به گزارش نما به نقل از ایران، بررسی‌های ستاد مبارزه با مواد مخدر از داروخانه‌های مجاور خوابگاه دانشجویان نشان می‌دهد که مصرف ریتالین با مناسبت‌های موضوعی مانند فصل امتحان‌ها و کنکور به نوعی ارتباط مستقیم دارد و تا 50 درصد مصرف این دارو افزایش پیدا می‌کند.
تا بوده می‌گفتند برای موفقیت در تحصیلات و قبولی در امتحان‌ها باید در طول سال درس خواند و درس‌ها را به شب امتحان موکول نکرد، تغذیه خوب و مناسب داشت و شب امتحان زود خوابید تا در آرامش امتحان‌ها را پشت سر بگذاریم و... اما جان به جان برخی کنند شب امتحانی هستند! معتقدند که راه 100 ساله را یک شبه می‌توان طی کرد و زمان را با افزایش سرعت می‌توان جبران کرد. این افراد با اعلام زمان امتحان‌ها تازه یادشان می‌افتد که کتاب و جزوه‌ای باید تهیه کنند و بخوانند. به هر کوی و پستویی پناه می‌برند تا خواب زمستانی یک سال تحصیلی را در یک شب جبران کنند. خواب و خوراک را بر خودشان حرام می‌کنند تا به هر شکلی که شده کتاب و جزوه چند صد صفحه‌ای که در یک سال گذشته آن را باز هم نکرده‌اند در چند ساعت در ذهنشان فرو کنند تا آنجا که دست به هر کاری می‌زنند حتی مصرف مواد آرامش بخش!! تا نمره‌ای بگیرند و خلاص...
چند سالی است که مد شده برخی از دانشجویان، دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور با هدف خواب کمتر و شب بیداری و بیشتر درس خواندن در شب امتحان از برخی مواد تخدیری مانند داروی ریتالین استفاده می‌کنند. قرص ریتالین یک محرک از خانواده آمفتامین‌ها است که باعث ترشح دوپامین و در نهایت افزایش سرخوشی بدون دلیل می‌شود و در ظاهر، مغز فرد پس از مصرف این دارو گزارشی مبنی بر خستگی بدن و نیاز به خواب درک و دریافت نمی‌کند و او می‌تواند با کمبود خواب دچار مشکلی نشود. این دارو برای کودکان بیمار بیش‌فعال و کم‌تمرکز تجویز می‌شود. از آنجا که این دارو توسط پزشکان تجویز می‌شود، این تصور به وجود آمده که مخدر نیست، اما کارشناسان مبارزه با مواد مخدر با تأکید بر اعتیادآور بودن این دارو، می‌گویند که ترک داروهایی نظیر ریتالین و اکستازی بسیار سخت‌تر از مواد مخدری نظیر کراک است. بررسی‌های ستاد مبارزه با مواد مخدر از داروخانه‌های مجاور خوابگاه دانشجویان نشان می‌دهد که مصرف ریتالین با مناسبت‌های موضوعی مانند فصل امتحان‌ها و کنکور به نوعی ارتباط مستقیم دارد و تا 50 درصد مصرف این دارو افزایش پیدا می‌کند.
مصرف‌کنندگان این نوع مواد مخدر معتقدند که ریتالین موجب می‌شود که فرد احساس تمرکز، توانمندی در یادگیری و بی‌نیازی به استراحت کند و به همین دلیل برای شب‌های امتحان مفید است! در حالی که این بی‌نیازی کاذب است و وقتی بدن نتواند نیاز خود را رفع کند، همین ارضا نشدن نیاز بدن، باعث پرخاشگری در فرد می‌شود.
آنگونه که قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید: «در شب‌های امتحان به دلیل روی آوردن دانشجویان و دانش‌آموزان به ماده ریتالین، فروش این دارو بیش از 50 درصد افزایش می‌یابد.»
علیرضا جزینی، تقویت حافظه و شب‌بیداری را دلیل استفاده دانش‌آموزان و دانشجویان از ریتالین عنوان می‌کند و می‌افزاید: «این افراد متأثر از تبلیغات غلط به خاطر ناآگاهی، از این داروی روانگردان استفاده می‌کنند.»
هرچند داروی ریتالین فقط با تشخیص پزشک متخصص باید مصرف شود و فروش این داروها بدون نسخه پزشک مجاز نیست ولی شاهد این معضل هستیم که در بعضی از داروخانه‌ها این دارو به عنوان داروی آزاد با قیمت بالاتری به فروش می‌رسد.
دکتر علی فرهادی، استاد دانشگاه و آسیب‌شناس، کاهش عملکرد یادگیری، مشکل یادآوری، اضطراب، دلهره، مشکلات سیستم عصبی، تنبلی مغز و... را از عوارض ناشی از سوء مصرف ریتالین برشمرد و تصریح کرد: «پرحرفی، افزایش هشیاری، احساس اعتماد به نفس همچنین افزایش احساس قدرتمندی به‌صورت کاذب از دیگر عواقب افزایش طول مصرف ریتالین است.»
به گفته فرهادی، با وجود این‌که این دارو در داروخانه‌ها موجود است اما این موضوع نمی‌تواند دلیلی بر بی‌خطر بودن مصرف خودسرانه آن باشد چراکه مصرف این دارو علاوه بر آسیب‌های جسمی که به مصرف‌کننده می‌رساند اعتیادآور نیز است.
این آسیب‌شناس می‌گوید: «این دارو ممکن است به انتظار برخی افراد جهت بیدار ماندن‌های طولانی مدت و افزایش توجه و دقت پاسخ دهد اما باید توجه داشته باشند که پس از مصرف ریتالین و هنگامی که به حالت عادی خود بازگردند، دیگر تأثیر سابق خود را نداشته و در جلسه امتحان دچار اختلالات یادآوری می‌شوند. دانشجویان توجه داشته باشند که تمامی آثار به ظاهر مثبت استفاده از ریتالین کوتاه مدت بوده و تنها در اوایل مصرف در شخص مصرف‌کننده ایجاد می‌شود.
همچنین از آنجایی که این دارو به عنوان یک ماده اعتیاد آور شناخته نمی‌شود با مشکلاتی نظیر افزایش مصرف این دارو رو به رو هستیم.»
به گفته فرهادی، مصرف ریتالین وابستگی به انواع مواد مخدر را افزایش می‌دهد و این تمایل در مرحله اول با بدن درد و ضعف جسمانی ظاهر شده و فرد در طولانی مدت به مصرف سایر مواد مخدر تمایل پیدا می‌کند.
این آسیب‌شناس، درمان مصرف‌کنندگان جدید و مبتدی ریتالین را به مراتب راحت‌تر از مصرف‌کنندگان طولانی مدت می‌داند و اظهار می‌کند: «با مصرف مایعات جهت افزایش تعرق و ورزش‌های هوازی می‌توان اثر این دارو را تا حد زیادی خنثی کرد که البته بهبود تغذیه در این زمینه بی‌تأثیر نیست.»
فرهادی با ابراز تأسف از این‌که مصرف‌کنندگان بویژه دانشجویان با آگاهی از مضرات ریتالین به استفاده از این دارو یا موادی با تأثیرات مشابه آن روی می‌آورند، تصریح می‌کند: «در خصوص سوء مصرف مواد مخدر در ایام امتحانات باید اطلاع‌رسانی شود، بخصوص صداوسیما در این میان نقش مهمی دارد چرا که برخی افراد از مضرات آن با خبر نیستند و بعد از مدتی به این دارو اعتیاد پیدا می‌کنند.»
این استاد دانشگاه یکی از علل عمده گرایش جوانان به مواد مخدر و اعتیادآور را خلأ ارائه آموزش‌های صحیح و جامع در این زمینه می‌داند و می‌گوید: «متأسفانه خانواده‌ها بیشتر از این که به فکر بهداشت روان و آموزش مهارت‌های زندگی به فرزندانشان باشند، تنها به فکر مواردی چون خوب درس خواندن آن‌ها هستند.»
فرهادی می‌گوید: «دانش‌آموزان و دانشجویان که در سال تحصیلی به درس‌ها بی‌تفاوت بوده‌اند و سعی دارند با شب بیداری کارهای عقب مانده خود را جبران کنند، می‌توانند با یک برنامه‌ریزی خوب و مناسب درس‌های عقب مانده را تا حدی جبران کنند و اصلاً نیازی به مصرف این دارو نیست.»
امتحانات پایان ترم، کنکور و... هدف مصرف‌کنندگان داروی ریتالین هرچه که باشد نمی‌تواند مهر تأییدی بر مصرف آن باشد. این‌که دانشجویان و دانش‌آموزان دغدغه امتحانات را دارند و به دنبال موفقیت در این آزمون‌ها هستند اتفاق خوب و پسندیده‌ای است که باعث می‌شود آینده‌ای روشن در انتظار کشور باشد ولی باید این سؤال را مطرح کرد که امتحان و آزمون‌ها با چه هدفی برگزار می‌شود که شماری به قیمت از دست دادن سلامتی به دنبال قبولی در آن هستند.
خطری تازه در كمین دانش‌آموزان و دانشجویان
ریتالین ممكن است به انتظار برخی افراد جهت بیدار ماندن‌های طولانی مدت و افزایش توجه و دقت پاسخ دهد اما پس از مصرف و هنگامی كه مصرف كننده به حالت عادی خود بازگردد، تأثیر سابق خود را نداشته و در جلسه امتحان دچار اختلالات یادآوری می‌شود.
۱۳۹۳/۲/۳۰
