ناگفته‌هایی از تولید بنزین و سختی واردات

به گزارش نما ، به نقل از خبرگزاری تسنیم، جلیل سالاری درباره داستان بنزین پتروشیمی‌ها که این روزها سر زبان‌ هاست، در مورد علت کمک از واحدهای پتروشیمی برای تولید بنزین مورد نیاز کشور در دوران تحریم توضیح داد: پالایشگاه اراک و بندرعباس که به ترتیب در سالهای ۷۱ و ۷۶ به بهره‌برداری رسید دقیقا کپی برداری از پالایشگاه اصفهان بود و در هیچ کدام از آنها پارامترهای زیست محیطی دیده نشد. از سال ۱۳۷۹ تلاش شد طرح‌های جامع با هدف کیفی و کمی سازی پالایشگاه‌های موجود اجرا شود اما با وجود مطالعات انجام شده به دلیل این که وزارت نفت در آن زمان اعتقادی به ساخت پالایشگاه نداشت و هرگونه افزایش کمی و کیفی بنزین و گازوییل را در پالایشگاه‌های داخلی غیر اقتصادی می‌دانستند این طرح متوقف شد.
مدیر سابق شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ادامه داد: زمانی هم که اجرای طرح‌های محیط زیستی پالایشگاه‌ها مطرح شد، مدیران آن دوره معتقد بودند که نباید هزینه این طرح‌ها را وزارت نفت بپردازد بلکه این سرمایه‌گذاری باید از سوی سازمان محیط زیست باشد.

* اعتقاد به غیراقتصادی بودن ساخت پالایشگاه مانع جذب سرمایه‌ خارجی شد

او افزود: از سوی دیگر در آن زمان تقاضاهای فاینانس برای ساخت پالایشگاه وجود داشت؛ به طور نمونه شرکت ژاپنی "تومن" درخواست ساخت پالایشگاه را به مدیران نفتی آن دوره داد. این شرکت ژاپنی اعلام کرد برای ساخت این پالایشگاه از وام کم بهره استفاده خواهد کرد و نیازی به تضمین بانک مرکزی ایران نداریم. همچنین دولت ژاپن حاضر شد منابع مالی طرح را تامین کند اما درخواست‌هایی از این دست به دلیل این که برخی معتقد بودند که ساخت پالایشگاه اقتصادی نیست رد شد. این در حالیست که آن‌ها درخواست فاینانس خودگردان داده بودند یعنی این که از محل درآمد فروش محصولات پالایشگاه هزینه سرمایه‌گذاری بازپرداخت شود و این به معنای اقتصادی بودن ساخت پالایشگاه در کشور است.
سالاری با اشاره به این که چنین سیاستی تولید بنزین کشور را بر روی حدود ۳۶ میلیون لیتر در روز ثابت نگه‌داشته بود گفت: البته با افزودن اکتان‌افزا تولید نهایی کشور به ۴۳ میلیون لیتر در روز می‌رسید اما این شرایط موجب شد تا سال ۱۳۸۵، روزانه ۲۷.۵ میلیون لیتر بنزین به کشور وارد شود که هزینه آن پنج میلیارد دلار می‌شد این در حالیست که هزینه ساخت پالایشگاه ۱.۵ میلیارد دلار بود.
وی گفت: در سال ۱۳۸۶ با اجرای طرح عرضه سوخت با کارت هوشمند، مصرف بنزین از ۷۳ میلیون لیتر در روز به ۶۶ میلیون لیتر کاهش یافت و در ادامه با توسعه سی.ان.جی این رقم به ۶۴.۸ میلیون لیتر رسید و در ادامه با اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانه‌ها حجم مصرف به روزانه ۵۹.۸ میلیون لیتر کاهش یافت. به موازات این اقدامات چند سیاست دیگر نیز اجرا شد که توسعه کمی و کیفی پالایشگاه‌ها و تنوع سبد سوخت از جمله آن‌ها بود.
او ادامه داد: در مهرماه سال ۱۳۸۹، هم‌زمان با بازگشایی مدارس واردات هرگونه بنزین به کشور تحریم شد که این اقدام می‌توانست کشور را دچار چالش جدی کند اما با تشکیل "ستاد افزایش تولید بنزین" در شرکت‌های مجموعه پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به مدیریت من و با بررسی های صورت گرفته، یک اقدام ضربتی انجام شد که توانستیم با حربه دشمن مقابله و اثر تحریم را در این زمینه خنثی کنیم. در این طرح ریفرمیت مورد نیاز برای ترکیب با نفتای تولید پالایشگاه‌ها برای ارتقای اکتان از برخی واحدهای پتروشیمی دریافت شد.
مشاوره مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش افزود: البته هم‌زمان با این طرح، طرح‌های افزایش تولید پالایشگاهی هم عملیاتی شد؛ به‌طوری که امروز حجم بنزین تولیدی از ۴۳ میلیون به ۶۴ تا ۶۵ میلیون لیتر رسید است. علاوه بر این هم‌اکنون مقداری از این بنزین با استاندارد یورو عرضه می شود. ضمن این که سهم سی ان جی در سبد سوخت هم به ۱۸ تا ۱۹ میلیون متر مکعب در روز رسید.
سالاری با تاکید بر این که آن چه که به عنوان "بنزین پتروشیمی" از آن یاد می‌شود، ریفرمیت است که به اشتباه به آن بنزین می‌گویند گفت: ریفرمیت به صورت مستقیم در بازار عرضه نمی شود بلکه برای ارتقای کیفیت بنزین استفاده می‌شود بر همین اساس نفتایی که پالایشگاه‌ها تولید می‌کردند باید با ترکیب ریفرمیت ارتقا کیفی داده می‌شد اما در سال ۱۳۸۹ به دلیل اینکه طرح‌های بنزین‌سازی عملیاتی نشده بود و امکان واردات بنزین نبود، مجبور شدیم از واحدهای پتروشیمی کمک بگیریم تا سطح کیفی نفتا را افزایش دهیم. البته بعد از ترکیب نفتا با ریفرمیت تولید پتروشیمی‌ها شاخص‌های کیفی بنزین تولیدی بعد از کنترل عرضه می‌شد؛ به طوری که استاندارد آن با استاندادر بنزینی که از پالایشگاه خارج می‌شود یکسان بود.

* اگر ریفرمیت پتروشیمی آلوده است، ریفرمیت پالایشگاه‌ها هم آلوده است

وی در مورد کیفیت بنزین تولیدی به کمک پتروشیمی‌ها اظهار کرد: در واقع ریفرمیت تولید واحدهای پتروشیمی، مشابه ریفرمیت تولیدی پالایشگاه‌هاست. یعنی اگر یک نمونه از ریفرمیت پتروشیمی‌ها را با ریفرمیت تولید پالایشگاهی مانند امام خمینی (ره) شازند با هم مقایسه کنیم چه بسا در برخی از شاخص ریفرمیت پتروشیمی‌ها از ریفرمیت پالایشگاهی مزیت بالاتری داشته باشد یا حداقل مشخصات آن‌ها یکسان است.
این مدیر نفتی افزود: هم‌اکنون ریفرمیت در پالایشگاه امام‌خمینی(ره) شازند تولید و برای ارتقای کیفیت بنزین به سایر پالایشگاه‌های اصفهان، شیراز و کرمانشاه ارسال می شد. چگونه این ریفرمیت که مشابه ریفرمیت واحد پتروشیمی برزویه است را به سایر پالایشگاه می دهیم و نمی گویند آلوده است اما ریفرمیت پتروشیمی‌ها را آلوده می‌دانند. این در حالیست که خوراک و فرآیند تولید ریفرمیت در دو واحد پالایشگاهی و پتروشیمی مشابه است. پس اگر ریفرمیت تولید پتروشیمی ایرادی دارد استفاده از ریفرمیت پالایشگاه شازند هم ایراد دارد.
مشاور معاون وزیر نفت با طرح این سوال که افراد مدعی آلاینده بودن ریفرمیت پتروشیمی‌ها به چه چیز استناد می کنند؟ گفت: درست است که آروماتیک ریفرمیت بالاست اما این یک محصول میانی است و بعد از اختلاط با بنزین الکیلیت، بنزین ایزومریت و سایر افزودنی‌ها تبدیل به بنزین معمولی یا سوپر می شود. البته بعد از ترکیب مشخصات آن نیز بنزین مورد نظر آزمایش می شود و گواهی این آزمایش به تایید اداره نظارت می‌رسد.
سالاری با اشاره به این که روزانه حدود چهار تا پنج میلیون لیتر ریفرمیت از پتروشیمی برزویه و حدود ۳.۵ میلیون لیتر از پتروشیمی بندرامام خمینی (ره) دریافت می‌شود گفت: در حال حاضر نیاز به اکتان افزا داریم؛ چرا که ریفرمیت علاوه بر ارتقای اکتان بنزین حجم بنزین تولیدی را هم افزایش می‌دهدو در واقع هرچه اکتان ریفرمیت بالا باشد، حجم تولید بنزین هم بالاتر می رود. این در حالیست که اگر اکتان بنزین وارداتی ۹۵ باشد که گاهی این رقم به ۹۲ هم رسیده است، اکتان ریفرمیت پتروشیمی‌ها ۹۸ است.

* ادامه حیات واحدهای پتروشیمی با تولید ریفرمیت مورد نیاز بنزین

وی در پاسخ به این سوال که برخی مدیران واردات بنزین و بازگشت پتروشیمی‌ها به تولید محصولات سابق را اقتصادی و شرایط موجود را غیر اقتصادی می‌دانند توضیح داد: خرید ریفرمیت از پتروشیمی‌ها ریالی صورت می‌گیرد بنابراین اگر تصمیم بر واردات بنزین باشد نه تنها ارز از کشور خارج می‌شود بلکه هزینه بنزین وارداتی از هزینه تولید ریفرمیت در پتروشیمی‌ها بسیار بیشتر است و این یعنی در این شرایط هزینه‌ای مضاعف به کشور تحمیل می‌شود.
وی ادامه داد: از سوی دیگر برخی از شرکت‌های پتروشیمی که در لیست تحریم‌ها قرار گرفته بودند در صادرات به مشکل برخوردند که تغییر محصول آنها به ریفرمیت برای تولید بنزین موجب شد فعالیت این واحدها ادامه یابد. همچنین اگر نگاهی به صورت های مالی بعضی از پتروشیمی‌ها مانند بندر امام خمینی (ره) شود متوجه می‌شوید که در آن تاریخ این واحد‌ها زیان‌ده بودند اما وقتی تولید ریفرمیت در آن‌ها آغاز شد فعالیت آن‌ها هم ادامه یافت.

* بنزین‌های وارداتی استاندارد زیست محیطی ندارند

مشاور معاون وزیر نفت اظهار کرد: در حالی عنوان می‌شود که بنزین‌های وارداتی با هدف کاهش آلایندگی هوا جایگزین بنزین تولید شده به کمک پتروشیمی‌ها می‌شود که پیش از این هیچ کدام از بنزین‌های وارداتی استانداردهای زیست محیطی را نداشتند. کلیه بنزین هایی که تا کنون وارد شده‌اند براساس استاندارد یورو ۲ و ۳ بوده و هیچ کدام استاندارد یورو ۴ و ۵ را نداشته‌اند.

* واردات بنزین اقدامی خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است

سالاری با تاکید بر این که واردات بنزین، اقدامی خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ابلاغ شده توسط مقام معظم رهبری است یادآور شد: اگر به دنبال اجرای صحیح سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و خواهان بی‌نیاری کشور از واردات بنزین هستیم باید به طرح‌های توسعه‌ای پالایشگاه‌ها توجه ویژه شود.
وی با بیان این که اگر مدیر به طور تخصصی در مورد کیفیت و کمیت فرآورده‌های نفتی و امتزاج آن‌ها اطلاعات داشته باشد دیگر نیاز به واردات بنزین نداریم گفت: اگر نگاه مدیران برای رفع نیازهای داخلی به خارج از کشور باشد به نوعی نیروهای جوان و بالقوه نادیده گرفته می‌شوند که این موضوع امروز درحال وقوع است.
سالاری در مورد ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس هم گفت: تا سال ۸۹ اقدامی در بخش فرآیندی این طرح صورت نگرفت که این باعث شده بود سرمایه‌گذاری در سرویس‌های جانبی صورت گیرد. تکمیل این پالایشگاه همت مضاعف می خواهد. این طرح در زمان‌هایی مشکل مالی داشت؛ چرا که برخی از منابع مالی آن باید توسط سهام‌داران تأمین می‌شد که این کار صورت نگرفت. درحال حاضر باید سرمایه مورد نیاز از منابع دیگر مانند صندوق توسعه ملی و شرکت نیکو تأمین شود. از سوی دیگر نوسانات قیمت ارز، هزینه نهایی قرارداد را افزایش داده است.

* توصیه‌هایی به مدیران بخش مصرف سوخت

وی در پایان با یادآوری این که در بودجه ۹۳ ردیفی برای واردات بنزین در نظر گرفته نشده است، بر وجود مدیریت قوی در بخش مصرف سوخت تاکید و توصیه کرد: باید به فکر کاهش مصرف بنزین با غربالگری کارت‌های هوشمند سوخت بود. باید بررسی شود که چگونه مصرف بنزین کشور به ۶۸ میلیون لیتر رسیده است و چه تعداد کارت هوشمند صادر و چه تعداد خودرو وارد خیابان شده است و چرا مصرف بنزین ۸ درصد رشد شده است. همچنین باید سبد سوخت را تنوع داد و امکان عرضه دیزل برای خودروهای سبک را فراهم کرد؛ چرا که در حال حاضر کشور قادر به تولید ۲۰ میلیون لیتر دیزل با کیفیت یورو ۴ و ۵ است و اگر سهم دیزلی در سبد سوخت به پنج تا شش درصد برسد مشکل کمبود بنزین برطرف می‌شود.
این مدیر با سابقه شرکت ملی پالایش و پخش با اشاره به این که طرح توسعه پالایشگاه بندرعباس درسال ۸۲ مطرح شد اما طرح افزایش تولید و ارتقای کیفیت آن از برنامه وزارت نفت حذف شد گفت: اگر مشکلات طرح توسعه پالایشگاه بندرعباس برطرف شود دیگر کمبود بنزین نداریم و عرضه و تقاضا برای مصرف این فرآورده برابر می‌شود.