روزنامه‌هاى زنجیره‌اى اصطلاحى بود که به
برخى از روزنامه‌ها در سالهاى قدرت دولت اصلاحات اطلاق مى‌شد و آن هم در
سایه اتخاذ سیاست تساهل و تسامح وزارت ارشاد اصلاحات بود.
به گزارش نما به نقل از فرهنگ نیوز آنان با استفاده
از ابزار رسانه و همنوایى در بیان مطالبى سازمان یافته و جهت‌دار عمومآ
دنبال القاى اهداف از پیش طراحى شده خود و تخریب و خدشه‌دار کردن نهادهاى
انقلابى و ارزشى بودند.
در ادامه به نقش این روزنامه‌ها به ویژه روزنامه‌هاى همسو و وابسته به حزب مشارکت مى‌پردازیم:
۱ـ روزنامه نشاط :
روزنامه نشاط روز پنجشنبه ۲۴ تیر به رغم حضور میلیونى مردم به حمایت از
مقام معظّم رهبرى، این راهپیمایى را شرکت هزاران تن نامید و فقط به چند
جمله بسنده کرد: «همزمان با تهران در شهرستانها، راهپیماییهایى در محکومیت
خشونت و حمایت از رهبر انقلاب برگزار شد».(۱)
با وجود این کم‌لطفى، این روزنامه در یادداشتى مغرضانه درباره آشوبهاى چند روز نوشت: «هرگونه شورشى نمایانگر مطالبات به هم انباشته و فقدان ساز و کارهایى براى به جریان انداختن آنهاست». نشاط
همچنین بدون هیچ سندى خواستار تحویل اجساد کشته‌شدگان حادثه کوى دانشگاه و
رفع توقیف روزنامه سلام شد. این در حالى بود که هیچ کس در حادثه کوى
دانشگاه کشته نشده بود. این روزنامه همزمان نامه جمعى از عناصر گروهکى را
که از روزنامه‌هاى توقیف شده توس و جامعه حمایت کرده و حوادث کوى را به
تقابل دانشجویان با حکومت شاهنشاهى و رژیم آمریکا در حوادث ۱۶ آذر ۱۳۳۲ و
۱۳ آبان ۱۳۵۸ تشبیه کرده بودند، به طور کامل منتشر نمود!
روزنامه
نشاط در روز چهارشنبه ۲۳ تیر در تحریف واقعیت از زبان خبرگزارى انگلیسى
رویتر نوشت: «ناآرامى‌هاى دانشجویى اخیر منحصر به فرد است، جمهورى اسلامى
ایران با طولانى‌ترین اعتراض و ناآرامى دانشجویى در سالهاى بعد از انقلاب
مواجه است . . . رادیو تلویزیون دولتى ایران که در کنترل محافظه‌کاران است،
مکررآ سخنان رهبر انقلاب را پخش مى‌کند».(۲)
نشاط به نقل از رویتر درباره حوادث روز قبل ـ ۲۱ تیر ۱۳۷۸ ـ نوشت: «پلیس
و گروه فشار با دانشجویان (؟!) درگیر شدند . . . شبه‌نظامیان در حالى که
مجهز به سنگ و چوب و قمه هستند، در حمله به دانشجویان معترض ـ بخوانید
اراذل و اوباش ـ به پلیس کمک مى‌کنند. دانشجویان هم در بیشتر مواقع چاره‌اى
جز عقب‌نشینى و پناه بردن به خوابگاه ندارند».(۳)
این
در حالى بود که در اغتشاش مذکور پلیس به رغم حمله عناصر خشونت‌طلب، به
خاطر دستور مقامات مافوق برخورد جدى با آنان نداشت و آشوب‌طلبان ضمن به آتش
کشیدن چند خودرو، به شهروندان نیز حمله کردند!
در
همین روز یک روزنامه‌نگار طاغوتى طى یادداشتى تلاش کرد حوادث به وجود آمده
را زمینه‌اى براى طرح عدم کفایت خاتمى از سوى جناح مقابل، معرفى کند.
نشاط
روز سه‌شنبه ۲۲ تیر ماه اظهارات دردمندانه و سرنوشت‌ساز مقام معظّم رهبرى
را به حاشیه انداخت و تیترهاى عمده خود را به مطالب حاشیه‌اى اختصاص داد.
این
روزنامه دوشنبه ۲۱ تیرماه بیانیه گروهک غیرقانونى نهضت آزادى را که با
لحنى آمیخته با نگرانى پرسیده بود، چرا جریانهاى مدعى حمایت از خاتمى و
جنبش جامعه مدنى با محافظه‌کاران در همسو خواندن نهضت آزادى و منافقین
همصدایى مى‌کنند را به چاپ رسانید.(۴)
روز
یکشنبه ۲۰ تیرماه، روزنامه نشاط براى تحریک افکار عمومى در خبرى از کشته
شدن یک دانشجو در حوادث کوى خبر داد.۱۷۹ بعدآ معلوم شد فرد مذکور نه تنها
کشته نشده بلکه حتى جراحتى هم ندیده، چون اصلا در ماجرا حضور نداشته
است.(۵)
۲ـ روزنامه خرداد :
این روزنامه با مدیرمسئولى عبدالله نورى نیز موضعى مشابه با روزنامه نشاط
اتخاذ کرد. در روز سه‌شنبه ۲۲ تیر (به نقل از حبیب‌الله پیمان) برکنارى
فرمانده نیروى انتظامى را خواسته‌اى طبیعى و منطقى خواند(.۶)بدون این که
متذکر این نکته شود که فرمانده نیروى انتظامى در جریان حمله به خوابگاه
دانشجویان نبوده و شوراى امنیت ملى نیز با اطلاع از این مسأله، با یکى از
فرماندهان نیروى انتظامى تهران که دستور حمله را صادر کرده بود، برخورد
قانونى کرده است.
گزارش وقایع تبریز
نیز از نکات جالب در این روزنامه بود. در حالى که در تبریز اوباش به اماکن
عمومى و خصوصى شهروندان در حال عبور در برخى از خیابانها حمله کرده بودند -
که طى آن یک طلبه به نام محمدجواد فرهنگى را نیز به شهادت رساندند -
روزنامه خرداد نوشت : «در تبریز مردم و دانشجویان دیروز با نیروى
انتظامى که آب مى‌پاشیدند، درگیر شدند. گزارشهاى رسیده حاکى است جمع کثیرى
از مردم(؟!) با مأموران در سطح شهر، درگیر و عده‌اى نیز مجروح شدند.
نیروهاى ویژه با شلیک گاز اشک‌آور و تیر مستقیم سعى در متفرق ساختن مردم
عادى مى‌کردند».(۷)
این روزنامه که در روزهاى اولیه حادثه کوى دانشگاه با تیتر «کوى دانشگاه تهران به خون کشیده شد» به التهاب‌آفرینى و اغتشاش دامن زد، در خصوص اغتشاش روز سه‌شنبه ۲۲ تیرماه مى‌نویسد: «در
تجمع دیروز دانشجویان و مردم بودند که با نیروى ضد شورش و گارد ویژه و
افراد زنجیر و چماق به دست روبه‌رو شدند . . . دانشجویان و مردم هوشیارى
خود را حفظ کرده بودند».(۸)
روزنامه
خرداد بدون انعکاس حضور میلیونى مردم در روز ۲۳ تیرماه در صفحه اولّ خود،
صرفآ اشاره‌اى گزینشى به قطعنامه پایانى راهپیمایى کرد و به راحتى از این
راهپیمایى پرشکوه ولایى گذشت کرد! این روزنامه درعوض در یادداشتى کوشید
تجمعات غیرقانونى را حرکتى مشروع براى اعاده حقوق از دست رفته وانمود کند.
این روزنامه آشوبهاى بى‌ارتباط با دانشجویان را به هر ترتیبى که بود «انفجار مطالبات دانشجویى» خواند!(۹)
روزنامه
خرداد در ۲۶ تیرماه، در شرایطى که ناامنى و فحاشى به ارزشها شدیدآ افکار
عمومى را متأثر ساخته بود، با تغییر موضع گذشته مى‌نویسد: «خرداد از ابتداى
انتشار، بر وجود فضاى سیاسى امن تأکید کرده و واقعیت این است که مخالفان
افراطى خاتمى همواره در دو سال گذشته در صدد ناامن نشان دادن فضاى سیاسى
کشور بوده‌اند تا راه ورود سرمایه‌هاى خارجى به کشور را سد کنند. برخى
کارشناسان معتقدند یکى از هدفهاى ایجاد بلوا و آشوب در هفته گذشته، تحت
تأثیر قرار دادن روابط اقتصادى ایران با جهان بوده تا حاصل زحمات دو ساله
رئیس‌جمهور و دولت وى در این مسیر بر باد رود».(۱۰)
خرداد روز یکشنبه ۲۷ تیرماه آخرین تیر باقى‌مانده را از کمان رها کرده و تیتر اوّل خود را این قرار مى‌دهد: «بحران‌سازى براى دولت خاتمى».
این روزنامه که تا روزهاى گذشته از آشوب رو به افزایش ذوق‌زده شده بودند،
ایجاد حادثه کوى دانشگاه تهران را، بحرانهایى براى براندازى دولت خاتمى
دانستند!
۳ـ روزنامه صبح امروز : روزنامه صبح امروز با مدیرمسئولى سعید حجاریان عضو ارشد حزب مشارکت در روز شنبه ۱۹ تیرماه تیتر زد : «حمله نیروى انتظامى و شبه نظامیان، تجمع اعتراض دانشجویان به توقیف سلام»(۱۱)
این روزنامه در سرمقاله همان روز نوشت: «آیا نمایندگان مجلس شوراى اسلامى
اینک معناى اقدام براى محدود کردن مطبوعات و آزادى بیان را به طور ملموسى
درک مى‌کنند».(۱۲) صبح امروز براى پیشبرد مقاصد جناحى خود به یکى از
وابستگان گروهک غیرقانونى نهضت آزادى متوسل شده و از قول او جناح رقیب را
به علت تصویب کلیات طرح اصلاح قانون مطبوعات، عامل افزایش محدودیتها و
سرکوب بیشتر معرفى مى‌کند.
این
روزنامه در شماره روز سه‌شنبه ۲۳ تیرماه همسو با مطبوعات زنجیره‌اى دیگر
برکنارى لطفیان ـ فرمانده نیروى انتظامى ـ را شرط لازم و کافى براى اعاده
آرامش و امنیت در جامعه اعلان نمود!
۴ـ روزنامه ایران :
این روزنامه رسمى دولت در خبرهاى خود مربوط به حادثه کوى دانشگاه بعضآ
خبرهایى را منتشر کرد که مدتى بعد غلط بودن آنها آشکار شد. در کنار این،
برخى خبرها نیز به دامن زدن تشنج کمک نمود. به طور مثال روزنامه ایران در
روز شنبه ۱۹ تیر ماه در صفحه اوّل خود تیتر کرد: «حدود یک هزار دانشجو پس از ضرب و شتم شدید دستگیر شده‌اند».(۱۳) این روزنامه در صفحات دیگر از قول تاج‌زاده ـ معاون سیاسى وزیر کشور و عضو حزب مشارکت ـ نوشت: «موسوى لارى
اخطار کرده که اگر فرماندهى نیروى انتظامى را به صورت بى‌قید و شرط به او
واگذار نکنند، هیچ مسئولیتى را در قبال ناامنى مردم به عهده نخواهد گرفت».(۱۴) همچنین اظهارات مصطفى معین ـ وزیر علوم ـ را این‌گونه انعکاس داد: «همان‌طور که توى سر شما مى‌زنند، توى سر ما هم مى‌زنند و از من کارى ساخته نیست».(۱۵)
۱- روزنامه نشاط، به تاریخ ۲۴/۴/۱۳۷۸.
۲- روزنامه نشاط، به تاریخ ۲۳/۴/۱۳۷۸.
۳- همان.
۴- روزنامه نشاط، به تاریخ ۲۱/۴/۱۳۷۸.
۵- روزنامه نشاط، به تاریخ ۲۰/۴/۱۳۷۸.
۶- روزنامه کیهان، به تاریخ ۲۷/۴/۱۳۷۸.
۷- روزنامه خرداد، به تاریخ ۲۳/۴/۱۳۷۸.
۸- روزنامه خرداد، به تاریخ ۲۱/۴/۱۳۷۸.
۹- روزنامه خرداد، به تاریخ ۲۳/۴/۱۳۷۸.
۱۰- روزنامه خرداد، به تاریخ ۲۴/۴/۱۳۷۸.
۱۱- روزنامه خرداد، به تاریخ ۲۶/۴/۱۳۷۸.
۱۲- روزنامه صبح امروز، به تاریخ ۱۹/۴/۱۳۷۸.
۱۳- همان.
۱۴- روزنامه ایران، به تاریخ ۱۹/۴/۱۳۷۴.
۱۵- همان.
۱۶- همان
