مهربان ترین و سیاسی ترین مادر تاریخ

علی تبریزی- جامعیت مقام و نگرش حضرت زهرا (س) را در تمام حالات این بانوی یگانه همه اعصار می‌توان مشاهده کرد. دختری که برای خاتم پیامبران به مثابه مادری دلسوز است؛ همسری که پا به پای مولای متقیان و زاهدترین حاکم تاریخ حرکت می کند و ذره ای گلایه و شکوه که نمی‌کند بلکه خود مشوق و محرک علی (ع) در اتمام و اکمال ماموریتش است و مادری که در خانه اش حسنین علیهما السلام و زینب کبری (س) تربیت می‌شوند. اما در کنار همه این ابعاد، فاطمه زهرا (س) جان خود و فرزندش را در راه جهاد بصیرت و در مسیر امام شناسی فدا می‌کند و از کوچکترین فرصتی به بهترین وجه در روشنگری جامعه اش بهره می‌برد. لذا او را می‌توان مهربان ترین، عاطفی ترین و در عین حال سیاسی ترین مادر تاریخ بشر نامید.

رفتارهای او از خطبه خوانی در مسجد گرفته تا بیانات در بستر بیماری، وصیت نامه سیاسی و تلاش بر اثبات ولایت امیرالمؤمنین و گریه های طولانی ولی هدفمند پس از ارتحال پیامبر (ص) همگی نشانگر بینش و روش سیاسی آن بانوی نمونه در کنار ابعاد عاطفی و اخلاقی وجودی اش هستند.

بارزترین رفتار سیاسی حضرت خواندن خطبه در بهترین زمان، به بهترین شیوه و با دقت تمام در تک تک جملات بود. حضرت با پوششی خاص که شامل سه پوشش زیرین و یک چادر بزرگ و بلند بود بهمراه جمعی از زنان در مسجد مدینه حاضر شده و با رعایت عفت و حجاب و پرده حائل بین زنان و مردان خطبه ای عمیق، پرمغز، استدلالی و رسا ایراد نمودند.

ظاهرا موضوع خطبه مباحث اقتصادی بود اما متن آن نشان می دهد حضرت برای روشنگری و بصیرت جامعه از ماجرای فدک به عنوان مستمسکی بهره برده و با استدلالات قرآنی و بیان فلسفه عبادات و... خطبه ای سیاسی-اعتقادی بیان کردند.

فاطمه ای که سه روز در خانه غذا برای خوردن ندارد و حتی به همسرش نمی گوید مشخص است هدفی غیر از فدک و مباحث اقتصادی دارد و آن ضربه وارد کردن به موقعیت حکومت غاصب و دفاع از ولایت امیرالمومنین و عصمت اهل بیت علیهم السلام بود.

هرچند شرح خطبه فدکیه در یکی دو مقاله نمی‌گنجد لکن در اینجا به ترسیم نمای کلی و خط سیر آن اشاره می نماییم. محورهای خطبه حول اصول دین یعنی توحید، نبوّت، معاد، عدل و امامت است و تنها بخش کوچکی به موضوع اقتصادی فدک آن هم با استدلال روشن و صریح قرآنی می‌پردازد تا نشان دهد خلیفه غاصب از درک اولیات تفسیر قرآن نیز عاجز است!

نکته دیگر اینکه خطبه فدکیه در واقع جهان بینی زیبا و نویی به شیعه هدیه می‌دهد. از دیگر سو نحوه اعتراضات و تحرکات سیاسی آن حضرت در بیان خطبه علمی مستدل، گریه های عاطفی هدفمند و دفاع همه جانبه از ولایت الگوی همه زنان عالم است که بدانند می‌توان با کمال عفت و حیا به مبارزه و جهاد فکری و عملی پرداخت. همچنین به اجمال می‌توان اشاره کرد که در این خطبه عمیق مباحث مربوط به هستی شناسی و نسبت آن با ماده، انسان شناسی و مسائل مربوط به جسم و روح، موضوع معاد، ارتباط مبدأ و معاد و نقش وحی و نبوت در سعادت انسان و سایر جزئیات علمی-اعتقادی مربوط به جهان بینی توحیدی شیعیان به زیبایی و تمامیت بیان می‌شود.