به گزارش نما ، با توجه به اعتقادات و باورهای اسلامی مردم کرمان، مساجد این دیار همواره از رونق خاصی برخوردار بوده و کرمان پیشگام ساخت و احداث مسجد به شمار می‌رود تا آنجا که به نظر عده‌ای مورخان، نخستین مسجد عالم در بم ساخته شده است.
مسجد امام «ملک» کرمان از قدیمی‌ترین مساجد ایران
این مسجد که یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایران و نیز بزرگ‌ترین آن به شمار می‌رود، یادگار ملک توران شاه سلجوقی است و بیش از 950 سال قدمت دارد.
در جوار این مسجد مجموعه فرهنگی اجتماعی از جمله کتابخانه، خانقاه، مدرسه و بیمارستان وجود داشته که امروز اثری از آن نیست.
مسجد امام با 9 هزار و 191 متر مربع وسعت، 101 متر طول و 91 متر عرض دارد و از جمله مساجد چهار ایوانی است که بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین بخش آن در ضلع غربی قرار گرفته و ورودی آن به گونه‌ای بسیار زیبا و بدیع با خط کوفی تزیین شده است.
مسجد امام دارای سه در ورودی در قسمت‌های شمالی، جنوبی و شرقی است که در این میان در شمالی واقع در خیابان امام به عنوان ورودی اصلی استفاده می‌شود.
مسجد دارای محراب‌های متعددی است که از همه مهم‌تر و پرشکوه‌تر محراب ضلع غربی واقع در شبستان غربی است که با گچ‌بری‌های زیبا زینت یافته است.
از جمله ارزش‌های دیگر این مسجد، برج سلجوقی در ضلع شمال شرقی است که آجرنمای آن از اعتبار هنری خاصی برخوردار است.
مسجد جامع کرمان با 700 سال قدمت
این اثر گرانبهای اسلامی تاریخی در خیابان شریعتی و در میدان مشتاق قرار دارد و با حدود 700 سال قدمت همچون نگینی بر تارک این دیار می‌درخشد.
مسجد جامع مظفری در سال 750 هجری قمری به وسیله محمدمظفر میبدی بنا شد و به همین دلیل به مظفری مشهور است.
هزینه ساخت این مسجد از محل درآمد محمدمظفر در میبد و برداشت محصولات باغی و کشاورزی تأمین شد و پس از اتمام آن از مولانا عفیف‌الدین برای اقامه نماز در این مسجد دعوت به عمل آمد.
مسجد جامع از نظر معماری و هنری به ویژه در قسمت سردرب شرقی دارای چنان ارزش‌هایی است که «پوپ» باستان‌شناس معروف آن را از مفاخر معماری اسلامی ایرانی و زمینه بالندگی این سرزمین می‌داند.
این مسجد دارای سه درب ضلع‌های شمالی، شرقی و غربی است و طول صحن مسجد 66.5 متر و عرض آن 49 متر است و علاوه بر کاشیکاریها، مقرنس کاری‌های سر در شرقی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در جوار زیبایی‌های چشم‌نوازی که پیچک ورودی در شرقی دارد و از سنگ با روکش گچ و روی کاشی‌های کوچک نصب شده و نیز آیاتی که در جوار آن نقش بسته است به بخش دیگری از کاشی‌کاری معرق محراب باید اشاره کرد که در ضلع غربی قرار گرفته است.
در طراحی این قسمت از رنگ زرند استفاده شده و حاشیه محراب نیز سنگ مرمر است که به ویژه با خطوط زیبایی که بر آن نقش بسته، شکوه خاصی ایجاد کرده است.
مسجد گنجعلیخان با خلاقیت‌های خاص معماری
این مسجد در ضلع شمال شرقی میدان گنجعلیخان قرار گرفته و از جمله آثار ارزشمندی است که توسط این حاکم عصر صفوی در کرمان بنا شده است، معمار این مسجد همان محمد معمار یزدی است که ساخت سایر بخش‌های این مجموعه به دست توانای او صورت گرفته است.
چنین به نظر می‌رسد که معمار یزدی با مشاهده مسجد امام و زیبایی ناشی از وسعت و عظمت آن قصد هنرنمایی داشته و خواسته تا با احداث این مسجد در فضایی بسیار کوچک، ظرایفی را به کار برد که هر بیننده‌ای را به تحسین وا دارد.
او در وسعتی معادل 127.5 متر مربع به خلاقیت‌های قابل تحسینی دست زده است از جمله عبور از راهروی تنگ و باریک و کم ارتفاع و رساندن آدمی به فضایی با سقف مرتفع، عظمت و بزرگی خاصی را به تماشا می‌گذارد.
وجود کاشیکاریها، گچ‌بری‌ها، سنگ‌کاری‌ها و خطوط زیبایی که این مسجد با آنها زیور یافته است، از دیگر دیدنی‌های آن است.
مسجد پامنار در نزدیکی مسجد جامع کرمان
از جمله مساجد قدیمی و دیگری که قدمت آن به زمان عمادالدین احمد از حاکمان عصر آل مظفر در کرمان برمی‌گردد، مسجد پامنار است، این مسجد قدیمی در نزدیکی مسجد جامع کرمان قرار دارد.
محله پامنار یادآور جنایات نادر در سفرش به کرمان است که دستور داد در این محله از سر کشتگان مناره‌ای بسازند، داستان غم‌انگیزی که «بازن» پزشک نادر نیز به آن اشاره کرده است.
«پوپ» باستان‌شناس معروف در باب این مسجد نیز از «اریک شرودر» اقتباس کرده و می‌نویسد،«بنای دیگری از آل مظفر در کرمان هست و آن مسجد پامنار است که در سال 793 هجری قمری سلطان عمادالدین احمد برادر شاه شجاع آن را ساخته است.
علاوه بر این مساجد دیگری در کرمان وجود دارد که اگرچه برخی از آنها مانند مسجد ملک‌دینار تداعی کننده نام این حاکم عصر غزنوی است اما بنای آن چنین قدمتی را نشان نمی‌دهد.
برخی بر این عقیده هستند که نخستین مسجد جهان در بم ساخته شده، اگر این نظر درست باشد، مسجد یاد شده به نام حضرت رسول که به دست عبدالله عامر احداث شده و در ضلع شرقی ارگ قرار داشته و «پوپ» باستان‌شناس معروف نیز درباره آن اظهار نظر کرده است، قدیمی‌ترین مسجد عالم است.
همچنین مساجد خواجه خضر، آقاغلامعلی، میدان قلعه، بازار شاه و ... از دیگر مساجد کرمان است.
مسجد جامع راور با قدمت بیش از 150 سال، مسجد جامع حاج‌شریف رفسنجان که از دوره صفویه بر جای مانده، مسجد کهنه شهربابک با قدمت بیش از 200 سال، مسجد جامع زرند با قدمت بیش از 150 سال و مسجد جامع کوهبنان با قدمت حدود 400 سال از جمله مساجد دینی در استان کرمان است.
قدیمی‌ترین مساجد ایران در كرمان تجلی هنر اسلامی
مساجد دیار كریمان همواره از رونق خاصی برخوردار بوده و كرمان پیشگام ساخت و احداث مسجد به شمار می‌رود تا آنجا كه به نظر عده‌ای از مورخان، نخستین مسجد عالم در بم ساخته شده است.
۱۳۹۳/۱/۱۲
