مطالعه تاریخ اسلام نشان می‌دهد یکی از اهداف حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) احیای اسلام ناب محمدی (ص) پس از گذشت پنج دهه از رحلت پیامبر بود و حوادث پس از عاشورا نیز نتیجه‌بخش بودن این جهاد را نمایان می‌سازد، چنانکه قیام حضرت سیدالشهدا (ع) آغازگر بیداری بزرگی در جهان اسلام بود که تا سال‌ها، ظلمه طاغوت را به چالش کشید. همین رویکرد احیاگرانه در امتداد نهضت عاشورا نیز تداوم یافت. توصیه معصومان (ع) بر زنده نگاه‌داشتن حماسه حسینی و تکرار همه‌ساله این بازخوانی مذهبی- تاریخی تأثیر شگرفی بر تزریق روحیه جهاد و شهادت‌طلبی در جهان اسلام و به‌ویژه پیروان اهل‌بیت (ع) داشته است. هنر الهی امام راحل (ره) آن بود که این ذخیره عظیم معنوی را با تحولات روز گره زد و آن را به حماسه‌ای بدل کرد که بار دیگر در زمانه ما، کاخ ستم را به لرزه درآورد. به‌بیان‌دیگر امام احیاگر این سنت بود و به آن معنای جدیدی بخشید.
در طول عمر پربرکت انقلاب‌اسلامی، این ذخیره گرانبها، در اوج سختی‌ها و چالش‌ها به یاری جبهه حق آمده و هرگاه غبار فتنه‌ها، ضلالت‌ها و انحرافات بر چهره حق می‌نشیند، عطر الهی عاشورا، فطرت‌ها را بیدار و دسیسه‌ها را باطل می‌ساخته است. در طول این سال‌ها، تفسیر عمیق و دقیق این جمله نورانی را بار‌ها حس کرده‌ایم که «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگاه داشته است.» البته در نهضت خونین حسینی، «اربعین» جایگاه خاص خود را دارد. چنانکه رهبر معظم انقلاب‌اسلامی می‌فرمایند: «اولین جوشش‌های چشمه جوشان محبت حسینی - که شط همیشه جاری زیارت را در طول این قرن‌ها به راه انداخته است - در اربعین پدید آمد. مغناطیس پرجاذبه حسینی، اولین دل‌ها را در اربعین به‌سوی خود جذب کرد؛ رفتن جابربن‌عبدالله و عطیه به زیارت امام حسین (ع) در روز اربعین، سرآغاز حرکت پربرکتی بود که در طول قرن‌ها تا امروز، پیوسته و پی‌درپی این حرکت پرشکوه‌تر، پرجاذبه‌تر و پرشورتر شده و نام و یاد عاشورا را روزبه‌روز در دنیا زنده‌تر کرده است.»
اربعین، در ذات خود رجوع دوباره به عاشوراست. بی‌حکمت نیست که معروف است که اهل‌بیت (ع) اولین‌بار بعد از رهایی از اسارت یزیدیان در این روز به کربلا مراجعت کردند. اینکه زیارت اربعین یکی از علامات مؤمن شناخته شده است را می‌توان تأکید بر همین نکته دانست که مؤمن باید در امتداد عاشورا حرکت کند و با قطب‌نمای کربلا خود را تنظیم کند. به همین ترتیب جامعه ایمانی نیز به خورشید نینوا می‌نگرد و اربعین حرکت در مسیر رسیدن به این خورشید است.
سنت حسنه‌ای که سال‌های سال در عراق جاری بود، پیاده‌روی به‌سوی زیارت حضرت اباعبدالله (ع) در روز اربعین بود و هرچند رژیم بعث تلاش کرد با سرکوب و خفقان شدید، چشمه جوشان این سنت را بخشکاند، عملاً موفق نشد و با سرنگونی صدام، بار دیگر شیعیان عراق سنت دیرینه خود را احیا کردند، اما این حرکت زیبا منحصر در مرز‌های جغرافیایی نماند و خیل عظیم محبان اهل‌بیت از کشور ما و دیگر نقاط جهان به این حرکت پیوستند، به‌گونه‌ای که سال‌به‌سال شاهد برکت یافتن این حرکت عظیم هستیم. اکنون می‌توان راهپیمایی باشکوه اربعین را بزرگ‌ترین تجمع مذهبی و انسانی در جهان دانست که هر ساله تکرار می‌شود.
همگامی ملت ایران که چندین دهه علم اسلام انقلابی را بر دوش می‌کشد با ملت عراق و دیگر مردمانی که در طریق الحسین گام برمی‌دارند، عملاً آن‌ها را با گفتمان انقلاب‌اسلامی آشنا و همراه ساخته و تجلیات روحیه انقلابی‌گری را در سال‌های اخیر در این راهپیمایی بزرگ و دیگر جلوه جامعه عراق می‌توان مشاهده کرد. شاید یکی از دلایل مؤثر بر کامیابی جهاد مردمی عراق در مقابل تکفیر و تروریسم همین الگوبرداری کارآمد باشد. هرچند امسال به دلیل شیوع کرونا ایرانیان از حضور در راهپیمایی اربعین محروم‌اند، اما اکنون این جنبش حتی در پیروان اهل‌بیت (ع) نیز محدود نشده و جاذبه مغناطیس آن آزادگان جهان از ادیان و مذاهب دیگر را نیز به سمت خود می‌کشاند. این حرکت کاملاً مردمی، مرز‌های جغرافیایی و مذهبی را درنوردیده و نمادی از خیزش جهانی مستضعفین شده است. خیزشی که می‌تواند طلیعه‌ای بر رستاخیز بزرگ اسلام ناب محمدی (ص) و انقلابی باشد.
اربعین حماسه خاموش‌ناشدنی
محمدجواد اخوان
۱۳۹۹/۷/۲۰
