جمعیت ایران در سراشیبی كاهش نرخ باروری

به گزارش نما به نقل از روزنامه تهران امروز: زنگ خطر كاهش نرخ باروري در ايران به صدا در‌آمده است.كارشناسان جمعيت يك صدا اذعان داشته‌اند،كه جمعيت ايران در خطر پيري قرار گرفته است و تا 30 سال ديگر شاهد جمعيت ميانسال در ايران خواهيم بود.

زوج‌هاي ايراني رغبتي به فرزندآوري ندارند و از دلايل اين موضوع مي‌توان از نبود شرايط متعادل اقتصادي،معيشتي و فرهنگي نام مي‌برند.كاهش نرخ باروري در ايران جزو دغدغه‌هاي اصلي مسئولين شده است تا جايي‌كه ديروز دكتر سيدحسن هاشمي،وزير بهداشت و درمان،در اولين كنگره بين‌المللي اخلاق توليد مثل در جهرم افزود: «براساس آخرين سرشماري انجام شده در سال 90 نرخ كلي باروري در كشور به 1.8 سقوط كرده است و ضرورت دارد در اين خصوص تدابيري انديشيده شود.»از سويي ديگر،دكتر محمدرضا رضايي نماينده مردم جهرم،در مجلس شوراي اسلامي،«كاهش رشد جمعيت را از نظر اقتصادي،سياسي،فرهنگي و امنيتي تهديدي براي كشور عنوان كرده است.»

دكتر سليمان عباسي،عضو كميسيون بهداشت مجلس در گفت‌وگو با تهران امروز،درباره تبعات پايين آمدن نرخ باروري در كشور چنين مي‌گويد: «در بحث جمعيت در كشور ايران،با توجه به آمار و ارقامي كه نشان داده مي‌شود،حركت جمعيت ايران رو به سالمندي است.اين موضوع مي‌تواند پيام خوبي براي آينده نداشته باشد.زيرا وقتي جمعيت رو به سالمندي مي‌رود،نياز به دارو، درمان، مراقبت،نگهداري مخصوص سالمندي دارند،در اين شرايط بايد نسلي وجود داشته باشد كه از اين ميانسالان مراقبت كند،يعني آن تعداد نيروي جواني هم كه وجود دارد،صرف اين مسائل مي‌شود،آن وقت از تحرك،پويايي،پيشرفت كشور كاسته مي‌شود.اين يك امر مهمي است.بنابراين بايد در اين زمينه حركت كرد و اين پويايي،تازه نفسي و تحرك را در نسل آينده و جوان تقويت كرد اگر نه با مشكلات زياد مواجه خواهيم شد و گاهي با مشكلات امنيتي هم روبه‌رو خواهيم شد.»

راهكارهاي افزايش جمعيت در ايران

نماينده مجلس نهم درباره راهكارهاي افزايش جمعيت به تهران امروز، مي‌گويد: «با اين شرايطي كه براي جمعيت به‌وجود مي‌آيد،بايد برايش راهكارهاي مناسبي انديشيد.در قدم اول،آن محدوديت‌هايي كه براي كاهش جمعيت ديده شده بود،مانند:فرزند سوم به بعد كه بيمه نمي‌شد،اكنون تحت پوشش بيمه قرار مي‌گيرد يا براي فرزند سوم به بعد كه هزينه نگهداري و مهد كودك به خانواده پرداخت نمي‌شد،الان پرداخت مي‌شود.مرخصي زايمان هم از 6 ماه به 9 ماه افزايش پيدا كرده است.اينها يكسري از اقدامات اوليه بوده است كه آن محدوديت‌هايي كه براي كاهش جمعيت بوده است،برداشته شده است.در قدم بعدي،بايد بسترهاي مناسبي براي افزايش و توليد نسل به‌وجود بيايد.

اينجا دو موضوع مطرح است:اول،در حقيقت نظام مراقبت از مادر باردار كه بقوه خودش باقي است.يعني براي مادري كه دوران بارداري را طي مي‌كند،سلامت باشد تا بتواند فرزند سلامتي را به دنيا بياورد،اين نظام مراقبت همچنان برقرار است.نكته بعدي،اين است كه منظور از افزايش جمعيت،جمعيت با كيفيت است.در بعضي مواقع عده‌اي اين چنين مطرح مي‌كنند كه فقط تعداد جمعيت افزايش پيدا كند.در صورتي كه وقتي مادري بيمار است،ممكن است فرزند ناقص يا بيماري را به دنيا بياورد.بنابراين براي اينها آن محدوديت‌ها و مراقبت‌هاي پزشكي براي سلامت جان مادر يا در خانواده اگر بيماري وجود دارد كه منجر به وجود آمدن فرزند ناقص مي‌شود،لحاظ شده است.در موضوع افزايش جمعيت بهتر است،خانواده‌ها فرزند باكيفيت به‌دنيا بياورند،خانواده‌هايي كه توانايي مالي دارند يا از لحاظ فرهنگي،علمي و اجتماعي در جايگاه مناسبي قرار دارند و شرايط فرزندآوري و تربيت فرزند را دارند،وارد اين حوزه بشوند.»

براي فرزند آوري بايد فرهنگ‌سازي شود

سليمان عباسي،تاكيد مي‌كند: «عده‌اي مطرح مي‌كنند،براي فرزندآوري نياز به اقتصاد،امكانات و خانه داريم.بايد در نظر بگيريم در كشورهاي بسيار پيشرفته هم با اين مشكل جمعيتي مواجه هستيم.به‌طور مثال،در سفري كه به ژنو داشتيم،در آن كشور با توجه به امكانات رفاهي خوبي كه در آنجا وجود دارد،در مورد فرزندآوري يك نگراني جدي براي مسئولان وجود داشت و آن اين بود كه آنها مي‌دانند تمام افرادي كه در آن كشور وجود دارند،غريبه هستند و مهاجرند و از كشورهاي ديگر آمده‌اند.يعني از نسل خودشان كسي را در آن كشور ندارند و اين خطر بزرگي براي كشور محسوب مي‌شود.آنها با اين همه خدمات رفاهي هم كه دارند،فرزند كمتري دارند.

به همين دليل به اين نتيجه مي‌رسيم كه نقش اقتصاد يا اينكه بايد همه شرايط مهيا باشد تا صاحب اولاد شويم،تفكر مناسبي نيست.بلكه چه بسا در بين فرزنداني كه به دنيا مي‌آيند،قطع به يقين يكي،دو نخبه در بين آنها به‌وجود خواهند آمد تا وضع اقتصادي كشور و مشكلات را كاهش دهند.» از سويي ديگر،«اين مسائل نشان مي‌دهد،براي داشتن جمعيت با كيفيت وضعيت اقتصادي تاثيرگذار است،ولي قطعي نيست.بلكه بافت و تربيت خانواده نقش مهمي در رشد جامعه دارد.پس بايد فرهنگ‌سازي شود،مردم تشويق شوند،خانواده‌هايي كه از لحاظ اقتصادي و علمي در سطح بالايي قرار دارند،رو به فرزند آوري بياورند،تا شاهد يك جمعيت با كيفيت و جوان باشيم.»

هزينه داروهاي ناباروري بسيار زياد است

«هنوز اثبات نشده است وضعيت آلودگي هوا روي عدم باروري تاثيرگذار است.كارشناسان بايد اين مسائل را بعد از تحقيق و مطالعه به مجلس ارائه كنند تا درباره آن تصميم‌گيري شود.اما در مورد داروهاي باروري،هزينه‌هايش بسيار زياد است.بسياري از خانواده‌ها تمايل به فرزندآوري دارند،اما چون هزينه‌هاي داروهاي ناباروري زياد است، نمي‌توانند از اين داروها استفاده كنند.بنابراين يكي از روش‌هاي ديگري كه بايد به عنوان خدمات خوب به مردم ارائه داد،همين است.شايد ما براي فرزندآوري فرهنگ‌سازي كرده باشيم،ولي خانواده‌اي كه خودش علاقه‌مند است نياز به فرهنگ‌سازي ندارد.اما شرايط طوري است كه نمي‌تواند صاحب اولاد شود،در نتيجه بايد داروهاي ناباروري تحت پوشش بيمه قرار بگيرد تا زوج‌هايي كه علاقه به فرزندآوري دارند،از اين نعمت محروم نشوند.»

علت كاهش نرخ باروري در كشور

«تا قبل از دهه 50 سياست‌هاي جمعيتي كشور مبني بر كاهش مواليد بود و سياستگذاران و تصميم گيران كشور، كافي دانستن دو بچه را ترويج و تبليغ مي‌كردند.» اين گفته‌هاي وزير بهداشت در توضيح علت كاهش نرخ باروري در كشور است.او مي‌گويد: «بعد از انقلاب اسلامي و تغييرات سياسي و مديريتي در كشور طبيعي بود كه سياست‌هاي افزايش جمعيت در دستور كار بخش‌هاي مرتبط با اين موضوع قرار گيرد به نحوي كه در دهه 60 شاهد رشد 3 درصدي جمعيت كشور بوديم و اين موضوع سياستگذاران بهداشتي كشور را بر آن داشت كه به منظور كاهش موارد مرگ و مير در كشور سياست كاهش آهنگ رشد جمعيت و كاهش و تحديد مواليد را در پيش بگيرند.بنابراين در ابتداي دهه 70 قانون تنظيم خانواده تصويب شد كه در پي اجراي اين قانون شاهد كاهش نرخ رشد جمعيت به كمتر از 1.2 بوديم.»وزير بهداشت يادآور شد در حال حاضر و بر اساس آخرين سرشماري نفوس صورت گرفته در سال 90 نرخ باروري كلي در كشور به 1.8 سقوط كرده است كه اين مسئله تبعات خطرناكي را در پي دارد.

اجراي سياست‌هاي جديد جمعيتي در كشور ضروري است

وزير بهداشت، اجراي سياست‌هاي جديد جمعيتي در كشور را ضروري دانست و با اشاره به فرمايشات مقام معظم رهبري مبني بر اينكه «وجود نخبگان،نياز ضروري نسل آينده است»،گفت:در اجراي موفق سياست‌هاي جديد جمعيتي توجه به فرهنگ‌سازي و قانع كردن مردم ضروري است.هاشمي با تاكيد بر اينكه اجراي سياست‌هاي جديد جمعيتي فقط بر عهده وزارت بهداشت نيست،گفت: سياست‌هاي جديد جمعيتي برنامه‌اي فرابخشي است و ضرورت دارد همه دستگاه‌ها، وزارتخانه‌‌ها،حوزه‌هاي علميه و مراكز فرهنگي در اين خصوص همكاري نمايند.

نيل به سمت پير شدن جمعيت مقرون به صرفه نيست

هاشمي با اشاره به اينكه در حال حاضر نرخ باروري در استان‌هاي مختلف كشور متفاوت است و دلايل كاهش جمعيت نيز در استان‌ها تفاوت دارد، گفت:در تصميم‌گيري‌ها و سياستگذاري‌هاي جديد جمعيتي، پيچيدن نسخه واحد براي كل كشور علمي و منطقي نيست.وزير بهداشت با اشاره به انتقادات برخي از افراد مبني بر صحيح نبودن رشد مواليد در كشور به دليل عدم رشد اقتصادي گفت: درست است كه ما با مشكلات متعددي مواجه هستيم ولي نيل به سمت پير شدن جمعيت مقرون به صرفه نيست.وزير بهداشت، با يادآوري اينكه تبعات كاهش نرخ رشد جمعيت در كشور طي دهه‌هاي آينده خود را نشان مي‌دهد،گفت:در مورد سياست‌هاي جديد جمعيتي بايد مردم را عميق‌تر آگاه و قانع كرد تا به آينده اميدوار باشند و البته نياز است كه سياست‌هاي حمايتي هم در اين خصوص وجود داشته باشد و در اين زمينه بايد به حمايت از مادران در دوره بارداري و زايمان كمك كنيم.

ايجاد امنيت شغلي براي زنان شاغل و باردار ضروري است

وزير بهداشت با اشاره به شاغل بودن بسياري از زنان در كشور گفت: ايجاد امنيت شغلي براي زنان شاغل و باردار ضروري است و بايد مادران را در شرايط بارداري و پس از زايمان حمايت كرد.هاشمي در ادامه با بيان اينكه برنامه كنترل مواليد در وزارت بهداشت نبايد مانند گذشته باشد گفت: بايد همكاران حوزه بهداشت را متقاعد كنيم كه اين برنامه از قالب شكلي به قالب عملي گرايش پيدا كند و همه متوجه شوند كه اجراي سياست‌هاي جديد جمعيتي به نفع كشور است.

وزير بهداشت در عين حال يادآور شد كه در اجراي سياست‌هاي جديد جمعيتي بايد مراقب باشيم كه اتخاذ اين سياست موجب تخريب ساختار خدماتي به خانواده‌ها نشود در غير اين صورت مشكلات مضاعف خواهد شد.وي با بيان اينكه در سياست‌هاي جمعيتي نه افراط دهه 60 در افزايش جمعيت صحيح است و نه سقوط نرخ رشد جمعيت گفت: «بايد در اين زمينه تدبيري بينديشيم و مدل‌هاي مختلفي را كه جامعه و بخصوص نخبگان را در پذيرش ضرورت ارتقاي نرخ رشد جمعيت متقاعد كند، ‌اجرا نماييم.»

داروهاي ناباروي،كالاي لوكس!

ايران با خطر ميانسالي و كاهش جمعيت روبه رو است.ولي عده‌اي از زوج‌ها هم كه علاقه‌مند به فرزندآوري هستند،به‌دليل گراني درمان و داروهاي ناباروري نمي‌توانند به اين سمت بروند.در شرايطي كه 3 ميليون زوج از مشكل ناباروري در كشور رنج مي‌برند، سازمان‌هاي بيمه‌گر درمان آن‌ها را تحت پوشش بيمه قرار نمي‌دهند.بنابر اعلام متخصصان اين حوزه،هر سيكل درمان كامل براي هر زوج نابارور رقمي معادل 5 ميليون تومان خواهد بود،اين در حالي است كه هر زوج نابارور براي تكميل پروسه درماني حداقل نياز به 3 بار مراجعه به مراكز درمان ناباروري دارند.از طرفي بنابر اعلام رئيس انجمن علمي تخصصي باروري و ناباروري ايران، 25 درصد زوج‌هاي نابارور كشور توان مالي براي مراجعه به مراكز درمان ناباروري جهت درمان را ندارند.

در همين زمينه دكتر فريبا رمضان علي،متخصص زنان در موسسه ناباروري رويان به تهران امروز،مي گويد: «ليست جديدي از داروهاي نازايي زيرپوشش بيمه قرار گرفته است،اما همچنان تعدادي از داروها را بيمه درماني پوشش نمي‌دهد.در حال حاضر حدود 10 الي 15 درصد زوج‌ها ناباروري دارند.براي افزايش جمعيت بايد داروها و درمان ناباروري تحت پوشش بيمه قرار بگيرد.وقتي نام نازايي مي‌آيد،بيمه اصلا هزينه درمان و دارو را قبول نمي‌كند و جزو كالاي لوكس محسوبش مي‌كند.»اين متخصص زنان، درباره علت افزايش ناباروري در ايران،تاكيد مي‌كند: «افزايش سن ازدواج مخصوصا در زنان،آلودگي هوا و وجود آلاينده‌ها،عادات بد غذايي و استفاده از فست فوت از عوامل اصلي ناباروري به شمار مي‌آيند.»

جمعيت ايران رو به پيري مي‌رود،اما زوج‌هاي جوان همچنان تمايلي به فرزندآوري ندارند يا اگر دلشان بخواهد كه فرزندي هم داشته باشند تا براي روزهاي تنهايي شان در كنارش بماند،شرايط اقتصادي و معيشتي اين اجازه را نمي‌دهد.از سويي ديگر،زوج‌هاي نابارور هم كه مي‌توانند با يكسري درمان‌ها داراي فرزند شوند با هزينه‌هاي بالاي داروهاي باروري كه بيمه تحت پوشش قرار نمي‌دهد،روبه‌رو هستند.بايد منتظر ماند و ديد مسئولان فرهنگي و اقتصادي كشور چه تمهيداتي براي تشويق زوجين به باروري و نجات جمعيت كشور از ميانسالي دارند.