مرتضی نبوی:مشكل احمدی نژاد هاشمی است نه مجمع

به گزارش نمانیوز گفتگویی که مطالعه میکنید برای آخرین شماره مجله پنجره میباشد، مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان بازوی مشورتی رهبری انقلاب، نهادی است که معمولا اعضای حقیقی آن را افرادی با سوابق بالای مدیریتی و وزارتی پر می‌کنند. یکی از این افراد که از دوره سوم (27/12/1375) با حکم رهبر معظم انقلاب به مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه شد. سید مرتضی نبوی است. او در دوره چهارم و پنجم نیز عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه شد، سید مرتضی نبوی، وزیر اسبق پست، تلگراف و تلفن در فعالیتهای حزبی هم فعال بوده و قائم مقام جامعه اسلامی مهندسین (از گروههای اصلی تشکیل دهنده جبهه پیروان خط امام و رهبری) است.
در گفت و گو با این عضو برجسته مجمع تشخیص به نکات پیرامون این نهاد حکومتی پرداختیم و مسائل و شبهاتی همچون سیاسی شدن مجمع، عدم حضور رئیس جمهوری، تداخل حوزه کاری مجمع تشخیص و شورای عالی حل اختلاف را بررسی کردیم.

*ارزیابی کلی شما از عملکرد این دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام چیست؟ و در مجموع آن را موفق می‌دانید یا ناموفق؟
به نظر می‌رسد در روند کلی مجمع تشخیص مصلحت نظام،در هر دوره نسبت به دوره‌های گذشته یک سری دست آورد و نواوری‌هایی وجود دارد که منحصرا برای همان دوره است. بر همین اساس در این دوره از مجمع که دوره پنجم آن بود. شاهد تحول مثبتی در امر سیاست‌گذاری بودیم.
سیاستهای در حال پیگیری، به سمت شفاف تر شدن و راهبردی تر شدن پیش رفت و ما از کلی‌گویی خارج شده و به سمت شفافیت حرکت کردیم و با توجه به چشم‌انداز، جهت‌گیری سیاست‌ها روی محور چشم‌انداز قرار گرفت. به نظر من این دستاورد مهم و جدید این دوره مجمع بود.
مجمع معمولا جای بحث های کارشناسی است؛ افراد از گرایش‌های مختلف و با تجربیات طولانی اجرایی، تقنینی و قضایی در جلسات حضور دارند. همین امر موجب می‌شود تا مباحث مطرح شده بانگاهی کاملا کارشناسانه مطرح شده و از پختگی لازم برخوردار باشد. اما متأسفانه در این دوره ما یک خلا داشتیم و آن جای خالی رئیس قوه مجریه در جلسات بود که در حقیقت دولت را از جایگاه خود در مجمع تشخیص مصلحت نظام محروم کرد. البته به صورت پراکنده نظرات کارشناسی دولت هم گرفته می‌شد و کارشناسی از دستگاه اجرایی می‌آمدند، اما به هر حال جای خالی شخص رئیس جمهوری، یکی از چالشهای این دوره از مجمع بود که به نظر می‌اید توجیهی هم برای این امر وجود ندارد.

*مشاور حقوقی رئیس جمهوری (غلامحسین الهام) در پاسخ به موضوع عدم حضور رئیس جمهوری در مجمع تشخیص مصلحت مطرح کرده بود که مجمع در این دوره به رقیب سیاسی دولت تبدیل شده است. نظر شما به عنوان یکی از افرادی که با حکم رهبری انقلاب عضو مجمع شده‌اید، در این خصوص چیست؟
این حرف که مجمع تشخیص رقیب سیاسی دولت شده، به نظر من یک توجیه نچسبی به مجمع تشخیص مصلحت است. جالب است که برخی از رؤسای جمهوری سابق نظیر آقای خاتمی هم همین برداشت را از مجمع داشتند. این که ما یک نهاد رسمی کشور را بخواهیم با انگ‌های مختلف ضربه بزنیم، آن هم برای عدم حضوری که هیچ توجیه قانونی ندارد، صحیح نیست. مجمع اساساً ساختارش اجازه نمی‌دهد که ماشین امضای کسی شود، حتی رئیس جمهور.
مجمع یک نهاد مشورتی برای مقام معظم رهبری است و اعضای آن را هم رهبری منصوب می‌کنند و ایشان توجه دارند که گرایش‌های متفاوتی در این جا حضور داشته باشند، در نتیجه مجمعی را که منتخب رهبری است ما تعبیر کنیم به لجنه مخالف دولت این درست نیست و همان طور که اشاره شد، این حرف از جمله برداشت‌های مختلف دکتر احمدی‌نژاد و آقای خاتمی است.
نکته بعدی این است که در برخی موارد بحثهای راهبردی و مهم در مجمع مطرح بوده و اعضای این نهاد تلاش کردند تا نظر دولتی‌ها را هم بگیرند و آن چه که مصلحت نظام است برگزینند. بیان این گونه حرفها به خاطر اختلاف های شخصی احمدی نژاد با هاشمی است و ربطی به کلیت مجمع تشخیص مصلحت ندارد.

*مقام معظم رهبری بعد از بالا گرفتن اختلافات میان دولت و مجلس شورای عالی حل اختلاف را به ریاست آیت الله هاشمی شاهرودی تشکیل دادند. با توجه به جایگاه فراجناحی مجمع تشخیص و این که وظیفه این نهاد نیز رسیدگی به همین مسائل است، ضرورت تشکیل این شورا چه بود؟
ببینید شورای عالی حل اختلاف و مجمع تشخیص مصلحت نظام اساساً دو مأموریت جداگانه دارند. یکی از وظایف عمده مجمع آن گونه که در قانون اساسی آمده مشورت دادن به مقام معظم رهبری است. یعنی رهبری سیاست‌گذاریها را بعد از مشورت با مجمع انجام می‌دهند. دیگر وظیفه این مجمع نیز حل معضل است، یعنی اگر رؤسای قوا احساس کردند که یک مسأله غامضی در کشور به وجود آمده که از طرق عادی قابل حل نیست از رهبری تقاضا می‌کنند و باز اگر ایشان آن مساله را معضل تشخیص دادند، آن را به مجمع ارجاع می‌دهند. یک وظیفه دیگر هم رسیدگی به اختلافات میان مجلس و دولت است. اینها وظایف اصلی مجمع است.
اما رهبری در اصل 110، یک سری وظایف دیگری هم دارند من جمله در بند هفتم آمده «مسئولیت حل اختلاف و تنظیم روابط سه قوه» که این متفاوت با وظایف مجمع تشخیص است. ایشان برای انجام بهتر این وظیفه، هیات عالی حل اختلاف را تأسیس کردند که پشتوانه کارشناسی و مشورتی ایشان باشد؛ در نتیجه هیچ تناقضی میان وظایف آن با مجمع نیست. لازم به ذکر است که این وظیفه رهبری تا کنون هیچ گاه به مجمع تشخیص سپرده نشده بود.

*اگر بخواهید چند اقدام مهم مجمع را در دوره اخیر نام ببرید به کدام موارد اشاره خواهید کرد؟
رسیدگی به سیاستهای کلی برنامه پنجم توسعه که نسبت به برنامه قبل، تحولات خوبی (از جمله شفافیت و کمی تر شدن) پیدا کرده است. همچنین تصمیمات مهم در باره برخی از لوایح اختلافی مثل لایحه ارتقای سلامت اداری که در مجلس ششم تصویب شده بود و خیلی حاشیه به همراه داشت، اما در مجمع خیلی روی آن کار شد تا به یک نتیجه قابل قبولی برسد. رسیدگی به قانون برخورد با جرائم خاص مانند قاچاق کالا و یا مواد مخدر و... هم از دیگر اقدامات مهم و قابل ذکر مجمع در دوره پنجم است.

*اولویت‌های اصلی و مهم مجمع در دوره جدید را چه مسایلی می‌دانید؟
با توجه به نامگذاری امسال به نام جهاد اقتصادی در ماههای اخیر خیلی در مجمع تلاش کردیم که سیاستهای مربوط به این مساله را هم تدوین کنیم که متأسفانه برای امسال به نتیجه دلخواه نرسیدیم. اقتصاد در حال حاضر مهمترین مساله روز کشور ما است. سیاستهایی که بسترجهاد اقتصادی را فراهم کند از جمله دستورهای مهم مجمع در دوره آینده خواهد بود.
سامان دادن به رقابت‌های سیاسی و اصلاح نظام انتخاباتی که منجر به پدید آمدن روالی شایسته‌تر و کارآمدتر باشد یکی دیگر از اولویت های مهم مجمع محسوب می‌شودکه البته برای همین دوره انتخابات مجلس قرار بود تحقق پیدا کند ولی با توجه به بعضی نکات این مسأله انجام نشد.
در مجموع باید گفت که سامان‌دهی به بسترهای مورد نیاز جهاد اقتصادی و پیگیری مسأله تدوین الگوی پیشرفت اسلامی – ایرانی دو وظیفه قابل توجه مجمع در دوره آینده خواهد بود.

*با هر کس که در باره پایان دوره مجمع صحبت می‌کردم اولین سئوالی که به ذهنش می‌رسید ترکیب آینده مجمع و ریاست آقای هاشمی بود. به نظر شما در دوره جدیدآیا ایشان باز هم از طرف مقام معظم رهبری به عنوان رئیس مجمع معرفی می‌شوند؟
به فکر نمی‌کنم ایشان تغییر کند

*یعنی اتفاقی که در انتخابات هیأت رئیسه مجلس خبرگان رهبری افتاد و آقای هاشمی با رأی اعضای مجلس خبرگان جای خود را به آیت الله مهدوی کنی دادند، در مجمع رخ نخواهد داد؟
نه؛ فکر نکنم اتفاق و جابه‌جایی خاصی در مورد ریاست آقای هاشمی بر مجمع صورت بپذیرد. بالاخره مجمع جایی است که باید افرادی با سابقه و تجربیاتی بالا واندیشه‌های گوناگون ولو این که تفکرات انتقادی و متفاوت و مغایر با هم داشته باشند حضور پیدا کنند. اصلا تعریف مجمع تشخیص مصلحت هم بر همین اساس است که اگر می‌خواهیم مصلحت‌ها به طور واقعی دیده شود، باید تضارب آرا باشد تا از دل این تفاوت تفکرات و نگاه‌ها مصلحت‌ها بیرون بیاید. بدین ترتیب من فکر می‌کنم مجمع جای خوبی برای آقای هاشمی است.(خنده)
من خاطرم هست، در آن مقطع که ایشان پس از هشت سال دوباره در سال84 کاندیدای دوره ریاست جمهوری شد، ما موافق نبودیم و فکر می‌کردیم ایشان بنا بر سابقه و تجربه‌ای که دارد، باید در همان مجمع تشخیص بماند؛ چرا که مجمع تشخیص سیاستها و راهبردهای کلی کشور را به رهبری مشورت می‌دهد.