تنهایی درد 52 درصد سالمندان

به گزارش نما به نقل از فارس حاج اصغر پیرمرد یکی از محله‌های مرکزی شهر تهران بیش از 75 سال دارد. روی نیمکت پارک تنها نشسته و عصایش کنار صندلی و کلاهش بر روی پا. سال‌هاست که دو بار در روز یکبار پیش از ظهر و یکبار نزدیک غروب به پارک محل می‌آید.

به بازی کودکان می‌نگرد و پشت هم سیگارش را دود می‌کند. نزدیک او رفتم و پس از سلام و احوال پرسی و سراغ از بچه‌هایش، پرسیدم «حاج آقا چرا اینقدر سیگار می‌کشی؟» نیشخندی زد و گفت: «سال‌هاست که با فوت حاج خانوم دیگه حوصله زندگی ندارم، بچه‌هایم هم که هرکدام مشغول زندگی خودشان هستند. دخترها بیشتر به من سرمی‌زنند ولی پسرها گرفتارترند. تنهاییم را با سیگار پر می‌کنم . روزی یک پاکت می‌کشم ولی ...».

حاج اصغر می‌گوید: «حاج خانم 25 سال پیش در تصادف به همراه برادر خود فوت کرد و از 5 فرزندم 3 نفر آنها متاهل و دوتای دیگر نوجوان بودند که چند سال بعد ازدواج کردند. تا سال‌ها پس از فوت همسرم دخترها کارهای منزل را انجام می‌دانند و حضورشان در خانه امیدی برای من بود ولی الان همه خانه بخت رفته و یا گرفتار زندگی خودشان هستند. همه باهم آخر هفته به من سر میزنند ولی در طول هفته خبری ازشان نیست و گاهی به یک تماس تلفنی بسنده می‌کنند.»

وی می‌افزاید: «همان دو سال بعد فوت حاج خانم خواستم ازدواج کنم ولی همین بچه‌ها مانع شدند و گفتند ما خودمان نمی‌گذاریم تنها بمانی ولی الان همه این حرف‌ها را فراموش کرده و من به شدت احساس ناامیدی دارم در حالی که اگر همان زمان ازدواج مجدد کرده بودم روزگارم این چنین نبود...».

تنهایی درد سالمندی

سالمندی به سال‌های نزدیک یا پیشی‌گرفته از میانگین طول عمر بشر گفته شده و در واقع به پایان چرخهٔ حیات انسان این دوره نزدیک‌تر است. افراد سالمند قابلیت‌های احیاشونده محدودی دارند و بیش از دیگر بزرگسالان در معرض بیماری، سندرم‌ها و کسالت هستند ولی با این وجود تحقیقات نشان می‌دهد که سالمندانی که به تنهایی زندگی کرده و در واقع شریکی برای زندگی خود ندارند بیشتر در معرض آسیب‌های جسمانی و روحی قرار دارند.

ازدواج مجدد سالمندان، مسئله‌ای که کمتر مورد توجه قرار گرفته و متاسفانه هنوز بسیاری از فرزندان مانع از انجام این مسئله در والدین خود با وجود فوت پدر یا مادر طی سال‌های دور می‌شوند.

سالمندان تهرانی در صدر بیشترین آمار ازدواج مجدد

پریسا طاهری، رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت در رابطه با ازدواج مجدد در سالمندان و لزوم آن در گفت‌وگو با فارس می‌گوید: براساس سالنامه آماری ثبت و احوال در سال 90 و اعلام رسمی این سازمان ازدواج ثبت‌شده در خانم‌های بالای 60 سال 3 هزار و 376 مورد بوده و این یعنی 0.05 درصد زنان سالمند ازدواج مجدد داشته‌اند. بیشترین ازدواج زنان سالمند در استان‌های تهران،خراسان رضوی، زنجان و قم بوده و کمترین آن مربوط به استان‌های یزد و ایلام است.

وی در رابطه با آمار ثبت‌شده ازدواج مردان سالمند افزود: براساس این آمار، 8 هزار و 945 نفر معادل با 0.04 درصد از سالمندان مرد ازدواج مجدد داشته که بیشترین آنها در تهران، خراسان رضوی، فارس و خوزستان و کمترین تعداد در استان کهگیلویه و بویراحمد و ایلام گزارش شده است.

وی با اشاره به اینکه آقایان سالمند 2.8 برابر زنان در این رده سنی بیشتر ازدواج کرده‌اند، تأکید کرد: بحث ازدواج سالمندان و ترغیب آنها برای این امر جهت جلوگیری از تنهایی نیاز به سیاست‌هایی است که برای فرهنگسازی اقدام شود.

طاهری ادامه داد: بسیاری از مواقع، ازدواج مجدد سالمندان یک انگ اجتماعی به شمار رفته و شاید مورد پذیرش افراد خانواده نباشد، بنابراین برای فرهنگسازی این موضوع باید همه دستگاه‌ها همکاری کنند و این مسئله از طریق ساخت فیلم و سریال می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود.

علی اکبری سیاری، معاون بهداشت وزیر بهداشت نیز در نشست خبری که مناسبت روز جهانی سالمند برگزار شد به مشکلات و دغدغه‌های سالمندان پرداخت و خواستار حمایت بخش‌ها و سازمان‌های مختلف جهت افزایش نشاط و پویایی این قشر جامعه شد. قشری که حدود 6 تا 7 میلیون جامعه ایرانی را تشکیل داده و لازم است توجه به آنها در کشور بیش از گذشته باشد.

اکثر سالمندان احساس تنهایی می‌کنند

وی حمایت مالی از سالمندان را بزرگترین تقاضای سالمندان عنوان و اعلام کرد: 27 درصد جمعیت سالمند کشور بیکار و بدون حقوق بازنشستگی، 17 درصد بدون هر گونه درآمد و حمایت مالی هستند. همچنین 52 درصد سالمندان احساس تنهایی می کنند.24 درصد این افراد دارای مشکلات عضلانی و اسکلتی، هشت درصد مشکل افزایش فشار خون، 32.8 درصد افزایش چربی خون، 31.5 درصد دارای مشکلات شنوایی و 53 درصد نیز با مشکلات بینایی هستند.

معاون بهداشت وزیر بهداشت حوزه رفاه اجتماعی، سلامت جسمی و سلامت روانی را از مباحث مهم سالمندی ذکر کرد و افزود: گرچه تامین رفاه اجتماعی سالمندان در حیطه بهزیستی و سلامت جسمی و روانی به عهده وزارت بهداشت است اما بهبود و افزایش نشاط و پویایی سالمندان مستلزم همکاری دستگاه ها و همچنین خانواده است.

تنهایی 4 برابر ریسک افسردگی را در سالمندان افزایش می‌دهد

کاظم ملکوتی، یک روانشناس نیز در رابطه با ازدواج مجدد سالمندان و ابعاد روانشناسی این مسئله به فارس،‌ گفت: این مسئله جنبه فرهنگی داشته وابعاد اجتماعی ضرورت آن نیز باید تشریح شود. ازدواج مجدد در مردان آمار بیشتری به خود اختصاص داده و در فرهنگ مردم نیز این موضوع مورد پذیرش قرار گرفته است.

وی افزود: برای ازدواج مجدد مردان سالمند اکثر فرزندان به دلیل اینکه پدرشان تنها بوده و نیاز به مراقبت دارد موافقند، ولی این مسئله در میان زنان چندان مقبول نیست و این موضوع به چند عامل مهم بستگی دارد. نکته اول اینکه خود زنان نیز کمتر می‌پذیرند که ازدواج مجدد داشته باشند چرا که این احساس با آنها همراه بوده که در صورت ازدواج مجدد باید مراقبت از فرد دیگر را بر عهده گیرند.

این روانشناس ادامه داد: احساس وابستگی به همسر اول پس از فوت آن در زنان بیشتر بوده و این دسته از افراد بر این باورند که با ازدواج مجدد احساس گناه با آنها همراه خواهد بود. همچنین ممکن است ازدواج مجدد آنها مورد پذیرش خانواده و فرزندانشان قرار نگیرد.

ملکوتی بیان داشت: ازدواج مجدد زنان بستگی به این مسئله دارد که زن به این باور برسد که آیا انتظارات دو طرف پایا پای انجام می‌شود یا صرف خدمتگذاری به مرد دیگری که قرار است همسر وی شود. همچنین ازدواج مجدد در زنان نسبت به مردان به دلیل اینکه زنان توانایی اداره امور خود را بیشتر دارند کمتر بوده ولی در مردان اداره امور به تنهایی با دغدغه با آنها همراه است. بنابراین تمایل مردان برای ازدواج مجدد از بعد مسائل جنسی و اداره زندگی بیشتر است.

وی تنهایی را یکی از عوامل افسردگی در سالمندان برشمرد و گفت: تنهایی 4 برابر ریسک افسردگی را در سالمندان افزایش می‌دهد و این مسئله پیامدهای زیادی همچون آلزایمر ناتوانایی در انجام امور،‌ انواع بیماری‌ها و ... برای این قشر از جامعه به همراه دارد.

به گفته این روانشناس احساس تنهایی در سالمندانی که در خانواده‌های کوچک و شهری بیشتر بوده و افسردگی در میان آنها نیز بیشتر گزارش شده است. بنابراین توجه به موضوع رفع تنهای سالمندان برای کاهش دغدغه‌های زندگی آنان همچنین افزایش امید به زندگی و کاهش بیماری آنان مؤثر بوده و باید مورد توجه خانواده‌ها قرار می‌گیرد.

حال با این وجود که تعداد سالمندان در کشور اندک نیست و رو به افزایش نیز بوده؛ انتظار می‌رود دستگاه‌های مختلف در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی جهت رفع قبح این مسئله و شکستن تابوی ازدواج مجدد در سالمندان برنامه‌های مناسبی را تدوین و اجرایی سازند.