هنر برای چمران

به گزارش نما ،در یک سال گذشته شاهد انتشار سه اثر شاخص در سه قالب از سه هنرمند نامدار در باره چمران بوده ایم که ماندگاری و درجه یک بودن ویژگی هرسه آنهاست.

فیلم «چ» ابراهیم حاتمی کیا

«آخرین حرف ابراهیم حاتمی کیا در سینمای ایران» روایت دو روز حضور شهید مصطفی چمران در شهر پاوه است. شهری در محاصره ضد انقلاب که در آستانه سقوط است. این فیلم پس از جلوه گری در جشنواره فجر سال گذشته بلافاصله برای اکران نوروزی راهی سینماها شد . به فروشی حدود 3 میلیارد تومان دست پیدا کرد. البته در همین مدت حدود 300 اکران دانشگاهی در سراسر کشور را نیز از سر گذراند که در نوع خود رکورد قابل توجهی به حساب می آید و نشانگر پسندیده شدن این فیلم از سوی قشر فرهیخته و جوان است.

حاتمی کیا در «چ» توانست یکی دو سکانس فراموش نشدنی به تاریخ سینمایی ایران اضافه کند. چند دیالوگ ماندگار به خصوص از زبان شهید اصغر وصالی که از مبارزان پاوه بود هنوز هم بر سرزبان ها است. علاوه بر اهالی فرهنگ و سینما چهره های سیاسی متعددی هم درباره آن اظهار نظر کردند.

به خصوص بحث «چمران بازرگان» و «چمران خمینی» و مرز بین جنگ و صلح که فیلم صریحا به آن اشاره می کند در راس کلید واژه این بحث ها بود. درباره این فیلم در سه مقطع پیش و بعد از جشنواره و هنگام اکران نقدها و نظرات زیادی مطرح شد که به آن پرداختیم، اما همچنان منتظریم که «چ» به شبکه سینمای خانگی بیاید و دوباره آن را به تماشا بنشینیم.

انیمیشن «مصطفی» سید رضا میرکریمی

انیمیشن «مصطفی» اثری از سید رضا میرکریمی کارگردان سینما است که به تازگی رونمایی شده است. این انیمیشن با ﺗﮑﻨﯿﮏ کمیک ﻣﻮﺷﻦ و با صدای پرویز پرستویی روایتی 35 دقیقه ای از زندگی شهید دکتر مصطفی چمران است. این اثر بخشی از یک مجموعه هفت قسمتی از تولیدات حوزه هنری با عنوان «نامها» است که هرکدام درباره یکی از سرداران شهید دفاع مقدس در حال ساخت است.

مهمترین ویژگی این اثر علاوه بر استفاده مناسب از تکنیک در تجربه جدید این است که تکلیف کارگردان با روایت ماجرا روشن است. فیلم خودش گلیمش را از آب بیرون می کشد و به سختی تعارض شخصیت چمران جنگجو با چمران عاشق را به تصویر می کشد و حتی از بیان تاثیر اندیشه های دکتر علی شریعتی، امام موسی صدر و امام خمینی بر او غافل نمی ماند. اینجا با یک قهرمان شجاع و دوست داشتنی طرف هستیم که عاشقانه دنبالش می کنیم. در این باره بیش از هر چیز حرفهای میرکریمی به عنوان سازنده اثر خواندنی است:

«سفارش دلم بود که این انیمیشن‌ها را بسازم. سفارشی کاملا شخصی. طبیعی است که هر کدام از ما در برخورد با پدیده‌ها یک بُعد آن را درک می‌کنیم و بعد هم‌‌ همان بُعد را به اشتراک می‌گذاریم. شهدا همه هویت ملی و دینی کشور هستند و من هم هرچقدر وارد دفاع مقدس شدم و عملیات مختلف را مرور کردم بیشتر فهمیدم که با چه پدیده‌های عجیب و غریبی روبرو هستم. شهدایی مانند باقری نابغه‌هایی بودند که خیلی خوب توان پیش‌بینی حرکات دشمن را داشتند. از باقری گرفته تا همت و خرازی رفتارهایی از شهدا سر زد که به افسانه پهلو می‌زند»

«تا قبل از فیلم آخرم «یه حبه قند» قهرمانان اثارم اغلب تردید داشتند در پیدا کردن راه درست اما وقتی احساس کردم در جامعه شرایطی پیش آمده که حجم تردید‌ها زیاد شده و در واکنش به این همه تردید به قهرمان نیاز داریم پس تصمیم گرفتم که قهرمان‌پردازی را جدی‌تر بگیرم. البته خیلی‌های دیگر هم در سینمای ما فهمیده‌اند که داشتن قهرمانانی که یقین دارند بهتر است از شخصیتهای مردد. یادم می‌آید که قهرمان نسل ما کودکی هلندی بود به نام پطروس که شاید حتی در هلند هم به اندازه ما نمی‌شناختندش در شرایطی که کشور ما پر بوده از قهرمان. من هم دوست داشتم به جای یک قهرمان چند قهرمان را در یک مجموعه عرضه کنم. گنج شخصیتی شهدا هم‌‌ همان ویژگی اصلی یک قهرمان است و روح مخاطب را به کار می‌گیرد.»

کتاب «مرد رویاها» سید مهدی شجاعی

کتاب «مرد رؤیاها»ی سیدمهدی شجاعی که فیلمنامه‌ای درباره شهید چمران است، جزء پرفروش‌ترین‌های نشر نیستان در نمایشگاه کتاب امسال قرار گرفت. این کتاب در قالب فیلمنامه یک سریال 13 قسمتی و درباره چمران نوشته شده است. نویسنده در آن به سراغ نیمه پنهان زندگی چمران رفته است و به راحتی تمامی مصائب موجود پیرامون نوشتن از چنین افرادی را پشت سر گذاشته است.

شجاعی در «مرد رؤیاها» با درک اقتضاء تحمل مخاطب، نه به سوی خلق یک اثر اکشن و پر کشش و زد و خورد رفته است و نه به سراغ خلق یک ملودرام عاشقانه از زندگی یک مجاهد و شهید ملی. او سعی کرده به دور از احساسات، پیش از هر چیز به خلق یک ساختار واقعی و رئال از شخصیت مردی رؤیایی دست پیدا کند. فردی که در عین عمل‌گرایی و فعالیت بر اساس اصول و شیوه‌های مبارزه سیاسی و نظامی چریکی، عاشق‌پیشه نیز هست و روابط عاطفی زندگی را نیز فراموش نمی‌کند

داستان از زمان حال شروع شده و نویسنده‌ای را روایت می‌کند که در راه نگارش زندگی‌نامه شهید چمران دست‌نوشته‌های چمران را یافته و زندگی وی را از طریق همین دستنوشته‌ها درک می‌کند.

دوران جوانی چمران و آشنایی با همسر آمریکایی‌اش‌، تحصن در سازمان ملل به منظور اعتراض به جنایات رژیم شاه در زندان‌های ساواک، ادامه مبارزات و حضور در سفارتخانه ایران در واشنگتن،‌ ازدواج با ماریا در آمریکا، واکنش چمران به دستگیری برادر محمدرضاشاه در فرودگاه سوئیس به دلیل حمل مواد مخدر،‌ اعتراضات دانشجویان ایرانی در آمریکا به اعطای دکترای افتخاری به محمدرضا شاه در آمریکا،‌سفر ناکام شاه به آمریکا برای دریافت دکتری بخشی از ماجراهای روایت شده در قسمت‌های اول تا هفتم این فیلمنامه است.

این روایت زمانی جذاب می شود که در لابلای آن شجاعی نقبی نیز به گذشته های چمران و دوران نوجوانی او می‌زند و خاطراتی جذاب از آن دوران را در قالب گفتگوی او با همسرش پروانه، پیش چشم مخاطبانش تصویر می‌کند.

بخش دوم داستان نیز به ماجرای حضور چمران در مصر در دوران زمامداری جمال عبدالناصر و حضور در دفتر وی و دریافت کمک‌های نظامی از او برای آموزش نیروهای چریکی و نیز آشنایی با امام موسی صدر و مهیا شدن حضور چمران در لبنان اختصاص دارد.

حساسیت شجاعی در بیان جزئیات و نیز استفاده از ادبیاتی صمیمی و عامیانه برای نوشتن دیالوگ‌های این اثر، بر جذابیت این متن افزوده است.

منبع:شما