آیا شرایط نزدیكی تهران- ریاض وجود دارد؟

به گزارش نما به نقل از فارس، حسن روحانی، رئیس جمهور منتخب ایران در نخستین کنفرانس مطبوعاتی خود در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام اولویت سیاست خارجی خود را توسعه روابط با همسایگان و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، بخصوص عربستان سعودی اعلام کرد.

وی حتی تاکید کرد که در زمانی که در شورای عالی امنیت ملی بوده توافق نامه امنیتی با عربستانی‌ها به امضا رسانده بود که آن توافق نامه می‌تواند سند مناسبی برای گسترش روابط بین ایران و عربستان باشد.

این اظهارات در حالی بیان می‌شود که جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به واسطه تحولات منطقه‌ای اخیر که از آن به عنوان بیداری اسلامی یاد می‌شود، بیشترین چالش‌ها طی 3 دهه اخیر را با یکدیگر داشته‌اند.

بحرین، سوریه، یمن، لبنان و عراق از جمله پرونده‌هایی هستند که بین دو طرف در جریان است که سوریه و بحرین شاید مهمترین آنها باشد.

سوال اینجاست که با توجه به تحولات منطقه‌ای که شرایط را پیچیده‌تر از گذشته کرده آیا می‌توان شاهد گرم شدن روابط 2 کشور بود، آن هم زمانیکه همکاری در هر پرونده‌ای می‌تواند به تثبیت قدرت طرف مقابل منجر شود.



محمد صالح صدقیان مدیر مرکز عربی مطالعات ایران



«محمد صالح صدقیان» کارشناس مسائل خلیج فارس در این خصوص با بیان اینکه عربستان بزرگترین و مهمترین کشور شورای همکاری خلیج فارس است، اظهار داشت: تصور می‌کنم یک گفتمان اعتماد ساز برای کشورهای منطقه در وضعیت کنونی بسیار مهم است چراکه مسئله شیعه و سنی در جهان اسلام در حال تعمیق است.

وی با اشاره به بازی عربستان در تحولات 2 کشور بحرین و سوریه یادآور شد: اگر یک گفتمان سیاسی روشن و اعتماد ساز از سوی ایران به جهان اسلام صادر شود، بسیار مهم است.

«امیر موسوی» کارشناس مسائل استراتژیک نیز در این رابطه با اشاره به بحران‌های موجود در منطقه که کشورهای سوریه، عراق، لبنان، بحرین و یمن را در خود فرو برده است، افزود: همه این درگیری‌ها منوط به نزدیکی مجدد تهران و ریاض است تا آرامش به منطقه بازگردد.

آیا شرایط نزدیکی تهران- ریاض وجود دارد؟

موسوی در این باره ضمن اشاره به رقابت ایران و عربستان که وارد فاز مذهبی-سیاسی- امنیتی شده است، یادآور شده که فتاوای مشکل ساز در مورد جهاد اهل سنت علیه شیعیان به طور مکرر صادر می‌شود که با سکوت و حتی تشویق دولتمردان سعودی روبرو شده و این موضوع می‌تواند باعث ایجاد جنگ فرقه‌ای شود.

وی با اشاره به آسیب شناسی روحانی از وضعیت فعلی یاد آور شد: روحانی دوستانی دارد که ارتباطات مناسبی با عربستان داشته و از این طریق بدنبال ایجاد کانال جدیدی بین تهران- ریاض است. از سوی دیگر در دوران تصدی روحانی بر دبیری شورای عالی امنیت ملی یک توافقنامه امنیتی بین دو کشور به امضا رسید که همین موضوع می‌تواند نقطه شروع تجدید روابط دو کشور باشد.



امیر موسوی کارشناس مسائل خاورمیانه



این کارشناس مسائل استراتژیک به وجود اختلاف در حکومت ریاض برای از سرگیری روابط با تهران اشاره کرد و گفت: 2 گروه مخالف نزدیکی 2 کشور هستند، یکی گروه بندر بن سلطان رئیس دستگاه اطلاعاتی و دیگری گروه سعود الفیصل وزیر خارجه و وزیر کشور؛ اما ملک عبدالله و فرزندان وی مانند عبدالعزیز جانشین و معاون وزیر خارجه و متعب که وزیر گارد پادشاهی است علاقمند به توسعه روابط با ایران هستند.

موسوی به تمایل ایران برای ورود به پرونده‌هایی که عربستان در آنها گرفتار آمده به عنوان یک میانجی اشاره کرد و افزود: عربستان در سوریه به بن بست رسیده است، زیرا برنامه‌ تندروهای سعودی به نتیجه نرسیده و هیبت منطقه‌ای این کشور شکسته شده است. جمهوری اسلامی ایران در این شرایط سیگنال‌هایی را منتقل می‌کند تا عربستان را از این بن بست به شکلی آبرومندانه خارج کند.

کدام کشور نیازمند تجدید روابط است

جمهوری اسلامی ایران امروز در شرایط داخلی و منطقه‌ای خوبی به سر می‌برد. برگزاری انتخاباتی موفق با میزان مشارکت بالا از سوی مردم و نیز تحسین و تبریک جامعه جهانی کشورمان را در شرایط خوبی از نظر سیاسی قرار داده که به واسطه آن قدرت مانور بیشتری به دولتمردان می‌دهد.

در بعد منطقه‌ای نیز همه تلاش‌های جبهه عربی- غربی برای سرنگونی مهمترین متحد جمهوری اسلامی یعنی بشار اسد با شکست روبرو شده و حکومت این کشور نه تنها در عرض چند هفته سرنگون نشد بلکه بیش از 2 سال دوام آورده و حتی بتدریج در حال کسب پیروزی‌های مهم و تعیین کننده در سرنوشت جنگ است.

این شرایط جبهه مقابل جمهوری اسلامی در مهمترین پرونده منطقه‌ای را با مشکلات عدیده‌ای روبرو کرده که سرمایه گذاری خود را بر باد رفته می‌بینند.

از سوی دیگر عربستان سعودی با مشکلات داخلی مهمی دست به گریبان است که درگیری بر سر جانشینی ملک عبدالله از جمله آنهاست. این موضوع به اندازه‌ای بغرنج است که امکان بروز یک جنگ داخلی بین وارثان را فراهم می‌آورد زیرا شاهد تشکیل گاردهای شخصی در عربستان سعودی از سوی ولیعهدان و شاهزادگان هستیم.

پارادوکس تمایل به ایجاد رابطه و ترس از قدرت گیری

در مجموع باید گفت که شرایط منطقه‌ای و داخلی برای عربستان سعودی مناسب نیست و ملک عبدالله مایل به حل و فصل بخشی از مشکلات این کشور، پیش از مرگ خود است. اما گروه‌ها و شخصیت‌های با نفوذ سعودی مانند بندر بن سلطان مایل به این کار نیستند، زیرا گسترش روابط در شرایط فعلی را به رسمیت شناختن قدرت منطقه‌ای ایران تلقی کرده و به عنوان کشوری تاثیر گذار در جهان عرب نمی‌خواهند چنین امتیازی را به جمهوری اسلامی ایران بدهند.

از سوی دیگر در تمامی تحولات منطقه‌ای، درگیری بین جریانات سنی سلفی و شیعیان شکل گرفته که همین موضوع باعث تعمیق شکاف طائفی در منطقه می‌شود و این یعنی گسترش جنگ، نا امنی و کشتار در منطقه که افزایش حضور نیروهای فرامنطقه‌ای را به همراه دارد.

عربستان سعودی با ابتکار جمهوری اسلامی ایران در برقراری روابط می‌تواند ضمن خروج از وضعیت فعلی به آرامش منطقه‌ای کمک کرده و از گسترش حضور و نفوذ نیروهای فرامنطقه‌ای بکاهد.

جمهوری اسلامی ایران نیز می‌تواند ضمن اطمینان خاطر به حاکمان ریاض درباره قدرت منطقه‌ای این کشور، مانع تاثیر گذاری عناصر تندرو در سیاست خارجی حاکمان این کشور شود.

همانطور که امیر موسوی اشاره کرد: هرگاه ایران و عربستان به یکدیگر نزدیک شده‌اند اختلافات و ناآرامی‌های منطقه‌ای کاهش یافته و منطقه روی آرامش به خود گرفته است؛ موضوعی که به سود ملت‌های منطقه می‌باشد.