كوتاهی دولت افغانستان مشكل مهاجران را تشدید كرده است

به گزارش نما به نقل از قدس آنلاین، اینها پرسش هایی است که خبرنگار ما در گفت و گو با «وحید مژده» تحلیلگر و کارشناس مسایل سیاسی و امنیتی افغانستان در کابل مطرح کرده است.
تحلیل شما از حادثه حمله مسلحانه روز شنبه به کنسولگری ایران در هرات چیست؟ آیا این حادثه را در امتداد حوادث گذشته باید یک عامل بحران آفرین و مخل در روابط دو کشور قلمداد کرد؟
- اولین مشکلی که وجود دارد، این است که واقعاً مراجعه بسیار زیاد از سوی هموطنان ما هم در کابل و هم در هرات به سفارتخانه و کنسولگری ایران برای دریافت ویزای کار وجود دارد.
این مسأله فشار زیادی را بر دوش سفارت و کنسولگری های ایران وارد می آورد به نحوی که کارکنان بخش کنسولی ناگزیر از پاسخگویی به هزاران مراجعه در روز هستند. من چند روز قبل از حادثه اخیر و تعرض به کنسولگری ایران در هرات با مقامات سفارت ایران در کابل صحبت می کردم و آنها هم از اینکه با چنین مشکلات و حجم زیاد کار مواجه هستند و شرایطی را تحمل می کنند که در هیچ کشور دیگر برای سفارتخانه های ایران وجود ندارد، بسیار گله مند بودند و در عین حال به نظر می رسد که در کوتاه مدت تغییر این وضع ممکن نیست.
بنابراین، این فشار کار زیاد که هر روز باید صدها ویزا صادر شود، بناچار مشکلاتی را هم بوجود می آورد. اما حادثه روز شنبه در هرات این بود که ظاهراً تعدادی از مردم از اینکه هر روز در صف های طولانی می ایستند و کارشان به دلیل تراکم و ازدحام جمعیت به نتیجه نمی رسد، اظهار نارضایتی داشته اند و معمولا در اینگونه مواقع هستند جریان ها وافراد گماشته ای که مترصد فرصت هایی از این دست هستند تا سوار بر احساسات و نارضایتی ها شرایطی را رقم بزنند که در قالب اعتراض های مدنی و بعضاً معقول نسبت به برخی مشکلات و کشاندن آنها به خشونت و درگیری، اهداف سیاسی و پشت پرده ای را دنبال کنند و به روابط افغانستان و همسایگانش لطمه بزنند.
من معتقدم درباره این حادثه و حوادث مشابه آن، عوامل تحریک کننده به خشونت و سازماندهی کننده اینگونه اقدامات باید تحقیقات لازم از سوی پلیس و نیروهای امنیتی صورت گیرد، کاری که تاکنون بدرستی انجام نگرفته و خوشبختانه این بار مقامات دولتی دستور لازم برای این کار را صادر کرده اند.
این سومین اقدام تحریک آمیز از این دست در یک سال گذشته علیه کنسولگری ایران در هرات است. شما می‌گویید که همین تراکم مراجعات و صف های طولانی و معطلی های اتباع افغانی برای گرفتن ویزای ایران در کابل هم هست، اما در پایتخت چنین حوادثی رخ نمی دهد، آیا در هرات جریان ها، گروه ها یا افراد خاصی هستند که عامدانه دست به تحریک و خشونت برای تخریب روابط ایران وافغانستان می زنند؟
- من هم قبول دارم که این مسأله قابل تأمل است! وجود جریانهایی در هرات و مناطق هم مرز با ایران را که خواهان ایجاد تنش هستند، هم باید در نظر گرفت.
البته این سؤال هم مطرح است که با وجود تکرار این حوادث چرا مقامات امنیتی افغانستان تحقیقات و بررسی های لازم را برای شناخت این جریان ها و اتخاذ تدابیر لازم به منظور جلوگیری و مقابله با آنها را انجام نداده اند؟
من هم معتقدم دستهای پنهانی وجود دارد که می خواهد روابط افغانستان را با همسایگانش، بویژه ایران خراب کند. این فعالیت ها هم طیف گسترده ای از اقدامات اعم از امنیتی، مذهبی، سیاسی و غیره را در بر می گیرد. افغانستان کشوری است که تمام شبکه های جاسوسی دنیا در آن به شدت فعال هستند و جریان های وابسته به خود را در هر نقطه برای تامین منافعشان و در هر جا که این منافع را در خطر ببینند به کار می گیرند. تقریبا در هر جریان و مسأله ای این جریان سازی ها و عوامل مریی و نامریی را می توان دید.
بنابراین در حالتی که در افغانستان حاکم است، بویژه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری که با افزایش ناامنی ها همراه است، نیازمند آن هستیم که دقیق تر با مسایلی از این دست برخورد و ریشه یابی شود و انجام نشدن این کار یک خلا بزرگ است.
وزیر امور مهاجران افغانستان در سفر اخیر به تهران، چند روز پیش اذعان کردند که اوضاع مهاجران افغانی در ایران بسیار رشد داشته و توافق یک سال گذشته برای اجرای طرح ویزای کار هم با استقبال گسترده ای روبرو شده و موفق بوده است که تمدید این طرح ظاهرا بین دو کشور مورد توافق قرار گرفته است. با این حال چنین طرح هایی رفع کننده مشکلات افغانستان نیست، چه راهکار مؤثری به نظر شما برای حل چالش تداوم تمایل به مهاجرت افغانها وجود دارد؟
-همانطور که گفتم تمایل مهاجرت و کار در ایران بین افغانها بسیار زیاد است و این مسأله مشکلات زیادی را برای جمهوری اسلامی ایران به وجود می آورد و تمایل سفر به ایران بین افغانها با هیچ کجای دیگر قابل مقایسه نیست. دلیلش هم تداوم مشکلات اقتصادی و نبود معیشت کافی برای مردم در افغانستان است. در طول بیش از 10 سالی که از تشکیل دولت جدید در افغانستان می‌گذرد با وجود کمک های کلان بین‌المللی حکومت افغانستان کار شاخص و قابل توجهی را در جهت بهبود اوضاع امنیتی و اقتصادی مردم به نحوی که آنها را ترغیب به ماندن در کشور یا مراجعت به آن بکند انجام نداده است و حتی می توان گفت که این تمایل به مهاجرت تشدید هم شده است.
در این سالها با وجود میلیاردها دلار پولی که به دولت افغانستان داده شد، زیر ساختهای اقتصادی اعم از کشاورزی، صنعت، بازرگانی و تجارت در افغانستان ارتقا نیافته و معلوم نیست این سرمایه ها چه شده اند و از این به بعد هم امیدی به بهبود این اوضاع نیست. لذا اکنون کشورهای همسایه ما و در رأس آنها ایران با مشکل مهاجران افغان روبرو هستند. در این موضوع باید واقع بین باشیم. نباید انتظار داشته باشیم که جمهوری اسلامی ایران پس از این همه سال همچنان بدون محدودیت به اتباع ما ویزا و اقامت بدهد و کارگران افغان بدون محدودیت در ایران بمانند.
هیچ کشوری نمی تواند این تعداد از مهاجران افغان را آن هم به مدتی که ایران پذیرای آنها بود بپذیرد و ضروری بوده و هست که حکومت افغانستان به این مسأله توجه کند. اگر یک راه حل بنیادی و برنامه ریزی شده در جهت بهبود اوضاع اقتصادی و معیشتی در افغانستان اندیشیده نشود که در میان مدت و دراز مدت بتواند اتباع ما را به بازگشت و اقامت در داخل کشور ترغیب کند، من فکر می کنم که این مشکل همچنان بر روابط دوستانه ایران و افغانستان سایه خواهد داشت و همچنان دستهای مغرض از این نقطه ضعف استفاده خواهند کرد.