اجلاس جهانی بشردوستانه در تركیه یا اعلام مواضع سیاست خارجی؟

به گزارش نما، اولین اجلاس جهانی بشردوستانه سازمان ملل به ابتکار بان کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل متحد و هماهنگی دفتر ملل متحد در امور انسان‌دوستانه (UNOCHA) در 24 و 25 ماه می در استانبول ترکیه برگزار شد. در چارچوب این اجلاس که با سخنرانی‌ رئیس‌جمهور ترکیه و بان کی‌مون آغاز شد، هفت میزگرد، 15 جلسه ویژه‌ و 120 جلسه جانبی برگزار شد. در این اجلاس که بحران مهاجرت، جنگ، بی‌ثباتی و را‌ههای کمک‌رسانی به مناطق تحت تاثیر بحران‌های انسانی مورد بحث بررسی قرار گرفت، ادعا می‌شود از ترکیه به دلیل آنچه که آنکارا کمک‌های بشردوستانه و میزبانی از حدود 3 میلیون پناهجوی سوری قدردانی شد. در این اجلاس 55 تن از سران کشورها و نمایندگانی از 173 کشور عضو سازمان ملل متحد و 900 خبرنگار داخلی و خارجی نیز حضور داشتند.

اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در سخنرانی اختتامیه اجلاس با اشاره به اینکه طی این اجلاس رایزنی های پرباری انجام شده و تصمیمات مهمی اتخاذ گردید، اعلام داشت مسائلی که در موضوعات انسانی با آن مواجه هستیم و نحوه حل این مسائل را مورد بررسی قرار دادیم. زمانی که برای برگزاری این اجلاس تصمیم گرفتیم، به لزوم حرکت با دغدغه‌های حل مسائل انسانها با مرکزیت حیثیت انسانی تاکید کردیم. ما گفته بودیم که حفظ شرف و حیثیت انسان ها، تامین امنیت آنها و فراهم آوردن امکان امیدواری به آنها، مسئولیت اخلاقی و هدف مشترک همه ماست. به اعتقاد او در طول اجلاس شمار زیادی از شرکت ها و کشورهای شرکت کننده تعهداتی در چارچوب دستور کار انسانی که از سوی دبیرکل ارائه گردید، مطرح کردند.

به گفته وی اگر این اجلاس موجب آغاز دوره جدید در حیات تمامی مظلومین جهان و در راس آن کودکان آفریقایی، آسیایی، سوری و عراقی شود، می‌توان گفت که به هدف خود دست یافته است. امیدواریم این اجلاس برای جهان مملو از صلح که برازنده اهمیت آن می باشد، گردد. باید به کسانی که با امیدواری منتظر نتایج این اجلاس هستند، نشان دهیم که دلها و اذهان مان را بر روی آنها نبسته ایم، بالعکس آنها را بیش از پیش به آغوش می‌کشیم. اردوغان با تاکید بر اینکه تسکین دردها، نه با سخن، وعده ها و تعهدات واهی، بلکه با اقدامات قوی امکان پذیر است، مدعی شد «برای این منظور باید مسئولیت های سیاسی، اخلاقی و مالی خود را در سطح جهانی پیگیری کرده و به سرعت حرکت کنیم. کشورهای جهان و در راس آن کشورهای پیشرفته تا زمانی که به وعده‌های خود عمل نکرده‌اند، نمی توان گفت که به وظیفه انسانی و وجدانی خود عمل کردند. اتلاف هر دقیقه و هر روز موجب از دست رفتن جان صدها انسان و تحمل رنج‌ها و دردهای جدید از سوی هزاران تن دیگر می‌شود.

به اعتقاد رئیس جمهور ترکیه ما میزبان بیش از 3 میلیون پناهنده سوری و عراقی هستيم. حتی درصورت ادامه روند موج مهاجرت و پناهندگی، درهای کشور خود را بر روی شهروندان سورى، عراقى و غيره که از بمب‌ فرار می کنند، نخواهیم بست. ما هرگز در‌های مان را بر روی بشریت نخواهیم بست. متاسفانه سیستم موجود در مقابل مشکلات اضطرارى بشر ناقص به نظر می رسد. بار این سیستم كه قادر به ايجاد راه حلی براى مشکلات نيست را تنها برخی از کشورها به دوش گرفته‌اند. ترکیه بیش از همه شاهد این ضعف جامعه بین‌المللى بوده و تلخى آن را تجربه کرده است. ما تا کنون برای پناهندگان بیش از 10 میلیارد دلار هزینه كرده‌ايم. این درحالی است که کمک جامعه بین المللی در حد 455 میلیون دلار بوده است. ما حتی یک لحظه نباید مسؤلیت‌ خود نسبت به افرادی که چشم و دلشان به تعهدات و پیام‌های ما در استانبول دوخته شده است را فراموش کنیم.

اردوغان در آخرین روز اجلاس به همراه بان کی مون دبیر کل این سازمان در کنفرانس مطبوعاتی مشترک ضمن اشاره به جدیت بحران انسانی در جهان و به ویژه بحران سوریه، مدعی شد:«در سوریه 12 میلیون انسان مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شدند، 5 میلیون نفر به کشورهای مختلف پناه بردند، به جز چند کشور همسایه کسی در مقابل این بحران انسانی در سوریه سربلند نشد. اکنون زمان آن رسیده است که تمام کشورها بویژه کشورهای توسعه‌یافته مسئولیت خود را در مقابل این بحران انجام دهند. صدها هزار انسان نه به خاطر کمبود منابع، بلکه به علت کمبود انسانیت جان خود را از دست می‌دهند. پایه مشکلاتی که اکنون با آن مواجه هستیم از بی تفاوتی وجدان جهانیان نشات می گیرد».

رئیس جمهور ترکیه همچنین مدعی شد هر جای جهان که زندگی کنیم نمی توانیم خود را از آثار بحران انسانی موجود در جهان مصون نگه داریم. حملات مسلحانه و تروریستی، بلایای طبیعی، تغییرات آب و هوایی نیز شامل این بحران‌ها می‌شود. مرزها، مسافت‌ها، دیوارهای بلند و سیم ‌های خاردار ما را از این مشکلات دور نخواهد کرد. وی در اعتراض به عدم شرکت برخی کشورهای توسعه یافته در اجلاس نیز تاکید داشت:«عدم حضور برخی کشورها به ویژه کشورهای توسعه یافته و کشورهای گروه هفت، به جز صدراعظم آلمان در اینجا به نظر من تأسف انگیز است. اعضای گروه هفت باید این را از نزدیک پیگیری کنند. این همه امکانات و توان در دست دارند، لااقل می‌توانستند بگویند که چه کمک‌هایی می توانیم انجام دهیم؟».

اردوغان که در طول سخنرانی افتتاحیه و پایانی اجلاس سیاست های جاری خود را در منطقه را مثبت و در حمایت از مردم منطقه خاورمیانه بود مدعی شد ترکیه علاوه بر کمک‌های بشردوستانه٬ در زمینه کمک‌ به توسعه کشورها، فعالیت‌هایی انجام می‌دهد. به عنوان نمونه در سومالی٬ مدل های توسعه انسانی خود را به اجرا گذاشته و فعالیت‌های خیریه در جغرافیای وسیع، از بالکان گرفته تا آسیای مرکزی و از آفریقا تا خاورمیانه٬ در کنار روابط تاریخی با این کشورها، نشانه‌ای از حس مسئولیت انسانی ترکیه است. به گفته اردوغان، ترکیه برای اسکان آورگان سوری‌ شهر جدیدی را احداث کرده و پناهجویان مستقر در اردوگاه‌های ترکیه را نیز به این منطقه انتقال می دهد. این موضوع را با رهبران کشورهای توسعه یافته در جهان از جمله اوباما و مرکل مورد بحث و گفتگو قرار داده و مذاکراه در این زمینه را ادامه خواهد داد. وی این منطقه را یک منطقه پرواز ممنوع اعلام داشت.

بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد نیز در سخنانش تاکید کرد میزان نیاز کمک انسانی در جهان طی 15 سال اخیر 12 برابر افزایش یافته و به 245 میلیارد دلار رسیده، است. متاسفانه این طور به نظر می‌رسد که بحران انسانی ادامه هم چنان ادامه خواهد داشت. وزیر امورخارجه عربستان سعودی که به منظور شرکت در این اجلاس به استانبول آمده بود و سخنانش حمایت آشکار از سیاست های جاری آنکارا بود، مدعی شد ترکیه با بازکردن درب های خود بر روی پناهجویان سوری و عراقی، نمونه پرافتخاری از کمک به بشریت را به نمایش گذاشت! ترکیه باید به اقدامات خود در رابطه با پناهجویان سوری و عراقی افتخار کند!



در این اجلاس ترکیه تلاش داشت در مقابل فشارهای بین المللی علیه سیاست های حمایتی خود از گروههای تروریستی در سوریه، اقدامات خود را در حمایت از پناهجویان و مهاجرین رانده شده از سوریه و یا کشورهای دیگر خاورمیانه برجسته تر نماید و از این طریق خود را مدافع تمام عیار پناهجویان در عرصه بین‌المللی نشان دهد. اردوغان بارها تلاش کرد خود را تنها ناجی پناهجویان در دریای مدیترانه به عنوان اصلی ترین محل ورود پناهجویان به خاک اروپا معرفی کند. این در حالی است که فعالیت های گروههای قاچاق انسان در منطقه که از دیدگاه آتن در خاک ترکیه مستقر هستند، بارها مورد اعتراض یونان به عنوان همسایه این کشور قرار گرفته است. بنظر می رسد اجلاس فوق فرصتی دیگر برای اعلام سیاست خارجی اردوغان بویژه پس از تغییرات اخیر در این کشور بود.