سیاست افزایش جمعیت و حمایت از خانواده در نگاه رهبری

متاسفانه کشورمان دیگر جوان نیست و وارد دوره ی میانسالی خود شده است، اگر از سال های گذشته که کارشناسان حوزه جمعیت و در رأس آن‌ها رهبر معظم انقلاب درباره روند پر شتاب کاهش جمعیت جوان کشور هشدار داده بودند، مسئولان این هشدار‌ها را جدی می‌گرفتند و برای عبور از این بحران چاره‌اندیشی می‌کردند امروز شاهد کاهش نسل جوان کشور نبودیم و آمارهای رسمی حکایت از پیری جمعیت کشور نداشت. در حال حاضر ، میانگین سنی جمعیت در ۴۰سال گذشته ۱۰ سال افزایش داشته است. آمار‌های جمعیتی نشان می‌دهد میانه سنی جمعیت کشورمان که در سال ۱۳۳۵، ۲۰ سال بود در سال ۹۵ به ۳۰ سال رسیده و جمعیت کشورمان ۱۰ سال پیرتر شده است. از سوی دیگر طبق آخرین آمار، نرخ رشد جمعیت کشور که در سال ۹۸ برای نخستین بار به زیر یک درصد رسیده بود، حالا به ۶/۰ درصد رسیده و تنها دو دهه با رسیدن رشد جمعیت کشور به صفر و منفی فاصله داریم.سقوط نرخ باروری د ر ایران از بیش از شش فرزند به ازای هر زن به کمتر از دو فرزند به ازای هر زن که فقط طی سی سال به وقوع پیوسته است که باعث ثبت یک رکورد جهانی شده است. کنترل سياستهاي جمعيتي در کشورمان از دهه ۶۰ آغاز شد بطوريکه تا اين زمان جمعيت کشور هر ۱۸ سال يکبار دو برابر مي شد. اما با کنترل جمعيت و رسيدن آمار زاد و ولد به ۱.۸ درحال حاضر جمعيت کشور هر ۶۰ سال يک بار دو برابر مي شود که اين خود خطرات بسيار زيادي را براي جامعه در ابعاد مختلف اقتصادي، فرهنگي، سياسي، اجتماعي ايجاد مي کند.
در همین راستا مقام معظم رهبری از سال 1388 بیان دیدگاه‌های جمعیتی را آغاز کرده و در میان مسئولان به لزوم تغییر سیاست‌های جمعیتی پرداختند ؛ ایشان با مشاهده برخی کم‌کاری‌ها و بی‌توجهی به مسئله مهم جمعیت کشور در مسئولان دولتی و لزوم بازنگری در سیاست‌های تحدید نسل، روی سخن‌شان را در جلسات عمومی به‌سوی جامعه تغییر داده‌اند.
رهبر معظم انقلاب در مرداد ماه سال 1390 طی سخنانی، رسمی و علنی به موضوع "جمعیت" و لزوم مقابله با سیاست‌های "تحدید نسل" اشاره و تأکید کردند که "هر اقدام و تدبیری برای کم کردن جمعیت باید پس از 150 میلیون نفر صورت بگیرد."
ایشان همچنین در مرداد سال 91 نیز بار دیگر در مورد "خطرات کاهش رشد جمعیت" کشور هشدار دادند و حتی از عبارت "خطا کردیم" استفاده کردند! به‌عبارتی خطر کاهش جمعیت برای نخستین بار، توسط مقام معظم رهبری مورد اشاره قرار گرفته وارد گفتمان عمومی کشور شد در حالی که پیش از آن با وجود هشدار برخی کارشناسان حوزه جمعیت درباره بحران کاهش جمعیت کشور، به‌طور جدی بحث‌های مربوط به کنترل و تحدید نسل در حال پیگیری بود!
رهبر معظم انقلاب همچنین در دیدار مسئولان نظام در تاریخ سوم مرداد سال 1392 فرمودند: «جمعيت جوان و بانشاط و تحصيل‌كرده و باسواد كشور، امروز يكى از عامل‌هاى مهم پيشرفت كشور است. در همين آمارهايى كه داده می‌شود، نقش جوان‌هاى تحصيل‌كرده و آگاه و پرنشاط و پرنيرو را مى‌بينيد. ما بايد در سياست تحديد نسل تجديد نظر كنيم. سياست تحديد نسل در يک برهه‌اى از زمان درست بود؛ يک اهدافى هم برايش معين كردند. آن طورى كه افراد متخصص و عالم و كارشناسان علمى اين قسمت تحقيق و بررسى كردند و گزارش دادند، ما در سال 71 به‌ همان مقاصدى كه از تحديد نسل وجود داشت، رسيديم. از سال 71 به اين طرف، بايد سياست را تغيير می‌داديم؛ خطا كرديم، تغيير نداديم. امروز بايد اين خطا را جبران كنيم. ایشان تأکید کردند: مسئولان كشور در اين اشتباه سهيمند، خود بنده‌ حقير هم در اين اشتباه سهيمم. اين را خداى متعال و تاريخ بايد بر ما ببخشد.

ایشان در اردیبهشت سال 93 با توجه به اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی و با توجه به جوانی جمعیت کنونی، سیاست‌های کلی جمعیت را ابلاغ فرمودند؛ این سیاست‌ها بر اساس بند یک اصل 110 قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شده است؛ ایشان با در نظر داشتن نقش مهم جمعیت در پیشرفت کشور، تأکید فرمودند که لازم است برنامه‌ریزی‌های جامع برای رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور متناسب با سیاست‌های جمعیتی انجام گیرد. در سياست هاي کلي جمعيت که توسط رهبر انقلاب ابلاغ شد ، مواردي مانند: تحکيم بنيان و پايداري خانواده و تکميل آموزش هاي عمومي درباره اصالت کانون خانواده و فرزند پروري، رفع موانع ازدواج، تسهيل و ترويج تشکيل خانواده و افزايش فرزند، توانمندسازي جمعيت در سن کار با فرهنگ سازي و اصلاح، حمايت هاي لازم جهت اشتغال، مديريت مهاجرت به داخل و خارج هماهنگ با سياست هاي کلي جمعيت، حفظ و جذب جمعيت در روستاها و مناطق مرزي و کم تراکم، تأمين سلامت و تغذيه سالم جمعيت و پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي، بويژه اعتياد، سوانح، آلودگي‌هاي زيست محيطي و بيماري‌ها و همچنين ايجاد مراکز جديد جمعيتي بويژه در جزاير و سواحل خليج فارس و درياي عمان و . . . مورد تأکيد قرار گرفت.
آنچه که از مطالعه فحواي نکات مورد تأکيد رهبر انقلاب در سياست هاي کلي جمعيت به دست می آید، نقش و جايگاه ويژه کثرت جمعيت در تضمين و ارتقاء قدرت و امنيت ملي و همچنين رشد و توسعه کشور در حوزه هاي مختلف اقتصادي است که بايد به عنوان يک فرصت و امتياز مد نظر همگان بخصوص نهادهاي مرتبط اجرايي قرار گيرد. به عبارت ديگر در انديشه سياسي رهبر انقلاب مناسبات ميان قدرت و اقتدار ملي و توسعه اقتصادي با کثرت جمعيت و قابليت ها و توانمندي هاي مترتب از آن که در اصل به مثابه يک "ثروت کلان ملي" به شمار مي رود.
مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از زوج‌های جوان در فروردین ماه 98 می فرمایند: امروز در دنیا آن کشورهایی که جمعیّت‌های زیادی دارند، به‌برکت آن به خیلی امکانات دست یافته‌اند؛ چین یک نمونه‌ است، هند یک نمونه‌ است؛ با اینکه مشکلاتی هم دارند امّا در عین حال خود این جمعیّت زیاد به‌عنوان یک ارزش اجتماعی، ارزش سیاسی، یک ارزش بین‌المللی برای آنها توانسته موفّقیّت‌هایی را به‌وجود بیاورد، بنابراین نسل باید افزایش پیدا کند؛ این‌که من تکرار می‌کنم، تأکید می‌کنم، به‌خاطر این است. به‌هرحال افزایش فرزند باید به‌صورت یک فرهنگ دربیاید؛ شما ببینید، در بعضی از کشورهای غربی ـ مثلاً در آمریکا ـ خانواده‌ای پانزده تا بچّه دارند، بیست تا بچّه دارند و از این قبیل، تشویق [هم] می‌شوند و هیچ‌کس مذمّتشان نمی‌کند، امّا نوبت به کشور ما که می‌رسد، این طرف قضیّه تشویق می‌شود، [یعنی] کم‌فرزندی و مانند اینها.

فرصت برای عبور از ابر بحران پیری جمعیت بسیار کوتاه و پنجره جوانی کشور در حال بسته شدن است و تنها چیزی غریب به 7 سال با پیری جمعیت کشور و رسیدن سهم سالمندان به یک سوم از جمعیت فاصله باقی است، و اگر همین امروز سیاست های کلی رهبر انقلاب توسط مسئولان به ورطه ی عمل نیاید دیگر هیچ تدبیری ما را از سیاهچاله جمعیتی نجات نخواهد داد؛ همین امروز باید فکری کرد.