اجرای "تعدیل" به بدترین شكل ممكن در ایران، بیزاری عمومی به‌وجود آورد

به گزارش نما به نقل از تسنیم، فرشاد مومنی استاد دانشگاه در دومین روز از همایش ملی تبیین مفهوم اعتدال که در مرکز تحقیقات استراتژیک برگزار شد، ضمن ارائه مقاله خود در خصوص 3 نگاه اقتصاددانان به مسئله اعتدال در اقتصاد اظهار داشت: در بین اقتصاددانان بزرگی که مسئله اعتدال را به شکل مستقیم بررسی کردند، به لحاظ مفهومی اعتدال در برابر رادیکالیزم و افراطی‌گرایی قرار دارد.

وی ادامه داد: برای این افراط‌گرایی در سطح اندیشه فیلسوفان 3 منشاء مطلق‌انگاری در زمینه میزان اطلاعات در دسترس، تک‌ سبب‌بینی در ارائه تبیین‌ها و تجویزها و انتزاعی‌گری در نگاه به امر اقتصادی وجود دارد.

این استاد دانشگاه افزود: این منشا که نیروی محرک افراط‌گری در اندیشه‌ورزی عالمانه در مسائل اقتصادی است، منشاء رویکردی مطلق‌خواهانه در توزیع منابع ناشی از فعالیت اقتصادی را به دنبال می‌آورد و تعریف این رویکرد بازی با جمع صفر است و در این رویکرد نفع‌بری هرکس مستلزم زیان بردن دیگری است و منشاء بحران انباشت، همکاری و جایگزینی رقابت‌های سازنده با رقابت‌های مخرب می‌شود.

مومنی با اشاره به راه‌حل اقتصاددانان در مورد تک سبب‌ بودن در ارائه تبیین‌ها و تجویزها گفت: راه حلی که اقتصادشناسان بزرگ معاصر از تک سبب بودن ارائه می‌دهند یافتن دامنه کاربرد و با خصلتی ترکیبی برای رویکرد سیاستی است.

وی اظهار داشت: باید در جامعه اشتغال به جای اعانه و تولید به جای ترویج مصرف و ملاحظات بلندمدت به جای رویکردهای کوتاه مدت مورد توجه قرار گیرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اعتدال به لحاظ لغوی ریشه در عدل دارد، افزود: به این معنی اعتدال ناظر بر رفع تجاوز به حقوق دیگری است از خدا و بندگان خدا. در تجربه ایرانی طرح‌های گوناگونی از اعتدال وجود دارد که یکی از آنها به سمت تعدیل ساختار‌گرایی افراطی و یکی دیگر عدالت‌گرایی افراطی است.

مومنی ادامه داد: تمام مباحث در رویکرد اعتدالی در بالاترین سطح هم‌راستا‌سازی منافع فردی بر جمعی و ملاحظات کوتاه‌مدت بر بلند مدت است. همچنین تعدیل و عدالت در بدترین شکل قابل تصور در عرصه سیاست‌گذاری در ایران اجرا شد که بیزاری به وجود آورد و هم‌اکنون باید در مورد این موضوع بازنگری عمیقی صورت گیرد.

وی گفت: در اقتصاد سیاسی رانتی بهترین و شفاف‌ترین مفاهیم کش پیدا می‌کند تا چه رسد به مفهوم اعتدال که در ذات خود کشدار است. تاکید بر اولویت امر اقتصادی به دلایل گوناگون قابل فهم است، اما این خطر وجود دارد که اگر امید در رویکرد اقتصادی معطوف به مولفه‌های سیاسی شود به سمت محورشدن کوتاه‌نگری که آثار ضد توسعه‌ای دارد، کشیده شویم.

در ادامه سعید معیدفر استاد دانشگاه تهران ضمن ارائه مقاله خود درخصوص گفتمان اعتدال در رویکرد به فرهنگ و برنامه‌ریزی فرهنگی با طرح این پرسش که چه سیاست فرهنگی را باید بر پایه اعتدال داشت که آن را سیاست اعتدالی بنامیم، اظهار داشت: تا به حال 4 رویکرد در این خصوص وجود داشته است.

وی ادامه داد: رویکرد اول ایدئولوژیک است که در کشورهای بلوک شرق، آلمان، چین و شوروی سابق ایجاد شده و آنها تلاش کرده‌اند تحت عنوان فرهنگ عمومی سوبسیدهای مختلفی را بدهند و فرهنگ عمومی را یکی انگاشتند.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به رویکرد دوم گفت: رویکرد دوم بنیادگرایی دینی بود که در کشورهایی که دینی هستند تلاش شد بازگشت به هویت دینی سنتی مطرح شود. دو رویکرد اول آرمان‌ها را مد نظر قرار داده است.

معیدفر با بیان اینکه رویکرد سوم نخبه‌گرایی است، اظهار داشت: این رویکرد به تغییر می‌اندیشد و در این رویکرد تلاش بر این بود که دریافت‌های اندیشمندانه از جامعه و فرهنگ توسط اصحاب دانش برای ترویج فرهنگ در جامعه صورت گیرد اما در مقابل سه رویکرد اعلام شده رویکرد واقع‌گرایانه وجود داشته و اعتقاد این رویکرد این است که نمی‌توانیم سیاست فرهنگی داشت.

وی در ارزیابی 4 رویکرد مطرح شده گفت: در رویکرد اول این مطرح می‌شود که تغییر رفتار در فرهنگ عمومی بدون وجود زمینه‌های عملی امکانپذیر نیست، اما تجربه نشان داده که جز مقاومت فرهنگی با این رویکرد چیزی حاصل نشده است. رویکرد دوم تاکید را بر کتاب و متون مقدس می‌گذارد و تلاش می‌کند که با تمسک به این موضوع واقعیت اجتماعی دستکاری شود و برای این رویکرد، واقعیت اجتماعی اهمیتی ندارد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در رویکرد سوم جاهایی که نخبگان اجتماعی توانستند با واقعیات اجتماعی حرکت کنند تغییراتی در جامعه ایجاد شده است و در رویکرد چهارم تلاش شده که فرهنگ را به آنچه در زندگی روزمره در جریان است فروبکاهد و برای تغییر فرهنگ باید به نسبت فرهنگ،‌آرمانی با فرهنگ جاری ایجاد کند.

معیدفر با بیان اینکه اگر می‌خواهیم سیاست فرهنگی تحقق یابد چند راهکار وجود دارد، گفت: ابتدا باید زمینه و بستر تغییر فرهنگی را فراهم کنیم و میل به تغییر فرهنگی وجود داشته باشد، ضمن اینکه واکنش هر جامعه به جامعه جهانی و تحولات منطقه‌ای کاملا متفاوت و یا ملموس است.

وی ادامه داد: در جامعه ایران تاکنون تحت عنوان فرهنگ عمومی تلاش‌های زیادی صورت گرفته است و فرهنگ عمومی از آغاز بر اساس ایدئولوژی اسلامی تعریف شده ولی ما باید فرهنگ عمومی را اصلاح کنیم. البته در ارزیابی فعالیت‌های نهادهای فرهنگی می‌توان گفت جاهایی که در شهروندسازی و نیازهای جامعه تاکید شده موفق بود و گفتمان اعتدال آقای روحانی می‌تواند راهبردهایی را در این زمینه در نظر بگیرد.