یك سال گذشت؛ مذاكرات وین معطل تصمیمات سیاسی آمریكاست

به گزارش نما، سیدمصطفی خوش‌چشم، کارشناس مسائل بین‌الملل درباره آخرین وضعیت مذاکرات احیای برجام بعد از دیدار انریکه مورا با مذاکره‌کننده ارشد ایران با اشاره به اینکه طرف غربی و آمریکایی زیر برخی از موارد پذیرفته‌شده در اواسط مذاکرات زده‌، گفت: «در طول مذاکرات و در ماه‌های آغازین تا اواسط مذاکرات آمریکایی‌ها در یک‌سری از موارد اعلام می‌کردند که امتیازات را به ایران خواهند داد اما در چند مورد با رسیدن به اواخر مذاکرات، زیر صحبت خودشان زدند. درحقیقت در ابتدای کار چراغ سبز نشان دادند و مابه‌ازای آن را خواستند، اما در انتهای مذاکرات، همین اسفند ۱۴۰۰ بدون اینکه مابه‌ازای یادشده توسط ایران را درنظر بگیرند، برخی از امتیازاتی را که قبلا داده‌ بودند، به‌صورت یک‌طرفه پس گرفتند و اعلام کردند که آن امتیازات را نخواهند داد، درحالی‌که امتیازاتی که طرف ایرانی اعلام کرده باید داده ‌شود. با این استدلال اعلام کردند که در مواضع قبلی خودشان بازبینی کردند و بنابراین از دادن آن امتیازات سر باز می‌زنند. حالا با رسیدن به انتهای مذاکرات و باقی ماندن چند مورد، می‌گویند حاضرند همان موارد را به‌صورت محدودتر به ایران اعطا کنند اما مابه‌ازای بیشتری می‌خواهند، درحالی‌که درباره مابه‌ازای این موارد از قبل صحبت و تمام شده بوده ‌است. اما الآن اعلام می‌کنند که باز هم امتیازاتی می‌خواهند.»

این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره موارد اختلافی باقی‌مانده در مذاکرات توضیح داد: «برداشته شدن تحریم‌ها از روی افرادها و نهادهای لیست قرمز، همچنین مساله FTO سپاه است و مواردی این‌گونه است که در مجموع تحریم‌هایی است که روی ایران اعمال شده ‌است. به عبارت دیگر، در مجموع مسائل باقی‌مانده، این عنصر از بقیه برجسته‌تر است که طرح خواسته‌های بیشتر آمریکا باعث شده که مذاکرات در وضعیت فعلی باشد.»

خوش‌چشم در پایان درباره برخی از پیشنهادهای دلالان مذاکرات مانند نوشته رسانه‌های آمریکایی درباره اینکه آمریکا تنها بخشی از سپاه را از لیست تحریم‌ها خارج کند و سپاه قدس در تحریم بماند و در پاسخ به این سؤال که این دلالان مذاکرات هدف‌شان از چنین فضاسازی‌هایی چیست؟ گفت: «طرف آمریکایی نیازمند توافق است. هم باتوجه به اینکه ابزارهای فشارش روی ایران از دوران پیک حداکثری گذشته ‌است و از یک طرف یعنی مقاومت ایران جواب داده و در دوران بعد از پیک این مذاکره انجام شد و هر روز هم با اقداماتی که در حوزه وزارت خارجه ایران و گسترش آن انجام می‌شود، تاثیر تحریم‌ها کمتر می‌شود. به‌ویژه در سالی که شروع شده ‌است.

اما در طرف دیگر، اوضاع بین‌المللی ایران هم مولفه‌های فشاری دارد که می‌تواند از آنها استفاده بکند و ایران تازه در ابتدای ثبوت در نمودار استفاده از اهرم‌ها و مولفه‌های قدرت است. از طرف خارجی هم، آمریکا دچار معضلات و بحران‌های عمیق داخلی و بین‌المللی ازجمله در پرونده اوکراین است. فشاری که روی صادرات انرژی به اروپا و غرب اثر گذاشته ‌شده و قیمت‌های حامل‌های انرژی درحال افزایش است، اینها باعث فشار بیشتری روی طرف آمریکایی می‌شود و طرف آمریکایی می‌داند که توافق با ایران می‌تواند حداقل برای مدتی محدود آمریکا و غرب را از معطوف داشتن انرژی و تمرکزش روی این پرونده کم کند.

بنابراین آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که استراتژی مهار ایران را به هیچ‌وجه از دست ندهند و توافق هسته‌ای یک بخشی از این مسیر است. اما در عین‌حال نمی‌خواهند امتیازاتی دهند که شاکله تحریم‌ها دچار آسیب شود و به دنبال این هستند که ابزارهای خودشان را حفظ کنند. بنابراین آمریکایی‌ها می‌دانند شکست مذاکرات برای آنها، خسارت‌بار است؛ چراکه ابزار قابل استفاده‌ دیگری برای فشار بیشتر روی ایران ندارند. از طرفی فضای جهانی هم این اجازه را به آنها نمی‌دهد که در عین واحد در چند پرونده درگیر باشند و آمریکا هم دیگر توانمندی سابق را باتوجه به افول هژمونی آمریکا ندارد که بتواند در چند پرونده همزمان درگیر باشد. از طرفی نمی‌خواهد ابزارهای فشارش ناکارآمد بشوند؛ چراکه آنچه به نام برجام می‌شناسیم تنها گام اول از چندین گام است که تنها به دنبال محدودسازی قدرت ایران است که بخش هسته‌ای یک بخشی از آن است و مولفه‌های موشکی و منطقه‌ای و... موردنظر آمریکاست. این وضعیت چالش‌برانگیزی برای آمریکا ایجاد کرده تا با طرح چنین حرف‌ها و مواضع غیررسمی، سعی کند در عین اینکه از شکست مذاکرات جلوگیری کند، امتیاز هم ندهد.»
منبع: روزنامه فرهیختگان