير راهپيمايي‌‌هاي سال‌هاي 56 و 57 بياندازيم تا ميزان بسامد و تواتر كاربرد اين كليد واژه راهبردي را در مطالبات مردمي دريابيم.
الگوي ذهني مردم در مطالبه حكومت اسلامي به تعبير امام خامنه‌اي حكومت نبوى صدر اسلام بود1، حكومتي كه بنيان يك بناى استوار و ماندگار و يكى از مصاديق كوثر اعطا شده به پيامبر عظيم‌الشأن اسلام بود و اساس و ريشه مستحكم انقلاب اسلامى، همان كلمه طيبه‌اى است كه خداى متعال وعده فرموده و از آغاز ظهور آن تا كنون رشد پيدا كرده است و امروز در حد اعلاى اقتدار، در سطح فرهنگ و سياست جهانى حضور مادى و معنوى دارد.
در 14 بهمن 1357 امام‌خميني(ره) در جمع اعضاي كميتۀ استقبال از امام با تأكيد بر اينكه بايد آخرين موانع پيروزي برداشته شود، تعريف حكومت اسلامي را چنين بيان كردند" يك حكومت عدل، به يك حكومتي كه نه منافع شما را توانَد بخورد، نه تواند به غير بدهد. ما يك همچو حكومتي ميخواهيم. يك حكومت ملي اسلامي. يك جمهوري كه متكي بر رأي خود مردم باشد. مردم آزادانه رأي بدهند. "
از همان تاريخ نيز مدل حكومت اسلامي مورد حمله شرق و غرب قرار گرفت. حكومتي كه در آن ولايت مبتني بر فقه است. "معناى ولايت در اصطلاح و استعمال اسلامى، اين است؛ يعنى حكومتى كه در آن، اقتدارِ حاكميت هست، ولى خودخواهىِ سلطنت نيست، جزم و عزم قاطع هست - كه فاذا عزمت فتوكل على‌الله - اما استبداد به رأى نيست. " 2 چنين امري سبب مخالفت با بنيان اين حكومت از سوي كساني شد كه تئوري ليبرال دموكراسي خود را نسخه برتر و پايان تاريخ مي‌دانستند.
در نظام اسلامى با الگوي امامت – امت كه فقه جعفري از شيوه حكومت علوي ارائه مي‌نمايد، حكومت با محبّت، ايمان، وحدت و همدلى، همچنين با هم بودن مردم و حكومت و همچنين با هم بودن اجزاى حكومت است؛ اين تمايز است كه مصداق حقيقى ولايت را در جهانِ متشتّت و متفرّق و متنازع، متمايز و مشخّص مى‌‌‌كند و نشان مى‌‌‌دهد كه اين نظام اسلامى است. 3
چنين حكومتي از آرمانهاي اصيل انقلاب اسلامي است كه هنوز به كمال آن نرسيده‌ايم. اين امر بارها از سوي امام‌خميني(ره) و امام خامنه‌اي متذكر گشته و توهم پيروزي و رسيدن به كمال را موجب سست شدن در اين مسير دانسته‌اند. بازخواني كامل اين مدل حكومتي مستلزم اختصاص موضوع آن به صدها پايان نامه دانشگاهي است و در اين مختصر نمي‌گنجد؛ اما يادآوري نقطه مطلوب و مسير حركت ضرورتي است كه در ايام ميلاد پيامبر عظيم الشأن اسلام و مفسر سيره او، امام جعفر صادق عليه السلام و نيز در آستانه سالروز بازگشت احياگر تفكر ناب محمدي به كشور و برپايي حكومتي كه آرزوي قرنهاي طولاني براي مسلمين بوده است، مي‌توان مطالبه تعريف اين نظام حكومتي را يادآوري نمود. دغدغه‌اي كه شهيد مظلوم آيت‌الله دكتر بهشتي در حوزه‌هاي حزبي موتلفه اسلامي در 13 سرفصل در سال 1342 به تحقيق گذاشت و اينك پس از قريب به 50 سال انتظار تنقيح اين نظريات مي‌رود. اما اگرچه از بعد نظري و عملي اين مسير همچنان امتداد دارد، اما بايد شكرگزار تحقق بخش‌‌هاي عمده‌اي از آن بود. شايد بتوان رفتار متكي بر اخلاق اسلامي عسگراولادي در مواجهه با منتقدان خويش و نيز نقدهاي برادرانه بر وي را بخشي از اين رويكرد دانست.
- اما در ميان بحث‌‌هاي وي نيز ارجاعي به موضوع حكومت اسلامي وجود داشت. تذكر عسگراولادي به ضرورت بازخواني منشور برادري، در پيام كوتاهش به شركت‌كنندگان در اجلاس حزب مردم سالاري، تشكلي كه يكي از رقباي اصلاح طلب حزب‌موتلفه اسلامي بود، بخش بازخواني نشده از مباحثات اخير وي است. خاصه آنكه امام در آن منشور سفارش ويژه مي‌كند كه "در حكومت اسلامي هميشه بايد باب اجتهاد باز باشد و طبيعت انقلاب و نظام همواره اقتضا مي‌كند كه نظرات اجتهادي ـ فقهي در زمينه‌هاي مختلف ولو مخالف با يكديگر آزادانه عرضه شود و كسي توان و حق جلوگيري از آن را ندارد ولي مهم شناخت درست حكومت و جامعه است كه براساس آن نظام اسلامي بتواند به نفع مسلمانان برنامهريزي كند كه وحدت رويه و عمل ضروري است و همين جا است كه اجتهاد مصطلح در حوزه‌ها كافي نمي‌باشد بلكه يك فرد اگر اعلم در علوم معهود حوزه‌ها هم باشد ولي نتواند مصلحت جامعه را تشخيص دهد و يا نتواند افراد صالح و مفيد را از افراد ناصالح تشخيص دهد و بهطور كلي در زمينۀ اجتماعي و سياسي فاقد بينش صحيح و قدرت تصميمگيري باشد، اين فرد در مسائل اجتماعي و حكومتي مجتهد نيست و نميتواند زمام جامعه را به‌دست گيرد. "4
اين رهنمود امام چراغي فرا روي گام بعدي نيل ما به حكومت اسلامي است. امري كه به تازگي نيز مورد تأكيد امام خامنه‌اي قرار گرفت؛ ضرورت ورود كساني كه كه در خود توانائىِ كشيدن اين‌بار را بيابند و واقعاً وابسته و دلبسته به نظام و قانون اساسى باشند؛ نه كساني كه به دروغ سوگند رياست‌جمهوري را اجرا كنند.
ديدار ائمه جمعه سراسر كشور با رهبر معظم انقلاب ۱۳۷۷/۰۲/۳۰
امام خامنه‌اي در ديدار كارگزاران نظام ۱۳۷۸/۰۱/۱۶
برگرفته از بيانات امام خامنه‌اي در ديدار كارگزاران نظام ۱۳۷۷/۰۱/۲۷
بخشي از منشور برادري امام‌خميني(ره) 10/8/1367
حكومت اسلامی
محمد مهدی اسلامی
۱۳۹۱/۱۱/۹
