تقریب تغییر مذهب نیست

دکتر لاله افتخاری متولد 1328 و دکترای علوم قرآنی است. مطالعه و تحقیقات وی در موضوعات حقوق زنان، الگوی زن مسلمان و علوم قرآنی در سمینارها و میزگردهای تلویزیونی از شبکه‌های داخلی و برون مرزی مطرح شده است. وی دارای 21 اثر پژوهشی و دو تألیف در زمینه علوم قرآنی است. شاید بتوان او را یکی از شخصیت‌های اصلی فعال در حوزه مسائل مرتبط با تقریب و بانوان دانست. از این رو با وی در باره مفهوم تقریب و راههای گسترش آن در جهان اسلام و... به گفت و گو نشستیم. متن زیر حاصل این گفت و گوست.

به نظر جنابعالی مفهوم تقریب را چگونه می‌توان تبیین کرد تا راه برداشت ناصحیح گرفته شود؟
باید دائما این را تذکر داد که تقریب به معنای این نیست که یک نفر پیرو مذهب دیگری بشود. تقریب تغییر مذهب نیست. بلکه به این معناست که درک متقابل و برنامه‌ریزی و تفاهم داشته باشیم و بر سر مشترکات گفت و گو کنیم. سالها تلاش شده تا نشان داده شود که قرار نیست در اندیشه تقریب، شیعه سنی شود یا سنی، شیعه شود بلکه بنا بر این است که بر مشترکات اتفاق نظر صورت بگیرد تا دشمنان از فعالیتهای تفرقه‌افکنانه ناامید شوند این فکر اصلا به معنای تساهل و تسامح نیست. در اندیشه تقریب هر کس به مذهب خود است؛ منتها به عقاید دیگران احترام می‌گذارد و به جای تأکید بر موارد اختلاف به موارد مشترک توجه می‌کند.
مجمع تقریب در چه زمینه‌هایی می‌تواند فعالیت موثرتری در جهت هدف اصلی خودش داشته باشد؟
یکی از مؤلفه‌های اصلی فرهنگ بحث جوانان و زنان است. مجمع تقریب به نخبگان توجه خاص دارد. از جمله ما در مجمع به دنبال تأثیرگذاری و در واقع فعال کردن زنان و جوانان در این حوزه از اندیشه اسلامی هستیم. در این جا تلاش می‌شود با هم اندیشی و مشورت در عرصه زنان و خانواده، نگاه صریح اسلامی معرفی شود. ما نشست‌هایی داشتیم در داخل و خارج از کشور و همایش‌هایی داشتیم و خواهیم داشت تا این اطلاع‌رسانی صورت بگیرد و نگاه اسلام به زن و خانواده مطرح بشود و از این طریق بتوانیم رسالت خودمان را به انجام برسانیم یکی دیگر از مسائل بحث رسانه است که مجمع تقریب از این طریق وارد عمل بشود بحث دیگر، معرفی صحیح اسلام به کشورهای مختلف و حتی غیر مسلمانان است. اینها باعث می‌شود که یک نگاه وحدت‌گرا در بین همه مردم ایجاد شود.

تحلیل شما از روند تحول و تکوین و تنفیذ فکر وحدت و تقریب در جوامع اسلامی در سطوح مختلف چیست؟
اگر بخواهیم با ناتوی فرهنگی مقابله کنیم و موفق و پیروز باشیم باید به این مسأله حساس باشیم که دشمنان تلاش بسیاری انجام می‌دهند تا بین مذاهب اسلامی در کشورهای مختلف تفرقه ایجاد کنند در این مورد باید کاملا به مقابله برخیزیم و راه مقابله هم این است که درک متعادل و درستی از یکدیگر داشته باشیم. تقریب مذاهب در این جا به کمک می‌آید و به کشورهای مختلف کمک می‌کند تا علی‌رغم رنگ و نژاد و زبان و خواسته‌های متفاوت با یکدیگر بر سر مشترکاتی که کم هم نیستند تفاهم داشته باشند و اختلاف‌ها را کنار بگذارندو از آن اختلاف‌ها هم به عنوان یک فرصت استفاده کرده و فرهنگشان را پربارتر و غنی‌تر کنند.

کنفرانس‌های که برگزار می‌شود و به طور کلی فکر تقریب مذاهب، بیشتر منحصر است به علما به نظر شما آیا ضرورت ندارد که میان عامه مردم هم این گونه بحث‌ها مطرح شود؟
بله، جامعه و مردم به تبیین و روشنگری نیاز دارند؛ به خاطر همین باید برای مخاطبان مختلف برنامه‌ریزی شود. برای جوانان کشورهای اسلامی باید شاخه جوانان تقریبی داشته باشیم شاخه زنان تقریبی داشته باشیم؛ در بین اقتصاددانان، شاخه اقتصاد تقریبی داشته باشیم و امثال اینها این گونه می‌توان جهان اسلام را بیش از پیش بیدار کرد و از وابستگی‌های کنونی نجات بخشید.

با توجه به تفکرات دین گریزانه و دین‌ستیزانه‌ای که از جوامع غیراسلامی، به طرق مختلف به جوامع اسلامی نفوذ می دهند، اندیشه تقریب چه آینده‌ای دارد؟
اگر سردمداران فکر تقریب و صاحبنظران و آگاهان برنامه صحیح داشته باشند و مسئولان منابع مالی را تأمین کنند می‌توان برای این منظور هم برنامه‌ریزی کرد. دشمن برای پیشبرد اهداف شوم خود برنامه دارد و هزینه‌های سنگینی را هم تقبل می‌کند. ما هم نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم اگر به این مسائل بی توجه باشیم قطعا دچار مشکلات زیادی خواهیم شد و دستاوردهای کنونی ما هم به شدت آسیب خواهد دید.

از دیدگاه شما اندیشه تقریب در جامعه ایران، به خصوص بعد از انقلاب اسلامی چه جایگاهی پیدا کرده است؟
خود مجمع تقریب نشان دهنده این است که جمهوری اسلامی در پی اندیشه تقریب بوده و بحمدالله موفقیت‌های بسیار خوبی داشته و به نظر ما، هر جا که گره‌ها با دست سیاستمداران و مسئولان رسمی مملکت باز نشده است مجمع تقریب و نهادهای دینی بسیار موفق بوده‌اند و توانسته‌اند اقدامات بسیار ارزشمندی انجام بدهند. در داخل کشور هم مجمع تقریب فعالیتهای خوبی انجام داده است؛ منتها به نظر من، این فعالیتها باید خیلی گسترده‌تر از این بشود. این موضوع، هم برنامه‌ریزی جامعی می‌طلبد و هم بودجه مناسب و هم همکاری دستگاههای مختلف را لازم دارد ما باید امروز دیدگاه تقریبی را در دانشگاه و دربین دانشجویان در بین خانواده‌ها و در بین دانش‌آموزها داشته باشیم. حتی در تدوین کتب درسی باید به این موضوع توجه کرده و دشمن را معرفی کنیم و راه مقابله با آن را هم نشان بدهیم همچنین، باید راه‌های نفوذ دشمن را که یکی از اسباب تفرقه در بین مذاهب مختلف است به مردم بشناسانیم. در گذشته قرن‌ها مردم مسلمان با مذاهب مختلف در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند ازدواج می‌کردند، کار می‌کردند و هیچ اختلافی هم نداشتند امروز هم باید آن روحیه زنده شود.

شما آیت الله تسخیری را از چه زمانی می‌شناسید و در باره شخصیت ایشان چه توصیفی دارید؟
سالهاست که خدمت ایشان ارادت دارم و از دور و نزدیک ایشان را می‌شناسم، به ویژه این که عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز بوده‌ام و مسایل مجمع تقریب مرتبط با کمیسیون فرهنگی است. به خاطر همین کم و بیش در جریان فعالیتهای مجمع تقریب که زیر نظر ایشان فعالیت می‌کند بوده ام. آیت الله تسخیری شخصیتی هستند ولایتمدار و سرباز مخلص ولایت، صاحب نظر در مسائل گوناگون دینی، مخصوصا ایشان در عرصه‌های مختلف از جمله در مسایل اقتصادی و مسایل زنان که علما و بزرگان به آن کمتر توجه دارند، صاحب نظرهای بسیار خوب هستند و دفت و توجه و ملاحظات خاصی دارند و این جای تقدیر و تحسین زیادی دارد. ایشان پشتکار و تلاش خستگی‌ناپذیر و مخلصانه‌ای در پیشبرد اهداف انقلاب و اسلام داشته اند سعه صدر و اخلاق اسلامی ایشان هم باعث شده که نظر و احترام علمای مذاهب مختلف اسلامی، کاملاً به طرف ایشان جلب شود. به هر حال، ایشان شخصیتی واقعاً برجسته برای انقلاب و جمهوری اسلامی ایران هستند.

چگونه می‌شود دیدگاه‌ها و تجربیات ایشان را به نسل امروزو فردا منتقل کرد؟ آیا در این زمینه کاری شده است؟
همین کاری که شما می‌کنید از راه‌های مهم ترویج دیدگاه‌ها و انتقال تجربیات ایشان است باید برداشت‌های دیگران و مخصوصا دوستان و همراهان ایشان در سالهای دور و نزدیک گردآوری و حتی در قالب خاطره تنظیم شود. مصاحبه‌ها و همین طور حضور ایشان در مجامع مختلف نیز باید به صورت فیلم ثبت شود.
با تشکر از شما که در این گفت و گو شرکت کردید.
منبع:هفته نامه پنجره