دریاچه ارومیه مرده است!

به گزارش نما، طی 13 سال گذشته سطح آب دریاچه ارومیه به میزان 6 متر کاهش‌یافته و هم اکنون به 1 متر رسیده است. متأسفانه بروز خشکی در دریاچه ارومیه، مسائل و مخاطرات زیست‌محیطی فراوانی را نیز به وجود آورده که می‌توان به خطر وقع طوفان‌های نمکی و تغییر آب و هوای منطقه از معتدل به گرمسیری با بادهای گرم اشاره کرد.

شهریورماه امسال حمید چیت چیان؛ وزیر نیرو در زمانی که 80 درصد از دریاچه ارومیه خشک شده بود درباره احتمال اجرای طرح انتقال آب دریای خزر به دریاچه ارومیه گفت: طرح انتقال آب دریای خزر به دریاچه ارومیه در مرحله مطالعه است و دراین‌باره در حال انجام مطالعات زیست‌محیطی و فنی هستیم تا ببینیم این انتقال ممکن است یا خیر؟

با این حال، اهمیت نجات بزرگ‌ترین دریاچه داخلی کشور از نگاه مقامات دولت تدبیر و امید دور نماند و رئیس‌جمهور دستور تشکیل کارگروهی برای بررسی راهکارهای نجات دریاچه ارومیه را در تابستان امسال داده بود. این کارگروه در مهرماه توانست گزارشی را در هیئت‌وزیران ارائه کند که طی آن 19 راهکار مورد تأیید و تصویب دولت قرار گرفت و از سویی وزیر نیرو نیز مأموریت یافت دراین‌باره اقدامات موثری را انجام دهد.

بررسی طرح انتقال آب دریای خزر

پیش تر برخی مباحث مانند تغییر الگوی کشت، استفاده از روش‌های نوین در استفاده از آب کشاورزی، انسداد چاه‌های غیرمجاز برداشت آب و لزوم همکاری مستقیم مردم برای جلوگیری از فاجعه دریاچه ارومیه، همچنین توقف مطالعات سدسازی و پروژه‌های نیمه‌تمام مطرح شده بود.

علاوه بر این، باروری ابرها، فرهنگ‌سازی و بهینه‌سازی مصرف آب، تحویل حجمی آب، آمایش سرزمین و جلوگیری از برداشت بی‌رویه، لای روبی انهار، تدوین سیستم واحد مدیریتی و سیاسی، حمایت‌های مدیریتی از آبیاری تحت فشار، بررسی انتقال ریز گردها و جلوگیری از افزایش جمعیت در حوضه آبریز نیز مطرح شده است.

انتقال آب از طریق دریای خزر و رود مرزی ارس؛ دو گزینه دیگر مطرح در این بخش است که متفاوت تر از سایر برنامه‌های نجات دریاچه ارومیه است. هرچند طرح انتقال آب دریای خزر از سال 89 مطرح بوده و در آن زمان به عنوان تنها راه نجات دریاچه ارومیه نیز نامیده شده بود، اما هزینه بر بودن انجام چنین طرح بزرگی، لزوم رعایت قواعد و مقررات بین‌المللی دراین‌باره، فاصله حداقل 300 کیلومتری دریاچه ارومیه با دریای خزر، عدم وجود چنین تجربه‌ای در کشور و مسائلی از این دست باعث شده تا به امروز چنین موضوعی تنها در حد مطالعه باقی بماند.

دکتر عابد فتاحی دراین‌باره به تابناک گفت: در حال حاضر دریاچه ارومیه حدود 80 درصد خشک شده است، اما برای احیای آن 24 راهکار پیش‌بینی‌شده است و از این تعداد 12 راهکار را به صورت اضطراری گفته‌اند که انجام می‌دهند و از این 12 راهکار هم قرار است سه تای آن عملیاتی شود.

وی افزود: یکی از این راهکارها انتقال آب حوزه به حوزه است و دومی استفاده از روشهای نوین برای آبیاری مناطق اطراف دریاچه ارومیه است که در این روش حدود 2.7 میلیارد لیتر آب وارد دریاچه ارومیه می‌شود

وی در تشریح اوضاع دریاچه گفت: دریاچه قسمت جنوبی خود را از دست داده است و به کلی محو شده است و در حال حاضر لایه‌های ضخیم نمک بستر دریاچه را احاطه کرده است. چند روز پیش نیز شاهد بادهای شدید با سرعت بالای 50 کیلومتر در ساعت را در این منطقه شاهد بودیم که باعث ایجاد بادهای نمکی در اطراف دریاچه شد.

این نماینده افزود: این بادها اولین خطر را متوجه آذربایجان شرقی کرد، دوستان ما در آنجا وقتی به آن‌ها می‌گفتیم شن‌های نمک هست و یا احتمال ایجاد ریز نمک‌ها وجود دارد با ما شوخی می‌کردند و به این گفته‌ها اعتنایی نشان نمی‌دادند.

این نماینده گفت: چندین سال پیش ینی از سال 76 که از وسعت دریاچه ارومیه کم شده بود در محلی به نام باری دهکده بسیار مدرن و توریستی با تمام امکانات رفاهی برای احیای دریاچه ارومیه احداث شد، اما متأسفانه در این مدت استان‌های هم‌جوار از جمله کردستان و آذربایجان شرقی هیچ‌گونه توجهی به این موضوع نکردند.

فتاحی افزود: حتی در برخی از مواقع مسئولان و نمایندگان استان آذربایجان شرقی ساز مخالف هم سر می‌دادند و عنوان می‌کردند که نمایندگان ارومیه کار سیاسی انجام می‌دهند، این‌گونه اعمال باعث شد تا دریاچه خشک شود در حال زیستگاه حیوانات نیز در این دریاچه از بین رفته است.

وی افزود: دیگر دریاچه ارومیه چیزی ندارد که بتوان آن را احیا کرد به نظر من دریاچه ارومیه مرده است. بو با این راهکارها نمی‌توان برای نجات آن کاری کرد، این دریاچه نیاز به توجه بیش از این دارد.

این نماینده گفت: در حال حاضر در کشور مجاور ما و برای نجات دریاچه اورال 8 کشور اروپایی در تلاش هستند و فقط توانسته‌اند بخشی از آن را احیا کنند، درحالی‌که ما نتوانستیم تا کنون نظر نمایندگان استان‌های مجاور را جلب کنیم ما حتی یک جلسه مشترک با این نمایندگان نتوانسته‌ایم داشته باشیم.

نماینده مردم ارومیه گفت: با توجه به اوضاع کنونی دریاچه صحبت‌های آقای کردوانی باید اجرا شود، وی اعتقاد دارد که هر چه سریع تر باید بستر دریاچه با پوشش گیاهی جایگزین شود تا ریز نمک‌ها وارد آسمان ایران نشود، با این اوضاع و این‌گونه که مسئله را شوخی انگاشته‌اند اوضاع درست نمی‌شود.

وی تاکید کرد مسئله دریاچه از حالت ملی و منطقه‌ای خارج‌شده و باید جهانی فکر کرد و باید در نزدیکی دریاچه ارومیه یک مقری احداث شود و از تمام کارشناسان دنیا دعوت به عمل آورد تا در مورد آن تصمیم‌گیری اساسی صورت پذیرد.