تفسیر ناب علامه جوادی آملی از «بهار»

به گزارش نما به نقل از فردا، حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در آخرین جلسه درس اخلاق سال 91 که در محل بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء و با حضور خیل علاقمندان به معارف الهی برگزار شد به شرح دعای تحویل سال و توضیح تناسب این دعا با عید نوروز و تحویل سال پرداخت. مشروح بیانات این فقیه عالی قدر و حکیم متاله از نظرتان می گذرد.

***

در روايات ما آمده است كه وقتي بهار را ديديد به ياد معاد باشيد.چون در قرآن كريم يكي از نمونه‌هاي معاد را جريان بهار ذكر مي‌كند. در بهار خداي سبحان دو كار انجام مي‌دهد يكي اينكه خوابيده‌ها را بيدار مي‌كند و يكي اينكه مرده‌ها را زنده مي‌كند.اين درخت‌ها در زمستان خواب‌اند ولي بهار كه شد بيدار مي‌شوند،وقتي بيدار شدند اين درخت مواد مرده را به عنوان غذا جذب مي‌كند و به صورت خوشه و شاخه و برگ و ميوه در مي‌آورد، اين مرده‌ها را زنده مي‌كند.

کثرت اسماء حسنای خداوند
خداوند داراي اسماي حسناي فراوان است گرچه ذات احدي در همه موارد به عنوان يك حقيقتِ يكتا و يگانه و بسيط فعال است لكن اسماي الهي جزء مدبّرات عالم‌اند، اسماي خدا الفاظ نيستند، اسماي خدا مفاهيم نيستند، اسماي خدا آن حقايق خارجي‌اند كه اين مفاهيم از آن حقايق حكايت مي‌كند و انسان‌هاي كامل يا فرشته‌ها مظهر آن اسامي هستند.

کاربرد اسماء الهی
هر اسمي كاربردي دارد در دنيا و در آخرت ما براي درمان بيماري يك بيمار خدا را به اسم «مُميت» و «قهّار» و امثال ذلك نمي‌خوانيم خدا را به اسم محيي و شافي مي‌خوانيم با اينكه محيي همان مميت است شافي همان مميت است. اما وقتي خواستيم از ذات اقدس الهي خواسته‌اي داشته باشيم مناسب با آن اسم كه هر اسم, كليدي است براي حقيقتي ﴿ وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ ﴾ ناظر به اين مي‌تواند باشد خدا را با آن اسم مخصوص مي‌خوانيم و از خدا به بركت آن اسم, رفع نيازهايمان را طلب مي‌كنيم كه مفاتيح و كليدهاي غيب نزد ذات اقدس الهي است پس هر اسمي خصوصيتي دارد كاربردي دارد.

شرح دعای تحویل سال و تناسب این دعا با عید نوروز
جريان «مقلّب القلوب و الأبصار» در قرآن دو جا ذكر شده و هر دو جا مربوط به مسئله معاد و قيامت است يكي اينكه فرمود افرد كافري كه دلهايشان را تطهير نكردند آلوده است ما در قيامت دلهاي اينها را زير و رو مي‌كنيم ﴿ وَنُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَأَبْصَارَهُمْ كَمَا لَمْ يُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ ﴾.
در آيه نور سوره مباركه نور كه از رجال الهي سخن به ميان مي‌آيد مي‌فرمايد رجال الهي كساني‌اند كه ﴿ لاَّ تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلاَ بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ ﴾ اينها كساني‌اند كه ﴿ يَخَافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ ﴾ اينها از روزي مي‌ترسند كه دل‌ها زير و رو مي‌شود چشم‌ها برگردانده مي‌شود و زير و رو مي‌شود كه اين هم باز مربوط به مسئله قيامت است.

بهار انسان را به ياد قيامت مي‌اندازد
نتيجه بحث اينكه بهار انسان را به ياد قيامت مي‌اندازد و در قيامت اين كارها جزء خطرناك‌ترين كارهايي است كه دامنگير تبهكاران مي‌شود و آن تقليب قلوب و تقليب ابصار است در تحويل سال كه بهار است به خدا عرض مي‌كنيم اي خدايي كه دل‌ها را زير و رو مي‌كني اي خدايي كه چشم‌ها را زير و رو مي‌كني اي خدايي كه شب و روز را مديريت مي‌كني اي خدايي كه سال را به سال ديگر, حال را به حال ديگر تبديل مي‌كني حال ما را به بهترين وجه تبديل كن تا ما گرفتار تقليب قلوب نشويم گرفتار تقليب ابصار نشويم بلكه از احسن الأحوال بهره بگيريم اين عصاره دعاست بر اساس تناسبي كه بين بهار هست (يك) و معاد است (دو) و حوادث تلخ معاد است (سه) اينها كاملاً يادآور جريان معاد است. پس اگر در روايات دارد وقتي بهار آمد به ياد معاد باشيد يكي از راه‌هاي تذكره معاد همين است كه ما از تقليب قلوب نجات پيدا كنيم از تقليب ابصار نجات پيدا كنيم.