به گزارش نما ، اين روزها كه در مجلس نهم شوراي اسلامي، نمايندگان مشغول بررسي وزراي كابينه يازدهم هستند، مرور خاطرات و تاريخ مجلس در اين برهه خالي از لطف نيست. هميشه و در تمام مجلس‌ها از مجلس اول و دوم و... گرفته كه طيف چپ و راست سنتي هر دو در مجلس حضور داشتند تا مجلس ششم كه اكثريت با چپ مدرن (اصلاح طلبان) بود و تا مجلس هفتم و هشتم كه مجلسي اصولگرا ناميده مي‌شد و تا همين مجلس نهم بحث‌ها بر سر انتخاب وزرا و مسائل روز بسيار داغ بوده است. البته تا قبل از بازنگري قانون اساسي، شرايط براي كابينه سخت‌تر از اينها هم بوده است. در قانون قبلي ابتدا بايد نخست وزير ردي اعتماد مي‌گرفت و بعد كابينه را معرفي مي‌كرد و تك تك اعضاي كابينه هم بايد رأي مجلس را اخذ مي‌كردند. ضمن آن كه اگر بيش از نصف نمايندگان مجلس تغيير مي‌كردند وزرا دوباره بايد رأي اعتماد مجلس جديد را مي‌گرفتند.
بنابر اين پس از انتخابات هر مجلسي، كابينه احتمالاض دوباره بايد رأي اعتماد مي‌گرفت. اما در سال ... كه قانون اساسي مورد بازنگري قرار گرفت، شيوه انتخاب وزرا به شكل فعلي در آمد.
اولین مجلس و شروع اختلافات
يكي از نمايندگان مجلس در مورد انتخاب نخست وزير و انتقاد از دولت موسوي چنين داد سخن داد:
بايد مشخص شود كه دولت مردمي به چه معناست؟ به معناي واردات بيشتر و وسعت بخشيدن به رفاه كاذب؟ براي رسيدن به قدرت؟ آيا به عهده مجلس نيست كه وزراي با كفايت را كه در كوران جريانات متعدد سياسي و اقتصادي امتحان خود را پس داده‌اند از آتش خط و خط بازي كه منجر به حذف آنها خواهد شد مصون بدارد.
يكي ديگر از نمايندگان «ديگران» را از خط دادن به رئيس جمهور براي انتخاب نخست وزير بر حذر داشت:
«بگذاريم رئيس جمهور از حق قانوني خود استفاده كند. آيا ما هستيم كه بايد به رئيس جمهور خط بدهيم كه چه فردي را به عنوان نخست وزير به ما معرفي كند؟»
در همان زمان روزنامه كيهان در مقاله‌اش نوشت:
«عده‌اي انگشت شمار در مجالس عزاداري امام حسين(ع) بر خلاف نظر امام، رئيس جمهور و ساير مسئولان به انتقاد تند از نخست وزير و هيأت دولت پرداختند و حتي تا مرز كمونيست و ماركسيست شناختن آنان فرياد مي‌كشيدند. دولت ميرحسين موسوي از مستضعفين حمايت كرد و با اين كه مي‌داند به تعبير علي(ع) مستكبرين واقمارشان در باره او جوسازي مي‌كنند و از شر انها در امان نمي‌ماند.»
نماينده‌اي ديگر هم در حمايت از انتخاب موسوي چنين گفت:
براي من سئوال است كه جناب آقاي رئيس جمهور چگونه در حضور امام فرمودند يكي از بزرگترين مشكلات ما دولت سالاري است؟ آن برخوردهايي كه باعث شد بسياري از مالكين، فئودالها و سرمايه‌دارها برگردند و خوابگاه‌هايي كه تخليه مي‌شوند همه اينها امت حزب الله را نگران مي‌كند. كه يك گروهي به طور خزنده دارند انقلاب را مي‌بلعند، يكي ديگر از موانع پيشرفت دولت تعدد مراكز تصميم‌گيري در مقابل دولت است. وزرايي در بعضي از اوقات به جاي آن كه در مقابل مجلس و در مقابل دولت مسئول باشد از ديگران خط مي‌گيرند و اطاعت مي‌كنند.
نماينده ديگر منتسب به جناح چپ در حمايت از دولت چنين مي‌گويد:
«دولت خدمتگزار كه به تعبير... ادامه دولت سرافراز شهيد رجائي است با همه مشكلات ناشي از جنگ و توطئه‌هاي داخلي و خارجي به نحوي خوب عمل كرده است.»
روزنامه‌ها و نهادها و طيف گسترده‌اي از افراد محافظه‌كار و ميانه رو منتسب به جناح چپ و طرفدار دولت نيز در اين زمان از حمايت دولت دريغ نمي‌كردند،
روزنامه كيهان به سردبيري سيد محمد خاتمي كه آن روزها حامي دولت بود در مقاله خود چنين گفت:
مخالفت با دولت از سويي از جانب كساني است كه با بزرگ نمايي ضعف‌ها و سوء استفاده از تمايلات منفي در جامعه و مخالفت خواني‌ها، عوامفريبانه شعار تغيير و تعويض دولت را سر مي‌دهند. در واقع نه با شخص كه با سياست‌ها و جهت‌گيري‌هاي به نفع مستضعفين مخالفند. مخالفين قبل از آن كه در مقابل شخص بخصوص موضع داشته باشند، در واقع با جهت‌گيري‌ها و اصول مخالف هستند، اما مخالفتشان را در قالب ايراد و بهانه‌جويي‌هايي غير واقعي و غير منصفانه از اشخاص مطرح مي‌كنند.»
دفتر تحكيم وحدت از حاميان هميشگي دولت با انتشار اعلاميه‌اي حمايت خود از دولت را اعلام و از مخالفان او انتقاد كرد:
آنهايي كه در چنين لحظاتي امام را دعوت به سكوت مي‌كنند بدانند در اشتباهند، زيرا سعادت و سلامت انقلاب در گرو پيروي از امام امت است. ما نيز به پيروي از امام معتقديم همين دولت با تركيب جوان، انقلابي و مكتبي و خط امام و منسجم و با وزراي برخاسته از نيروهاي مومن و دلسوز مي‌تواند در جهت ارزش‌هاي انقلاب حركت كند.
هاشمي رفسنجاني چهره فراجناحي آن هنگام در دفاع از دولت موسوي چنين مي‌گويد:
اين ظالمانه و غيرمنصفانه است كه با وجود جنگ و مسائل و مشكلات فراواني كه وجود دارد، دولت را به ضعف و ندانم كاري متهم كرد. به نظر من بايد عملكرد كل نظام و دولت در دوره گذشته جزو كارهاي موفق تاريخ كشورداري در دنيا به حساب آورد.
منتظري چهره برجسته سياسي مذهبي آن زمان منتقدين موسوي را به همكاري با دولت فرا مي‌خواند، او چنين گفت:
آقايان مخالف دولت مهندس موسوي بگوييد مسئله اسلام و امام است و مصلحت كشور مطرح (است) و ثواب آن است كه به دولت ايشان رأي موافق دهند.
با تمام فشارها و توصيه‌ها به رياست جمهوري در زمينه انتخاب وزير آينده، ايشان بر تصميم‌گيري شخصي خود و عدم تاثيرپذيري تأکیدمی کند، ايشان مي‌گويد:
مردم انتظار اصلاح دارند و من با صراحت و بدون رودربايستي در مورد ؟ دولت و بقيه مراحل اقدام خواهم كرد.
واقع امر آن بود كه عملكرد نخست وزير به شدت مورد انتقاد رئيس جمهور بود و اختلاف بين رئيس جمهور و نخست وزير به آن حدي بود كه رئيس جمهور تمايلي به ادامه كار با ميرحسين نداشت.
برش دیگردوره پنجم رياست جمهوري مجلس چهارم
انتخابات رياست جمهوري دوره پنجم در فضايي آرام و بدون جنجال در تاريخ6/5/68 انجام شد و همزمان با انتخابات، همه پرسي قانون اساسي جديد نيز انجام گرفت. در اين انتخابات هاشمي رفسنجاني در مقابل حريف نه چندان جدي خود عباس شيباني چهره معتدل جناح راست، عضو سابق نهضت آزادي و وزير كشاورزي دولت موقت به پيروزي چشمگيري دست يافت.
پس از انتخابات از آنجا كه عملاً در قانون اساسي پست نخست وزيري حذف شده بود و از طرفي رئيس جمهور از طرف خبرگان به مقام رهبري برگزيده شده بود كشور رئيس جمهور و نخست وزير نداشت و به همين دليل رفسنجاني به سرعت كار خود را آغاز كرد. آيت الله خامنه‌اي در تاريخ 28/5/68 طي نامه‌اي به هاشمي رفسنجاني استعفاي خوداز مقام راست جمهوري را به وي اطلاع دادند و در آن نامه اعلام داشتند كه از امروز ديگر اين پست را بر عهده نخواهند داشت و در همان روز هاشمي از سمت رياست مجلس كنار رفت و بلافاصله مشغول تشكيل كابينه شد و رياست مجلس را به مهدي كروبي واگذار كرد. هر دو جناح دست هاشمي رفسنجاني را براي انتخاب كابينه باز گذاشتند و حمايت خود را از او اعلام كردند، اما جناح راست با خوش‌بيني بيشتر به نتايج اين كار نگاه مي‌كرد. ناطق نوري از حمايت گسترده جناح راست از هاشمي خبر داد:
«من و جمعي از دوستانمان تصميم گرفتيم براي مصلحت نظام و انقلاب به 22 وزير كابينه آقاي رفسنجاني ردي سفيد بدهيم تا آنان ميدان كار داشته باشند و بتوانند مشكل را حل كنند. نمايندگان مجلس بايد توجه كنند در شرايط كنوني كه دشمن مي‌خواهد ما را بكوبد بايد كابينه آقاي هاشمي را به تمام معني حمايت و تقوت كنيم.
عسگراولادي نيز بر اين موضوع صحه گذاشت و گفت:
«دولت پيشنهادي رئيس جمهور محبوب، قوي‌ترين دولت بعد از انقلاب براي خدمت به مردم و نظام اسلامي مي‌باشد و توان بازسازي و سازندگي را خواهد داشت.»
محمدرضا باهنر نيز از كابينه آينده هاشمي رفسنجاني حمايت كرد و گفت: «عدم رأي اعتماد به هر يك از وزراء تنها در صورتي قابل توجيه است كه با توجه به همه پارامترهاي موجود اميد رسيدن به فردي قوي‌تر و جامع‌تر وجود داشته باشد، كه اين موضوع بعيد به نظر مي‌رسد. رأي آوردن تمامي اعضاي كابينه بهترين حالت تأييد آقاي هاشمي و هموار كردن راه ايشان براي شروع كار اجرائي مي‌باشد. اميدواريم كه مجموعه وزراي پيشنهادي رأي اعتماد آورده و آقاي هاشمي با دست پر كار خود را شروع كند.»
از طرفي گروهي از نمايندگان مجلس كه احتمال كنار گذاشته شدن علي اكبر محتشمي از وزارت كشور را مي‌دادند طي نامه‌اي كه به امضاء 138 نفر ازنمايندگان رسيده بود خواستار ابقاء محتشمي طي نامه‌اي كه به امضاء 138 نفر از نمايندگان رسيده بود خواستار ابقاء محتشمي شدند، اما اين امر توسط هاشمي رفسنجاني پذيرفته نشد. در هر صورت هاشمي رفسنجاني چنان كابينه را تغيير داد كه غالب وزراي كابينه از نيروهاي راست يا راست معتدل يا مستقل تشكيل مي‌شدند. از كابينه 22 نفري هاشمي فقط 3 نفر ازا عضاي جناح چپ حضور داشتند و سه نفر ديگر نيز ازمتمايلين به جناح چپ بودند.
در اين كابينه به جز 9 نفر كه از كابينه قبلي حضور داشتند بقيه وزرا، جديد بودند و اين نشان مي‌داد كه رويكرد اين كابينه بسيار به جناح راست نزديكتر است تا به جناح چپ. با اين همه هاشمي رفسنجاني سعي كرده بود هر چند كم، اما تا حدي نظر مساعد جناح چپ را نسبت به كابينه جلب نمايد. به هر حال بسياري از چهره‌هاي شاخص جناح چپ از كابينه كنار گذاشته شده بودند، اما همين چند نفر هم براي جناح چپ در آن اوضاع غنيمتي محسوب مي‌شد. اين كابينه تمام آن چه جناح مي‌خواست نبود وآنها ايراداتي به آن داشتند، اما سعي كردند آن را مخفي نگاه دارند تا دولت با قوت و با پشتوانه قوي كار خود را آغاز كند.
مهدي كروبي دبير كل مجمع روحانيون(جناح چپ) هنگام معرفي كابينه به مجلس به عنوان رئيس مجلس از كابينه حمايت كرد و گفت:
روي هم رفته من كابينه آقاي هاشمي را موفق مي‌دانم. كابينه‌اي كه طرفدار مستضعفين است. كابينه‌اي كه از خانواده شهدا فراوان در آن هست. كابينه‌اي كه براي انقلاب زحمت كشيده است و من نيز همچون آقاي هاشمي معتقدم اين كابينه، كابينه كاري و در مجموع با تجربه مي‌باشد.
و اکنون...
حالا رییس جمهور یازدهم 18 نفر را به مجلس معرفی کرده و باید دید مجلس چه می کند؟ مجلسی که به بهانه بررسی کابینه سراغ شیر مرغ تا جان آدمیزاد رفته است. از فتنه 88 و ادعای حضور بعضی از وزرا در ایجاد آشوب گرفته تا نام بردن از آقازاده ها که همین نطق ها چند باری تذکر رییس مجلس را در بر داشته است. البته شاید بتوان گفت هیاهوها و غوغا سالاری ها در این دوره نسبت به قبل افزایش پیدا کرده اما اگر دوره های قبل بررسی شود شاید این نظر هم تغییر کند.
به بهانه جلسه رأي اعتماد در مجلس/باز خواني برش‌هايي از تاريخ مجلس شوراي اسلامي
چگونه باز نگری قانون اساسی كار وزرا را راحت كرد؟
پس از انتخابات از آنجا كه عملاً در قانون اساسی پست نخست وزیری حذف شده بود و از طرفی رئیس جمهور از طرف خبرگان به مقام رهبری برگزیده شده بود كشور رئیس جمهور و نخست وزیر نداشت و به همین دلیل رفسنجانی به سرعت كار خود را آغاز كرد...
۱۳۹۲/۵/۲۴
