آمریكا در آسیای مركزی چه اهدافی را دنبال می‌كند؟

به گزارش نمابه نقل از فارس ، با توجه به تمایل و تلاش گسترده واشنگتن برای تقویت نفوذ در منطقه آسیای مرکزی به منظور مهار چین، روسیه و ایران، گزارشات مقامات آمریکا در مورد کم‌اهمیتی این منطقه از نظر کاخ سفید جای تأمل دارد.

در زیر مقاله‌ای به نقل از سایت «سنتر آسیا» آورده شده که برگرفته از برخی نظرات و گزارشات مقامات آمریکایی است و حاوی برخی نکات و موارد است که بیانگر تلاش واشنگتن برای پنهان کردن تمایل شدید خود برای تقویت نفوذ در آسیای مرکزی است.

بعد از خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان به نظر می‌رسد که آمریکا علاقمند به حضور در آسیای مرکزی به عنوان یک منطقه منحصربه‌فرد نیست و اگر علاقه‌ای هم وجود داشته باشد واشنگتن هنوز مشخص نکرده است.

منافع آمریکا در آسیای مرکزی چیست؟ با توجه به مسائل 10 ساله اخیر افغانستان، جواب این سؤال بسیار ساده است. آمریکا به شدت به همکاری دولت‌های آسیای مرکزی نیاز دارد زیرا باید تجهیزات خود را از افغانستان از طریق کشورهای منطقه انتقال دهد.

بعد از خروج کامل و یا کم شدن نیروهای آمریکایی در افغانستان منافع آمریکا در منطقه آسیای مرکزی چه خواهد بود؟

ساده‌ترین جواب این است که هیچ منافعی، چرا که آسیای مرکزی فاصله زیادی با آمریکا دارد و حتی با وجود اهمیت منابع طبیعی، بعید است که این امر خیلی تأثیرگذار باشد. از نظر تهدید امنیتی نیز از سال 2001 سازمان‌های تروریستی چندملیتی در افغانستان مستقر شده و آنجا را پایگاه خود قرار داده‌اند.

البته برای کسانی که بخواهند آرمان‌های دموکراسی و حقوق بشر را در منطقه آسیای مرکزی ترویج دهند بی‌فایده است و نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.

در مرکز مطالعات و تحقیقات استراتژیک واشنگتن متخصصین و تحلیلگران مسائل سیاسی دور هم جمع شدند تا گزارشی تحت عنوان «آمریکا و آسیای مرکزی پس از سال 2014» را مورد بررسی قرار دهند ولی پس از پایان جلسه حتی یک کارشناس هم نتوانست یک نظر واقعی که منافع آمریکا در آن باشد، ارائه دهد.

نویسنده گزارش «جفری مانکوف» منافع آمریکا در منطقه را این‌طور تعریف می‌کند: اگرچه برای واشنگتن منافع بسیار حیاتی و مهمی در خاورمیانه و منطقه اقیانوس آرام وجود دارد ولی باید به آسیای مرکزی کمتر توجه کند.

با شک و تردید می‌توان عنوان کرد که آمریکا تمایل دارد حضور خود را در آسیای مرکزی در درازمدت حفظ کند و مثل قبل همکاری خود را با دولت‌های منطقه در سطوح مختلف حتی پس از خروج نیروها از افغانستان پس از سال 2014 حفظ کند.

نویسنده گزارش اضافه می‌کند: حتی اگر اولویت‌های آمریکا در سطح بین‌المللی تغییر کند واشنگتن منافع مهمی را در آسیای مرکزی دارد که توجه خاص و ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است از جمله جلوگیری از نفوذ دولت‌هایی که ممکن است تبدیل به پایگاه تروریسم بین‌المللی شود، جلوگیری از درگیری‌های منطقه‌ای که این مسئله بر همسایگان نیز تأثیر می‌گذارد و محدود کردن ترانزیت قاچاق مواد مخدر که تهدیدی برای منطقه است.

علاوه بر این، نفوذ آمریکا در کشورهای آسیای مرکزی اشراف آمریکا را در افغانستان و حتی پاکستان افزایش می‌دهد و این امکان را به وجود می‌آورد تا با عناصر افراط‌گرا و تروریسم برخورد و مقابله جدی انجام دهد.

در ادامه گزارش نویسنده ذکر می‌کند: منافع دیگر آمریکا در آسیای مرکزی، رشد ائتلاف منطقه‌ای و حفظ روابط خوب با روسیه است.

یکی از اعضای شرکت‌کننده در این میزگرد «کیسینجر گراهام» مدیر عامل انجمن کیسینجر گراهام بود که منافع سیاسی مورد علاقه آمریکا را تأمین حاکمیت دولت‌ها یعنی اجازه سلطه‌گری به کشور دیگر ندادن و دسترسی آزاد به اقتصاد جهانی می‌داند.

کیسینجر معتقد است که رقابت در منابع طبیعی در کشورهای آسیای مرکزی نباید منجر به جنگ میان قدرت‌ها در منطقه و ایجاد پایگاهی برای انجام عملیات تروریستی شود.

یکی دیگر از اعضای این نشست «فردریک استار» رئیس انستیتو آسیای مرکزی و قفقاز است که 3 علاقمندی آمریکا را در آسیای مرکزی، منابع طبیعی، ارتقاء تجارت بین‌قاره‌ای و جلوگیری از منازعه بر سر منابع طبیعی برشمرد.

نویسنده مقاله معتقد است که با توجه به مسائل فوق ایده حاکمیت همیشه برای این کشورها نادیده گرفته شده است بدین معنا که خروج کشورهای منطقه از نفوذ روسیه و گرفتن ابتکار عمل آمریکا در کشورهای منطقه در زمینه ترویج تجارت و در واقع کاهش سهم روسیه از روندهای تجاری بخصوص تجارت نفت و گاز مورد توجه بوده است.

سمت و سوی ظاهر این ایده ترویج دموکراسی و حقوق بشر است ولی در واقع این مسئله نیز در قالب ژئوپلیتیک غرب است.

البته طوری طراحی شده است که روسیه آن را به عنوان تهدید تلقی نمی‌کند. همه این ترفندها را آمریکا از سال 1990 طرح‌ریزی کرده است زمانی‌که روسیه خیلی ضعیف بود ولی حالا این کشور قوی شده است به طوری‌که جفری مانکوف تأکید می‌کند بدون همکاری روسیه، آمریکا نمی‌تواند عملکردی در منطقه داشته باشد و به اجرای اهداف خود برسد.

با پایان جنگ در افغانستان و خروج نیروهای نظامی آمریکا از این کشور، کشورهای منطقه بخش قابل‌توجهی از اهمیت نظامی خود را از دست می‌دهند.

اگر چه اعضای این نشست چشم‌انداز جنگ در منطقه را در رابطه با منابع طبیعی بررسی کردند ولی آمریکا به شدت علاقمند به منابع طبیعی منطقه است.

نویسنده مقاله معتقد است که منافع آمریکا در آسیای مرکزی جدا از منافع آمریکا در جهان نیست، حالا چه نقشی را باید در جهان بازی کند؟ به نظر می‌رسد که باید تغییر ریشه‌ای صورت بگیرد آیا آمریکا باید ایده‌های خوب دموکراسی را تبلیغ کند؟ تحت چه شرایطی آمریکا باید اقدام نظامی داشته باشد؟ آیا آمریکا آماده است که بپذیرد تنها قدرت در جهان نیست؟ جواب به این سؤالات بسیار مهم است.

کسانی‌که بر این باورند که آمریکا باید ایده دموکراسی را در جهان تبلیغ کند باید بدانند که این یکی از دستاویزهای مهم برای تأمین منافع آمریکا در آسیای مرکزی است.

بعد از خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان به نظر می‌رسد که آمریکا علاقمند به حضور در آسیای مرکزی به عنوان یک منطقه منحصر به فرد نیست و اگر علاقه‌ای هم وجود داشته باشد واشنگتن هنوز مشخص نکرده است.

با این وجود، کارشناسان تأکید دارند که علیرغم بی‌میلی ظاهری مقامات واشنگتن در اظهارات و گزارشات درباره حضور در آسیای مرکزی، آمریکا تلاش‌های گسترده‌ای را برای تقویت نفوذ و همچنین تقویت حضور پایگاه‌های نظامی خود در منطقه دارد به طوری که سفرهای مکرر مقامات این کشور و رایزنی‌های آنان با کشورهای آسیای مرکزی تأییدکننده این مطلب می‌باشد.