سرنوشت محیط بانان چه شد؟

به گزارش نما به نقل از فرهیختگان: در دولت هشتم مسئولان وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست لایحه‌ای را مبنی‌بر اینکه محیط‌بانانی که در حین خدمت توسط شکارچیان غیرمجاز و اشرار به شهادت می‌رسند از امتیازات بنیاد شهید بهره‌مند شوند، تصویب کرد. به گفته محمد مجابی، معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط‌زیست، این لایحه از همان سال تصویب و اجرایی شد.

اما حسن هراتی، معاون آموزش و تجهیزات یگان حفاظت این سازمان پس از به شهادت رسیدن سه محیط‌بان در ماه گذشته از آیین‌نامه‌ای به نام لایحه جامع حمایت از محیط‌بانان و محافظان عرصه طبیعت کشور که به تازگی در مجلس تصویب شده خبر داد و گفت: «براساس بند 12 این آیین‌نامه کسانی که حین حفاظت از منابع طبیعی و حیات وحش کشته می‌شوند شهید محسوب می‌شوند، یعنی مشکلی که قبلا برای اثبات شهدای محیط‌بان داشتیم برطرف شده و حال آنها هم از مصادیق شهیدند. اما با وجود این، تنها ۱۰ شهید از 119 نفر محیط‌بان کشته‌شده را تحت تکلف در آورده است، چون صد نفر قبل از تصویب مصوبه، شهید شده‌اند.» از سوی دیگر صحبت‌های عباس رجایی، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس که از سازمان محیط‌زیست خواسته بود لایحه جامع حمایت از محیط‌بانان و جنگل‌بانان را هرچه سریع‌تر به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد، نشان می‌دهد لایحه یا ماده قانونی که هم معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس و هم معاون آموزش سازمان حفاظت محیط‌زیست از تصویب آن سخن می‌گویند هنوز عینیت ندارد.

چرا پروانه حمل سلاح شکارچیان خلافکار لغو نمی‌شود

از آنجا که مشکلات زیادی بر سر راه محیط‌بانان برای حفاظت از حیات وحش و محیط‌زیست وجود دارد، محمد مجابی با اشاره به اتفاقات زیادی که برای محیط‌بانان رخ می‌دهد، می‌گوید: «در شرایط کنونی متاسفانه سلاح مجاز و غیرمجاز در کشور زیاد است و متخلفان بعد از اینکه تخلف انجام می‌دهند پروانه سلاح‌شان لغو نمی‌شود. ما درخواست کرده‌ایم که پروانه سلاح‌ها در صورت ارتکاب به تخلف لغو شود، زیرا این مساله می‌تواند اثر بازدارنده داشته باشد.»

معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط‌زیست در پاسخ به این پرسش که همه محیط‌بانان شهید می‌توانند از مزایای بنیاد شهید استفاده کنند، می‌گوید: «پس از به شهادت رسیدن هر محیط‌بان پرونده‌ای در سازمان حفاظت محیط‌زیست تشکیل و به کمیته بررسی بنیاد شهید ارسال می‌شود و این کمیته هم بر اساس قانون و ضوابط شرایط بهره‌مندی از مزایای بنیاد را تعیین و اعلام می‌کند.» او ادامه می‌دهد: «اما محیط‌بانانی که بر اثر حادثه یا اتفاقی از بلندی پرت شوند یا به هر دلیل دیگری جان خود را از دست دهند، شهید محسوب نمی‌شوند.» مجابی با تاکید بر اینکه هیچ خلأ قانونی‌ای برای حمایت از خانواده‌های محیط‌بانان شهید وجود ندارد، تاکید می‌کند: «تدفین پیکر سه محیط‌بان شهید ماه گذشته در قطعه شهدا، مهر تاییدی بر این ادعاست و هیچ مانعی برای بهره‌مندی از امتیازات بنیاد شهید وجود ندارد.»

محیط‌بانان جانباز هم حق و حقوق دارند

جانبازی هم یکی دیگر از موضوعات و دغدغه‌های مهم محیط‌بانان است که مجابی در این باره هم می‌گوید: «محیط‌بانانی که در درگیری با اشرار و شکارچیان غیرمجاز دچار حادثه می‌شوند، جانباز محسوب می‌شوند و می‌توانند از امتیازات بنیاد امور ایثارگران و جانبازان استفاده کنند.» معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به اینکه این سازمان ۱۲۵ جانباز دارد، یادآور می‌شود: «علاوه‌بر امتیازهایی که بنیاد امور ایثارگران و جانبازان برای محیط‌بانان جانباز در نظر می‌گیرد، سازمان محیط‌زیست هم تا آنجا که قانون اجازه دهد از آنان حمایت می‌کند.»

خلأ قانونی برای جنگل‌بانان شهید

در حالی که محیط‌بانان به شهادت رسیده حق قانونی استفاده از مزایای بنیاد شهید را دارند، خداکرم جلالی، رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری از موانع قانونی زیادی برای حمایت از جنگل‌بانان خبر می‌دهد و می‌گوید: «متاسفانه هیچ لایحه‌ای مبنی بر حمایت از جنگل‌بانان وجود ندارد و در هیچ‌کجای قانون اشاره‌ای به به خطر افتادن جان جنگل‌بانان در مبارزه با اشرار و قاچاقچیان چوب و... نشده است.» او با اشاره به ارسال پرونده (جنگل‌بانانی که در حین خدمت توسط اشرار به شهادت می‌رسند)، به بنیاد شهید می‌افزاید: «این بنیاد سابقه اشرار و قاچاقچیان را مورد بررسی قرار می‌دهد و اگر سابقه قضایی و کیفری نداشته باشند جنگل‌بان را شهید نمی‌داند.»

جلالی در پاسخ به این پرسش که آیا برای تصویب ماده یا لایحه قانونی اقدامی از سوی سازمان جنگل‌ها انجام شده است یا نه، می‌گوید: «این سازمان لایحه قانونی را تدوین و به مجلس ارائه داده و امید است نمایندگان هر چه زودتر کار بررسی این لایحه را انجام دهند تا کارهای حمایتی از جنگل‌بانان شهید هم محقق شود.» رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری همچنین از ارسال لایحه‌ای مشترک با سازمان حفاظت محیط‌زیست به مجلس شورای اسلامی خبر می‌دهد و می‌افزاید: «در تمام مفاد این لایحه این موضوع که محیط‌بانان و جنگل‌بانان برای صیانت از منابع طبیعی، محیط‌زیست و حیات وحش جان خود را از دست می‌دهند و باید از تمام امتیازات بنیاد شهید استفاده کنند، لحاظ شده است.» حالا چشم خانواده‌های محیط‌بانان و جنگل‌بانان شهید به دست نمایندگانی است که با رای همین مردم انتخاب شده‌اند و قرار است با تصویب این لایحه به نوعی پاسخ حمایت از این خانواده‌ها را اعلام کنند.

شرایط بد محیط‌بانی در ایران

طبق استانداردهای جهانی به ازای هر چهار هزار هکتار در عرصه طبیعی یک محیط‌بان برای حفاظت آن تعیین می‌شود. در ایران به دلیل تعداد اندک محیط‌بانان، به ازای هر 40 هزار هکتار یک محیط‌بان وجود دارد و این مساله کار را برای 2900محیط‌بان ایرانی دشوار کرده است. آن‌گونه که سرهنگ حمیدرضا خیل‌دار، فرمانده یگاه حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید محیط‌زیست ایران نیازمند 10 هزار نیرو محیط‌بان است این در حالی است که تنها 2900 نفر در این حوزه فعال هستند. محیط‌بانان با شیفت‌های کاری طولانی، دوری طولانی‌مدت از خانه، مسئولیت‌های فراوان و نیز حقوق کم جان خود را به خطر می‌اندازند. این موضوع وقتی در کنار این مساله قرار می‌گیرد که این افراد حتی در شرایط خطر نمی‌توانند از خود دفاع کنند، کار را سخت‌تر می‌کند. کارشناسان حقوقی و محیط‌زیست می‌گویند محیط‌بانان ضابطان قضایی هستند و با یک نیروی پلیس فرقی ندارد، به این معنی که ضابط قضایی فراتر از یک مامور دولت است و باید حکومت، دولت با تخلف ضرب و جرح و شهادت یک محیط‌بان فراتر از یک مامور دولت برخورد کند. موضوعی که به دلیل خلأ قانونی به ضرر حافظان محیط‌زیست و به نفع قاتلان آن است.

لایحه جدید حمایت از محیط‌بانان

حمایت و معاضدت قضایی و اینکه در صورت آسیب دیدن و مصدوم شدن محیط‌بان بتوانند از بیمه‌های تکمیلی و تمام ‌هزینه‌های درمانی‌شان استفاده کنند، بخشی از مفاد لایحه حمایت از محیط‌بانان است.

همچنین در این لایحه آمده است: «برای افرادی که به محیط‌بانان تجری می‌کنند و تخلف انجام می‌دهند، اشد مجازات‌ لحاظ شده است و همین‌طور در رابطه با افراد متخلفی که بدون مجوز به شکار مبادرت می‌کنند لغو جواز حمل سلاح و همین‌طور از گردونه سلاح‌های شکاری خارج شدن سلاح آنها در لایحه مذکور مطرح شده است.»