ساختمان‌ها آسمان تهران را بلعیدند

نهايي شدن طرح تفصيلي شهر تهران بي‌شك مهم‌ترين رويداد شوراي سوم در سال 90 بود. قرار بود طرح تفصيلي نقشه راهي باشد تا به گفته شهردار تهران راه فساد و رانتخواري‌ها را در شهرداري ببندد اما گذر زمان طي زمان ابلاغ طرح تفصيلي تاكنون نشان داده ابعاد اين طرح از يكسو دست مجريان و از سوي ديگر دست سودجويان را در اجراي طرح‌هاي بلندمرتبه‌سازي و بالا بردن ارتفاع ساختمان‌ها و ساخت و سازها بسته است و گاهي از حاشيه عدم رعايت اين طرح پروژه‌هايي مانند پروژه ايران زمين يا 99 گود پر خطر در تهران پيدا مي‌شوند.

به گزارش اعتماد، طي روزهاي گذشته رييس كميسيون شهرسازي و معماري شوراي شهر تهران از شهرداري براي لغو 1150 مصوبه‌يي كه در شوراي معماري و شهر‌سازي مناطق به تصويب رسيده بود تقدير كرد. اين در حالي است كه با وجود لغو اين مصوبات در فروردين ماه، گزارش‌هاي مستند حاكي از آن است كه درآمد كلان‌شهرداري از تراكم وابسته به رعايت نكردن اين مصوبات است به‌طوري كه از دي ماه تا اسفندماه 92 تنها در يكي از نواحي منطقه سه تهران 103 ميليارد تومان از فروش تراكم درآمد حاصل شده است. پس آيا با لغو اين مصوبات مي‌توان به ادامه پيدا كردن مسير صحيح طرح تفصيلي اميد داشت؟

طرح تفصيلي شهر تهران چيست؟

طرح تفصيلي را مي‌توان نقشه راه ساخت و ساز در پايتخت دانست. در اين طرح پايتخت به 4 پهنه‌ سكونت، فعاليت، مختلط و ‌حفاظت‌سبز تقسيم شده است كه به موجب آن، زمين‌هاي قابل استفاده در شهر، برحسب قرارگيري در يكي از اين قسمت‌ها، مشمول يكي از انواع ساخت‌وسازهاي مجاز خواهد شد به اين معني كه در هر پهنه مقررات با ديگري متفاوت است. در پهنه «سكونت» مجوز ساخت‌وساز فقط براي كاربري مسكوني با تراكم 4 طبقه تا نهايت 6 طبقه صادر مي‌شود و براي يكسري از مناطق ويژه شهر نيز اجازه بلندمرتبه‌سازي با شرايط خاص، در حد 12 طبقه و بيشتر نيز داده خواهد شد. در طرح تفصيلي تاكيد شده براي بلندمرتبه‌سازي در مناطق ويژه، سازنده بايد طرح توجيهي بياورد. پهنه‌ «فعاليت» قسمت‌هايي از شهر است كه وجه غالب آن، كار و فعاليت بوده و سهم سكونت در آن بسيار محدود است. اين پهنه مناطق بسيار متراكم تهران را كه دسترسي‌هاي ضعيف به آن وجود دارد شامل مي‌شود. ارتفاع ساختمان‌هايي كه در پهنه فعاليت احداث مي‌شوند بين 6 تا 10 طبقه و حتي بيشتر خواهد بود، به اين معني كه در مناطقي از تهران كه در پهنه فعاليت قرار مي‌گيرند اجازه ساخت بلندمرتبه داده مي‌شود اما كاربري اين سازه‌هاي بلند، غيرمسكوني خواهد بود. پهنه سوم كه «مختلط» نام دارد، مناطقي از تهران را شامل مي‌شود كه در آنها، شهرداري اجازه ساخت‌وساز‌هاي توام يعني كاربري مسكوني و تجاري را با هم مي‌دهد. اين پهنه قسمت‌هايي از شهر تهران است كه از رشد خزنده فعاليت در بافت‌هاي مسكوني پديد آمده است. در پهنه «مختلط» حداكثر ارتفاع ساختمان‌هاي جديد 6 طبقه تعيين مي‌شود و ساختمان‌هايي كه كاربري تجاري، اداري و مسكوني را با هم داشته باشند، حداقل بايد 6 طبقه ارتفاع را رعايت كنند. پهنه چهارم در تهران «حفاظت‌سبز» نام گرفته كه مناطق به خصوصي در پايتخت را كه به هيچ‌وجه نبايد در آنها ساخت ‌و ساز شود شامل مي‌شود.

ماجراي 1150 تخلف چه بود؟

محمد سالاري، رييس كميسيون معماري و شهرسازي شوراي شهر تهران در اين باره به «اعتماد» گفت: مشكل مهمي كه بعد از ابلاغ طرح تفصيلي در ابتداي سال 91 به وجود آمد مصوباتي بود كه معاونت معماري و شهرسازي در بخشنامه‌يي تحت عنوان مصوبات ستادي، حمايتي _ نظارتي تصويب و به مناطق ابلاغ كرد در حالي كه اين بخشنامه بر خلاف مفاد طرح تفصيلي بود. سالاري افزود: بررسي گزارش‌هاي ساخت و ساز در كميسيون معماري و شهرسازي شوراي چهارم حاكي از آن بود كه موجوديت شوراي معماري مناطق به نوعي است كه فرصت بهره‌برداري و سوءاستفاده را فراهم كرده است؛ يعني برخي افراد كه از شرايط قانوني اطلاع داشتند با طرح موضوع در اين شورا در سطح مناطق مصوبه مي‌گرفتند تا بتوانند بر خلاف طرح براي ساختمان ارتفاع بگيرند يا مشكلات ساخت و ساز يك ساختمان را حل كنند و از آنجا كه شورا براي حل مشكلات مردم تشكيل مي‌شد اين روند سبب شد تا كميسيون به تشكيل كارگروهي براي تحقيق در اين باره اقدام كند.

رييس كميسيون معماري و شهرسازي گفت: تحقيقات با بررسي كليه پروانه‌هاي در حال اخذ آغاز شد و كارگروه در فرآيند سيستمي پورتال شهرداري پي برد كه مصوبات شوراهاي معماري مناطق داراي تخلف است به‌طوري كه 80 درصد مصوبات بر خلاف روح طرح تفصيلي بود. سالاري با بيان اينكه برخي از اين مصوبات آگاهانه يا ناآگاهانه منجر به زير پا گذاشتن طرح تفصيلي در مجموع مديريت شهري تهران بوده است، تاكيد كرد: همين مصوبات شوراي معماري مناطق سبب شده تا مجموعه‌يي ناهماهنگ از ساختمان‌هاي كوتاه و بلند، به بهاي گم شدن خط آسمان شهر ايجاد شده است. سالاري گفت: به اين ‌ترتيب با طرح موضوع در مديريت شهري، شاهد اقدامي مثبت از سوي معاونت معماري و شهرسازي شهرداري تهران مبني بر لغو 1150 مصوبه‌يي شوراي معماري مناطق كه برخلاف طرح تفصيلي است در فرودين ماه بوديم. رييس كميسيون معماري و شهرسازي خاطرنشان كرد: بحث اين است كه اگر طرح تفصيلي مشكلي دارد كه مردم به واسطه آن امكان ساخت و ساز ندارند، بايد موضوع به شكل عمومي در پورتال شهرداري تعريف شود تا فقط اين ملاك و معيار خاص عده‌يي نباشد و ضابطه كلي براي همه لحاظ شود. واقعيت آن است كه طرح تفصيلي دست روي رانت‌هاي كلان‌شهرداري گذاشته است و معناي آن بسته شدن دست مديريت شهري به ويژه در مناطق و نواحي است و هر چه اين سيستم قانونمند‌تر باشد مانور دادن براي ساخت و ساز و صدور تراكم سخت‌تر است و اين به آن معناست كه به ويژه در مناطق سكونت، رضايت شهروندان را پايين مي‌آورد.

مصوبه‌اي لغو نشده است!

با اين وجود پژمان پشمچي‌زاده، شهردار منطقه پنج تهران در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن دفاع از عملكرد شوراي معماري مناطق تاكيد كرد: شوراي معماري در ساختار قانوني شهرداري است از اين رو مصوبه‌يي خلاف ضابطه‌ها اعمال نمي‌كند. وي تاكيد كرد: هيچ مصوبه‌يي لغو نشده و اگر اين اتفاق افتاده تاكنون خبري از آن به شهرداري‌ها نرسيده است و آنچه در ابتداي فروردين ماه از سوي معاونت معماري و شهرسازي شهرداري تهران ابلاغ شد تنها تاكيد بر اظهارات شهردار تهران مبني بر رعايت ضوابط و اصول و موازين حاكم بر طرح تفصيلي مصوب شوراي شهر بود. به اين‌ترتيب آنچه از بررسي‌ها حاصل شد حكايت از روايت‌هايي گوناگون از روندي است كه منجر به ساخته شدن ساختمان‌هاي سينوسي در شهر تهران شده است، آنچنان كه اين روند صداي استاندار تهران را درآورد كه در نخستين ديدار خود از شوراي چهارم بگويد: به عنوان يك شهروند، آنچه در طرح تفصيلي اجرا شده را خوب نمي‌بينم چرا كه هيچ كجاي دنيا نمي‌بينيد كه ساختمان‌ها در هر كوچه وخيابان سينوسي باشند و در كوچه 6 متري ساختمان 5 طبقه بسازند. اين اظهارات به خوبي نشان مي‌دهد اعمال طرح تفصيلي براي عبور از مرز مديريت شهري تهران راه سختي پيش رو دارد.