به گزارش نما، محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان‌حفاظت‌محیط زیست در آرمان نوشت: مسئولان برای حل معضل آلودگی هوا که مستقیم بر جان افراد سایه انداخته است به‌جای تحقیق و بررسی، مرتب هشدار می‌دهند، درحالی که تمام آمارها و بررسی‌های مربوط به منبع و منشا آلودگی هوای کشور به‌ویژه پایتخت مربوط به حداقل دو دهه پیش است و به‌روز نیست.
وقتی اعلام می‌شود هفتاد درصد آلودگی تهران مربوط به خودروها و وسایل نقلیه است این آمار جدید نیست و به‌تازگی هیچ پژوهشی نه از سوی سازمان محیط زیست، نه مجلس، نه شهرداری و نه هیچ ارگان دیگری که در بحث آلودگی هوا مسئول است، در زمینه دلایل اصلی آلودگی هوا و سهم هر یک از آلاینده‌ها در آلوده‌ترکردن هوای شهرها صورت نگرفته است. تا زمانی که این بررسی مهم و اساسی انجام نشود به‌درستی نمی‌توان برای کنترل آن برنامه‌ریزی کرد و از سوی دیگر، نمی‌توان انتظار داشت این مشکل کم شود.
در بحث آلودگی هوا فارغ از سهم انواع آلاینده‌ها دو گروه اثر‌گذارند. گروه اول مدیران و تصمیم‌گیران کشور هستند که بر اساس نوع مسئولیت خود درمورد این موضوع بر پایه یافته‌های علمی و پژوهشی اقدام می‌کنند و گروه بعدی خود مردم هستند که نقش اصلی را در این میان ایفا می‌کنند زیرا تمام تصمیمات و راه‌حلی‌هایی که برای کاهش و کنترل این مشکل درنظر گرفته می‌شود زمانی قابل تحقق است که مردم و گروه‌های مختلف اجتماعی به اجرای این قوانین تن دهند و نه از سر اجبار بلکه به‌عنوان یک نوع مشارکت در حقوق مدنی به آن نگاه کنند. در شهری که به هر دلیل از وارونگی دما تا تردد بی‌دلیل خودروها آلوده است، نوع نگاه شهروندان و نگرانی برای سلامتی خود و دیگران بسیار راهگشاست.
برای مثال در بحث تردد خودروها هرچقدر دولت و شهرداری تلاش کنند با اجرای سیاست‌هایی نظیر سهمیه‌بندی بنزین یا زوج و فرد کردن خیابان‌ها این مشکل را کاهش دهند وقتی شهروندان به این مساله بی‌توجه باشند، هیچ قانونی اثرگذاری لازم را ندارد. تردد انواع خودروهای تک‌سرنشین در سطح شهر و در ساعات اوج ترافیک نشان می‌دهد هنوز این مساله میان مردم (با وجود اینکه مستقیم با جان و سلامتشان در ارتباط است) نتوانسته آنچنان که لازم است، درونی شود.
در تمام آموزش‌هایی که ما به فرزندانمان در مدارس می‌دهیم جای خالی درسی درمورد رعایت حقوق شهروندی به‌چشم می‌خورد. اگر رعایت حقوق دیگران از دوران کودکی در ما نهادینه شود دیگر لازم نیست دولت درمورد هر مساله ریز و درشتی از نظافت شهر و رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی گرفته تا همین بحث آلودگی هوا و لزوم مشارکت شهروندان مدام به افراد هشدار دهد.
در کشورهای توسعه‌یافته در کنار اینکه دولت‌ها بر اساس قانون بر نظم و بهبود سطح رفاه شهروندان نظارت می‌کنند همه افراد نیز با دولت در این زمینه همکاری می‌کنند اما در کشور ما نوع نگاه مردم به سرنوشت کشورشان و تصور اینکه این دولت‌ها هستند که تعیین‌کننده هستند و افرد نقش مهمی ندارند باعث شده میزان مشارکت درمورد مسائل اجتماعی کاهش یابد.
انواع سمن‌ها و گروه‌های مردمی در سراسر دنیا و کشورهای صنعتی به شکل خودجوش فعالیت دارند که دولت هیچ دخالتی در بودجه آنها ندارد و این گروه‌ها در کنار انجام انواع اقدامات زیست‌محیطی با تحقیق و پژوهش در زمینه آلودگی در این مساله به دولت کمک می‌کنند اما در کشور ما هیچ سازمان مردم‌نهاد مستقلی برای این مهم وجود ندارد و همان‌طور که اشاره کردم تا زمانی که بر اساس تحقیقات و پژوهش‌های جدید و به‌روز نفهمیم منشا اصلی آلودگی هوا چیست نمی‌توانیم برای این مساله برنامه‌ریزی داشته باشیم و از مردم و گروه‌های مختلف بخواهیم با دولت‌ها همکاری کنند زیرا اینکه دلیل اصلی آلودگی بالاخره چیست و چه عاملی در این میان نقش اصلی را ایفا می‌کند، بسیار مهم است.
عده‌ای معتقدند این مساله ربطی به ساختار شهری و خودروها ندارد و دلیل اصلی آلودگی شروع فصل زمستان و پدیده وارونگی دماست از سوی دیگر اکثر خودروهای جدید موفق به اخذ استاندارد یورو چهار شده‌اند و نمی‌توان گفت همان میزانی که خودروهای قدیمی و برای مثال پیکان‌های دهه شصت هوای شهرها را آلوده می‌کردند، خودروهای جدید نیز هوا را آلوده می‌کنند زیرا خودروهای جدید تحت‌نظارت مستقیم ساخته می‌شوند و بسیار کمتر از گذشته آلاینده‌اند از سوی دیگر، پوشش‌های گیاهی اطراف شهرها و حتی داخل شهرها به‌واسطه ساخت‌وسازهای شهری و افزایش جمعیت و ساخت مسکن برای آنها در حاشیه شهرها درحال نابودی است و این گیاهان که در گذشته نقش زیادی در کاهش آلودگی و افزایش بادهای موسمی ایفا می‌کردند دیگر وجود ندارند.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد آلودگی کمتر از 5/ 2 میکرون در هوا افزایش یافته و میزان منوکسیدکربن کم شده است که این نشان می‌دهد آلایندگی صنعتی و خانگی بیشتر شده است. در کنار همه این عوامل جدیدی که در آلودگی تاثیرگذار است از نقش فرودگا‌ه‌ها در ایجاد یا افزایش آلودگی نباید غافل ماند. تحقیقات نشان می‌دهد یک فروند هواپیما معادل ده دستگاه خودرو آلودگی تولید می‌کند که این مساله در ایران با توجه به قدیمی بودن و از دور خارج‌شدن بسیاری از هواپیماها بیشتر مشهود است. بنابراین تا زمانی که دلیل اصلی آلودگی مشخص نیست، نمی‌توان از مردم انتظار همکاری داشت.
منبع اصلی آلودگی هوا مشخص نیست!
محمد درویش، مدیركل دفتر آموزش و مشاركت مردمی سازمان‌حفاظت‌محیط زیست در آرمان نوشت: مسئولان برای حل معضل آلودگی هوا كه مستقیم بر جان افراد سایه انداخته است به‌جای تحقیق و بررسی، مرتب هشدار می‌دهند، درحالی كه تمام آمارها و بررسی‌های مربوط به منبع و منشا آلودگی هوای كشور به‌ویژه پایتخت مربوط به حداقل دو دهه پیش است و به‌روز نیست.
۱۳۹۳/۱۰/۹
