سال ۸۴؛ آغاز ماوراسازی بی‌كاركرد در سریال‌های مناسبتی تلویزیون

تلویزیون در رمضان سال 84، به نوعی از سال قبل خود الگو گرفت و هم، از کارگردانان موفق سال قبل خود بهره برد و هم تصمیم گرفت تولیداتی در‌‌ همان ژانرهای موفق سال‌های گذشته داشته باشد به همین دلیل است که این سال هم حداقل دو سریال ماندگار را به خود می‌بیند و از این روی، رمضان 84 سالی موفق برای تلویزیون به لحاظ تولید سریال‌های مناسبتی بوده است.

شبکه اول سیما برای این سال، سریال «مرده متحرک» ساخته «رضا کریمی» را پخش کرد. در این سریال، بازیگرانی چون کتایون ریاحی، مجید صالحی، پرویز فلاحی ‌پور، اسماعیل خلج، فردوس کاویانی و رامین ناصر نصیر به ایفای نقش پرداختند.

این طبیعی بود که با توجه به کمدی‌های پیشرویی که در رمضان سال‌های قبل ساخته شده بود، سطح انتظار مخاطب از کمدی تلویزیونی بالا برود. «مرده متحرک» بیش از آنکه به تاسی از کیفیت کمدی‌های تلویزیونی آن سال‌ها ساخته شود، به تاسی از کمدی‌های بی‌کیفیت سینمایی آن سال‌ها ساخته شد که به شدت شیوع پیدا کرده بود و مردم نیز استقبال قابل توجهی از آن کمدی‌ها به عمل می‌آوردند اما حدیث نفس تلویزیون، آن هم در ماه رمضان، تفاوت‌های بسیاری با سینما داشت. جنس شوخی‌های این سریال، بیشتر بر پایه کمدی موقعیت بنا گذاشته شده بود اما موقعیت‌ها، اولا کم تعداد بودند و ثانیا، آن موقعیت‌ها در کنار شخصیت‌های خیالی فیلم، نمی‌توانستند برای مخاطب دوست داشتنی باشند و حوادث هم اصلا قابل باور نبودند در حالی که یکی از مولفه‌های کمدی‌های پیشرو، قابلیت باورپذیری موقعیت‌ها و کاراکتر‌ها بود که «مرده متحرک» فاقد هر یک از این پارامتر‌ها بود و به همین دلیل، استقبال چندانی از آن نشد و خیلی زود هم فراموش شد.

شبکه دوم سیما نیز سریال «او یک فرشته بود» را در کنداکتور پخش قرار داد. «علیرضا افخمی» کارگردن این سریال بود و حسن جوهرچی، بهاره افشار، ثریا قاسمی، مریم کاویانی و رضا توکلی بازیگرانش.

«او یک فرشته بود» به لحاظ ساختار داستانی، بر دو محور اصلی عناصر، شخصیت‌ها و روابط متافیزیکی و همچنین باور و اعتقاد مذهبی استوار بود که این دو محور در نتیجه ارتباط مستقیمشان در بستر روایت داستان، وارد حیطه معنا‌شناختی می‌شدند و مفاهیم مربوط به محتوای آن را شکل می‌دادند و کامل می‌کردند. افخمی با گنجاندن موقعیت‌های رمزوار و مختصری که برخلاف جریان طبیعی داستان، در مورد غریبه وارد شده به خانواده بهزاد می‌دهد و همچنین تکیه بر تاثیر نقش این قهرمان که تماشاگر، مدام تمایل به شناخت او دارد، می‌خواهد کنجکاوی تماشاگر را نسبت به موضوع برانگیزاند و به خوبی می‌تواند از این مجرا، تعلیق‌های دراماتیک بسیاری خلق کند که لحظات خوبی را در اثر به وجود آورد. این سریال در آن سال به شدت صدا کرد و اعتراضات مختلفی برانگیخت. از بعد از این سریال تب معناگراسازی در تلویزیون ایران داغ شد. مجموعه‌ای از سریال‌های ماورایی و بی‌کارکرد در تلویزیون ایران ساخته شدند که انحرافی عمیق در نمایش دین در تلویزیون ایران به شمار می‌رفتند.

شبکه سوم سیما، «متهم گریخت» را پخش کرد. سریالی که «رضا عطاران» کارگردان آن بود و سیروس گرجستانی، مریم امیرجلالی، رضا عطاران و سعید آقاخانی نیز بازیگرانش.

این سریال عطاران با‌‌ همان فرمول سریال سال گذشته‌اش ساخته شد. سریالی که در آن با خانواده‌ای مواجه می‌شویم که بدبخت است و تمام تلاش خود را می‌کند تا از این بدبختی نجات پیدا کند. شخصیت‌های الکی خوش سریال به اندازه‌ای هستند که هر یک به تنهایی می‌توانند نبض جریان کمدی اثر را به دست گرفته و با ابتکارات خود، مخاطب را به راحتی بخنداند. نکته مهم دیگر در مورد این سریال، هارمونی شخصیت پردازی‌های سریال است به گونه‌ای که کاراکتر‌ها، در راستای یک سطح فرهنگی حرکت می‌کنند و در چنین فضای کنشمندی است که حوادث مطرح شده، به بار نشسته و مخاطبی که تازه به تماشای این مدل کمدی که پیشرو خوانده می‌شود، علاقه نشان داده، از این سریال نیز به مانند تجربه سال گذشته عطاران استقبال نشان می‌دهد و سبب می‌شود تا این سریال نیز در فهرست سریال‌های ماندگار رمضانی تلویزیون جا خوش کند.

شبکه پنج نیز برای این سال خود، سریال «برای آخرین بار» را به روی آنتن برد. «اکبر منصورفلاح» کارگردان سریال بود و امیر جعفری، یوسف تیموری، شهره لرستانی، مهدی امینی خواه، آرام جعفری و سحر زکریا نیز بازیگرانش.

این سریال نیز تلاش کرد تا نوعی کمدی سنگین و می‌تنی بر درام را خلق کند اما شاید اگر تیم بازیگران خود را از میان بازیگران کمدی آن سال‌ها انتخاب نمی‌کرد شاید بهتر می‌توانست در این راه نتیجه بگیرد. چرا که قدرت ابتکار این بازیگران در فضاهای کمیک سریال بیش از اندازه بود و همین، بر نتیجه کار اثر می‌گذاشت و در ثانی، پیش فرض مخاطب از این بازیگران، به یک سریالی کمدی ختم می‌شد که همین هم کار را طبق میل سازندگان پیش نمی‌برد. با این حال سریال یک اثر آبرومند از آب درآمد اما آشکارا این پتانسیل نهفته را در خود داشت که به اثر ماندگارتری تبدیل شود. مطمئنا ترانه تیتراژ سریال، بیشتر از خود سریال مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. «برای آخرین بار» پس از «خانه به دوش» و «او یک فرشته بود»، در رده سوم سریال‌های پراستقبال رمضان 84 قرار گرفت.
منبع: تسنیم