سیستم بانكداری كشور اشكال دارد؟

به گزارش نما؛ به نقل از مهر،مراسم آئین اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی برای نظریه پردازان در عرصه اقتصادی و بانکداری اسلامی، عصر شنبه 21 دیماه با حضور علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ولی الله سیف رئیس بانک مرکزی، غلامرضا مصباحی مقدم رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی و جمعی از اساتید و فرهیختگان در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد و این جایزه به حجت الاسلام دکترسید عباس موسویان اعطا شد.
رشاد در این مراسم گفت: نقطه تلاقی بین جریان های سکولاریسم و جریان دینی در کشور سیاست یا روانشناسی یا جامعه شناسی یا دیگر رشته های علوم انسانی نبود بلکه اقتصاد بود. به جهت اینکه ایران به جهت مجاورت با شوروی سابق در معرض مارکسیسم قرار داشت و به لحاظ منزلت خاص فرهنگی و تأثیرگذار و پیشروانه ای که ایران در کشورهای اسلامی و منطقه داشت اگر می توانستند بر ایران تأثیر بگذارند و ایران را به بلوک شرق ملحق کنند گویا تمام خاور میانه را فتح کرده بودند.
وی افزود: به همین جهت اگر علمای اسلامی ما مقابله ای با این جریان داشتند از نظر اقتصاد و علم اقتصاد بود. البته آن مقدار که نوشته شد کارگر نبود ولی خیلی تأثیرگذار بود. شهید صدر به تفاوت های نظام اقتصادی اسلام و مارکسیسم پرداخت و نوآوری کرد و دیگر روشنفکران و متفکران جهان را متوجه اندیشه ها و تفکرات خود ساخت. آن زمان در حوزه سیاست مشکل می شد نوشت زیرا رژیم حساس بود ولی گاهی در مدیریت و اخلاق مدیریت در اسلام چیزهایی نوشته می شد. ولی مطالب اقتصادی شهید صدر در حوزه علمیه قم به طلبه ها تدریس می شد. بعد از انقلاب هم گرچه مسائل سیاسی برجسته تر شد زیرا انقلاب ما یک انقلاب فرهنگی با جهت گیری سیاسی بود اما واقعیت این است که هنوز اقتصاد اسلامی هویت خود را ندارد. اگر بگویند اقتصاد اسلامی را تعریف کن می گویید نه امپریالیستی و نه سوسیالیستی است اما این تعریف نیست و تعریف ایجابی و مانع و کافی ندارد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: ما در این خصوص بسیار کوتاهی کرده ایم و هیچ کار جدی در این سی و پنج سال برای تولید نظریه پردازی نکرده ایم. آیا جای این نبود که یک پژوهشگاه اقتصادی مستقلی برای ارائه نظام اقتصادی اسلام و الگوهای اجرایی آن تأسیس می کردیم. الان هم دیرشده و هم دیرنشده و اگر این 35 سال نکرده ایم حداقل در 10 سال دیگر این کار عملی شود. لااقل چندین اقتصاددان تربیت کنیم تا معضلات اقتصادی کشور را حل کنند. اسلام احکام تأسیسی و ایجابی دارد تا کی می خواهیم حکم ثانویه و حکم حکومتی بدهیم. آیا درست است که بعد از 35 سال که از انقلاب می گذارد مراجع تقلید ما از سیستم بانکی ما اشکال بگیرند. ما که ام القرای کشورهای اسلامی هستیم و در جهان تأثیرگذار هستیم چرا باید در نظام بانکی خود با مشکل روبرو باشیم. مراجع تقلید هنوز از بعضی از موارد مدیریتی ما ناراضی هستند. در این خصوص کوتاه آمده ایم و فرصت ها را از دست داده ایم، اما فرصت های زیادی همچنان باقی است. نباید مردم دچار اشکال شوند این شبهه که هم مالیات بدهیم و خمس بدهیم باید حل شود. ائمه برای اینکه مردم دچار اشکال نشوند در زمانی در یک حکم ولایی حتی گفتند ما خمس را بخشیدیم.
رشاد تصریح کرد: با تمام گله هایی که کردم پیشرفت های خوبی حاصل کرده ایم. دکتر موسویان یکی از چهره هایی است که در حوزه علیمه و در حوزه اقتصاد و بویژه بانکداری اسلامی پرورش یافته است. در بسیاری از موضوعات اقتصادی کار کرده اند و نظراتش گره گشای مشکلات اقتصادی ماست. جوهر طلب علم و عشق به علم در ایشان وجود دارد همه کارهای بزرگ در جهان با جوهره عشق انجام شده است و جناب موسویان مصداق همین قضیه هستند.
غلامرضا مصباحی مقدم رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم در این مراسم گفت: 5 تا 7 حوزه برای اقتصاد اسلامی قابل تعریف است. اقتصاد و روش شناسی، که کلید ورود به نظریه پردازی اقتصادی است. حوزه مکتب اقتصادی، کاری که شهید صدر انجام داد و موجب فخر شیعیان است. حوزه نظام اقتصادی اسلام که همان مکتب است ولی به شکل تحقق یافته اش. حوزه فقه اقتصاد که حوزه ای بین رشته ای است. دیدگاه های ابن خلدون، این مسکویه، غزالی در این قالب معنا پیدا می کند و بایستی گردآوری شوند. حوزه بعدی حوزه مطالعات درباره تحولات اقتصادی در حوزه اسلامی است. وقتی اقتصاد اسلامی مطرح می شود این 6 و7 حوزه با هم مخلوط می شوند.
وی در مورد دکتر موسویان هم گفت: شخصیتی که برای اعطای جایزه علوم انسانی اسلامی انتخاب شده واقعاً شخصیتی دست به قلم است و خیلی سریع محصول کارش را ارائه می دهد که بایستی این حرکتش استمرار بیابد.
حجت الاسلام عباس موسویان هم در انتهای این مراسم گفت: صد سالی است که بانکداری در کشورهای اسلامی شروع به کار کرده است. و این کشورها با یک دوگانگی با آن مواجه شدند. از طرفی دیدند صنعت بانکداری صنعت مثمر ثمر و پرفایده ای است و از طرفی دیدند که با ربا همراه است. در طول این صد سال نظریات مختلفی از جمله رشید رضا در تفسیر المنارو شیخ عبدو در خصوص اصلاحات بهره بانکی مطالبی ارائه کرد که خواستند دیدگاه اسلامی را در خصوص بانکداری تلطیف کنند. بعد از رشید رضا طنطاوی شیخ الازهر دیدگاه های مختلفی در خصوص بهره بانکی ارائه داد. غالباً این نظریات نقد خورد و مورد اعتنا قرار نگرفت. دیدگاه سوم دیدگاه اضطرار بود که می خواست بانکداری غربی بر حسب مسئله اضطرار در اسلام را توجیه کند. این دیدگاه هم جایگاه خودش را باز نکرد. تا اینکه 50 سال قبل شهید صدر و نجات الله صدیق بانکداری بدون ربا را مطرح کردند و ربا را از بانکداری اسلامی حذف کردند.
وی افزود: از دو دهه قبل این فکر بوجود آمد اگر چه بانکداری بدون ربا خوب است اما کافی نیست باید به سمت بانکداری اسلامی حرکت کنیم. دو دیدگاه در این خصوص مطرح شد یک دیدگاه این بود که بانکداری را بر اساس بانکداری غربی بگذاریم و بیائیم آن را بر اساس آموزه های اسلامی بازسازی کنیم و دیدگاه دیگر این بود که بر اساس نظام اقتصادی اسلام زیر نظامی به نام بانکداری اسلامی تعریف کنیم که از دل اقتصاد اسلامی بیرون آمده باشد. بنده در این خصوص نظریه پردازی کردم.اما باید بیشتر کار شود تا یک نظریه تکاملی تدریجی بانکداری اسلامی تاارائه یک چارچوب نظام بانکداری اسلامی تدوین کنیم.
در انتها جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی توسط عطاءالله رفیعی آتانی، دبیر کنگره علوم انسانی اسلامی به حجت الاسلام سید عباس موسویان اعطا شد.