برخورد مرحوم طالقانی با كسانی كه از مسیر انقلاب و اسلام جدا می‌شدند

محمدمهدی اسلامی - محمود مرتضایی فر را بیشتر با نام وزیر شعار می شناسند. در ماه مبارک رمضان سال 1313 در محله بازارچه حاجی غلامعلی در جنوب شهر تهران به دنیا آمده است. خونگرم و مردمی است و وقتی به یاد خاطرات گذشته می افتد خنده شیرینی بر لبانش می نشیند. از کودکی به مجری گری علاقه داشته است و در جواني درمجالس سخنرانی آیت الله طالقانی ، آیت الله مطهری و برخی دیگر از بزرگان انقلاب که در مسجد هدایت و لاله زار تشکیل می‌گشته ، مجري برنامه بوده است. این سابقه سبب شد كه مجري برنامه ورود امام باشد و در مرداد 1358 نيز آیت الله طالقانی از او به عنوان مجری و مكبر نمازجمعه دعوت نمايد.
بخش هایی از مصاحبه با مرحوم محمود مرتضايي فر 13 سال پیش در برخی رسانه ها منتشر شده است و حال با توجه به سالروز درگذشت آیت الله طالقانی مرور خاطرات مجری و مكبر نمازجمعه سال های اول انقلاب از آیت الله طالقانی شاید خالی از لطف نباشد.

* با آیت الله طالقانی چگونه آشنا شده بودید؟
- مسجد هدایت مرکز فعالیت آیت الله طالقانی بود که امامت آنرا نیز به عهده داشتند. مرحوم طالقاني به معناي واقعي شخصيتي وحدت‌بخش بين جوانان و دانشجويان داشت و بسيار به نسل دانشگاهيان و فرهيختگان توجه مي‌كرد، به طوري كه جمعيت بي‌شماري در مسجد هدايت براي شنيدن سخنانش حضور مي‌يافتند.معمولا از مغازه که نزدیک مسجد بود می رفتم اذان می گفتم . البته الان ديگر نه اما آن موقع از بهترین قاریان قرآن بودم و در بهترین برنامه ها از من دعوت می کردند و از طرف آیت الله طالقانی دعوت به همکاری شدم . روزهاي پنجشنبه دانشجويان و جوانان جهت حل مشكلاتشان به مرحوم طالقاني مراجعه مي‌كردند و شب‌ها نيز آحاد مردم دعاي كميل را با اين مرد بزرگ مي‌خواندند.

* چگونه شد كه امام آیت الله طالقانی را به امامت جمعه تهران انتخاب کردند؟
- قبل از آن هم حضرت امام (ره) بارها بسياري از مسائل و امورات مهم را به مرحوم طالقاني واگذار كرده بود. مرحوم طالقاني به عنوان نماينده امام‌خميني (ره) در حوادثي از قبيل 17 شهريور ميدان ژاله بسيار خوب عمل كرد. با حكم امام رياست شوراي انقلاب را بر عهده داشت و استاد بزرگ اخلاق و دين، مبارزي مشهور در مبارزه با رژيم طاغوت بود که سالها زندان کشیده بود و مورد توجه امام و مردم بود.
مدتي پس از پیروزی انقلاب اسلامی آيت الله طالقاني خدمت امام رفتند و عرض کردند الحمدلله حضرتعالی در راس حکومت اسلامی هستید و جا دارد که نماز جمعه اقامه شود. امام هم فرموده بودند از همین هفته خودتان بخوانید ، شفاهی فرمودند و حکم ندادند ایشان هم چهارشنبه در مصاحبه ای به مردم اعلام فرمودند که این جمعه در دانشگاه تهران نمازجمعه برگزار می گردد.
در اينجا بايد نكته اي را درباره مرحوم آيت الله طالقاني عرض كنم و آن اينكه نمازجمعه در ذهن و افكار آن بزرگوار جايگاه خاصي را به خود اختصاص داده بود. حتي يكي از دلايل زندان رفتن ايشان در زمان طاغوت، به خاطر مطلبي بود كه درباره نمازجمعه بيان كرده بودند. ظهر جمعه ماه مبارك رمضان بود و ايشان در آن سال، ممنوع المنبر بودند. بعد از نماز فرمودند: "به من گفته اند كه سخنراني نكنم. من هم سخنراني نمي كنم. گفته اند تفسير هم نگوييد. منبر هم نرويد ما هم نمي رويم، ولي مسأله كه مي توانيم بگوييم. لذا گفتند چون امروز جمعه است، مي خواهم مسأله نمازجمعه را بيان كنم". ايشان از طرح اين مسأله، يك هدف سياسي را دنبال مي كردند. سؤال خود را اين طور مطرح كردند كه علت چيست كه در تمام جهان اسلام، نمازجمعه اقامه مي شود، ولي شيعه نمازجمعه را اقامه نمي كند. حال آنكه سوره اي به نام جمعه در قرآن آمده و تمام فرقه هاي اسلامي هم اقامه نمازجمعه دارند. ايشان در جمعه اول ماه رمضان اين موضوع را مطرح كردند و پاسخ ايشان به همراه توضيحات مفصل، در ساير جمعه هاي ماه رمضان ادامه داشت تا اينكه در جمعه آخر ماه، علت اصلي را به اين شكل مطرح كردند كه اقامه نمازجمعه از نظر تشیع سه حالت دارد. اول اينكه امام معصوم حاضر و ظاهر باشند. خودشان امام جمعه مي شوند و مردم هم اقتدا مي كنند. دوم اينكه امام معصوم كسي را انتخاب كرده باشند و حالت سوم اين است كه اگر دو موضوع اول نبود، رئيس حكومت بايد عادل باشد و او امام جمعه را تعيين كند. امام زمان(عج) كه در غیبت هستند. طبعاً وقتي كه ظاهر نيستند، كسي را هم انتخاب نكرده اند. رئيس حكومت هم عادل نيست به اين علت است كه ما نمازجمعه نداريم. به این شکل رسما اعلام كردند كه شاه عادل نيست، همان شب بود كه به منزل ايشان ريختند و بازداشتشان كردند.

* از حال و هوای اولین نمازجمعه بگویید.
- روز چهارشنبه 3 مرداد سال 58، راديو اعلام كرد، نمازجمعه تهران توسط آيت الله طالقاني در دانشگاه اقامه خواهد شد. جمعه صبح زود برای اقامه نماز به دانشگاه تهران رفتم. كساني آنجا بودند كه افكار التقاطی داشتند و اجازه نمي دادند من در آنجا تكبير اقامه كنم. داماد آقاي طالقاني به آن افراد گفتند اگر كسي غير از مرتضايي فر برنامه را اجرا كند، آقاي طالقاني ناراحت خواهند شد. نماز در زمین چمن بود و مردم خیلی زودترآمده بودند و صفوف را تشکیل داده بودند. چون سخنرانی قبل از خطبه ها نبود ابتدا قرآن خواندم و اذان گفتم. بعد آقای طالقانی خطبه ها را خیلی کوتاه خواندند. در خطبه ها اشاره ای به اهمیت نمازجمعه در اسلام و شرایط برگزاری آن نمودند. ماه مبارک رمضان بود و درمیانه تابستان گرما بیداد می کرد و به همین جهت خطبه ها را خیلی سریع خواندند. فكر كرده بودم چه تعقیبی بعد از نماز بخوانم که هم با شرایط آنروز انقلاب هماهنگ باشد و هم وحدت آفرین باشد. يادم آمد حضرت رسول الله (ص) وقتي كه با سپاه اسلام براي آزادي مكه حركت كردند، پشت دروازه هاي مكه اين دعا را خواندند: "لااله الاالله ، اله واحدا و نحن له مسلمون..." آن دعا را خواندم و خيلي هم بجا به نظر مي آمد. گفتم دست ها را در دست یکدیگر می دهیم و دعای وحدت می خوانیم و خودم هم دعا را محکم می خواندم و با حرکات دستسعی می کردم به شور جمعیت اضافه کنم. اكنون نیز در تمام جهان اسلام هر كجا كه مي خواهند بگويند ما انقلابي هستيم، اين دعا را مي خوانند.

* چرا دانشگاه تهران انتخاب شده بود؟
- در دوران پیروزی انقلاب دانشگاه تهران مرکز بسیاری از تجمع ها بود ، بسیاری از تظاهراتها مثل 13 آبان 1357 در مقابل آن برگزار شده بود و در مبارزات سیاسی انقلابیون مرکزیت یافته بود. عموم مردم نیز با آن آشنا بودند و به راحتی می توانستند به آنجا بیایند و از همه مهمتر نمادی از توجه بالای اسلام به بحث دانش بود.
* اشاره ای کردید به التقاطیونی که در آن زمان اداره نمازجمعه را بر عهده داشتند، این امر برای شما مشکل آفرین نشد؟
- بله در آن زمان برخی بودند که بعدها به منافقین پیوستند. اما من خودم آن سیاستی که امام نظر داشتند تنظیم می کردم چون آقای طالقانی به من اعتماد داشتند نتوانستند با من برخورد کنند. حتی سعی کردند چند منافق را کنارم قرار دهند که من مقاومت کردم و موفق نشدند. البته آيت الله طالقاني كه امام به او ابوذر زمان گفت، ويژگي‌اي داشت كه هر كسي را كه از مسير انقلاب و اسلام جدا مي‌شد و اميد بازگشت به او نداشت، از خود دور مي‌كرد ولو اينكه بخواهد فرزندش باشد.

* بعد از ارتحال مرحوم طالقانی بافت اجرا کنندگان نمازجمعه تغییر کرد، چه شد که شما ماندید؟
- عده ای شیطنت هایی کردند ولی بزرگانی همچون شهیدان رجایی و باهنر و اسلامی سوابق سیاسی من را تایید کردند و گفتند فرد دیگری نمی تواند نماز را اداره کند و مردم نیز ایشان را دوست دارند. با حمایت این بزرگواران حضور من به عنوان مجری ادامه یافت. البته من با برخی از یاران نزدیک امام در ارتباط بودم و از آنها نظر می خواستم و راهنمایی می گرفتم .