به گزارش نما به نقل از برنا، روابط ایران و عربستان چند سالی است با فراز و فرودهایی بسیاری همراه بوده است. با وجود این به دلیل افزایش تنش های عربستان در منطقه شاهد تغییر مواضع این کشور در مقابل کشورمان هستیم. عربستان به دلیل چالش های پیش آمده با قطر لحن تهاجمی خود نسبت به کشورهای دیگر را کاهش داده و براین اساس نشانه هایی در خصوص تغییر رویکرد نسبت به ایران مشهود است. موضوعی که موجب شد بسیاری بر همکاری دوباره ایران عربستان تاکید کنند. با وجود این وزیر امور خارجه کشورمان اخیرا گفته بود که «هنوز چشم‌انداز واضح و مشخصی در روابط با عربستان ندیده‌ام اما اگر چنین تحولی در تفکر سعودی پیدا شود، حتما تحول مثبتی است و با واکنش مثبت ایران مواجه خواهد شد». در این بین اما «عادل جبیر»، وزیر خارجه عربستان در واکنش به سخنان «محمدجواد ظریف» مدعی شد، سخنان وزیر امور خارجه ایران تمسخرآمیز است و هیچگونه نزدیکی روابط میان ایران و عربستان وجود ندارد. موضوعی که پرسش دیگری را در خصوص روابط ایران و عربستان ایجاد کرده است. در این زمینه با «صباح زنگنه» کارشناس مسائل خاورمیانه به گفت وگو پرداختیم.
چندی است که حکام عربستان اندکی تغییر مواضع نسبت به ایران نشان می‌دهند و به نظر می‌رسید آنها به دنبال بهبود روابط خود با ایران هستند. با وجود صحبت های آقای جبیر نظر شما در خصوص آینده روابط ایران و عربستان چیست؟
سخنان آقای ظریف در خصوص روابط ایران و عربستان تاکید بر شکل گیری دوباره روابط نبود بلکه ایشان تاکید کردند که هنوز علایم روشنی در سیاست عربستان دیده نمی شود اما ایران از تغییر در سیاست های این کشور استقبال می کند. اینکه عادل الجبیر بلافاصله بعد از صحبت های آقای ظریف این چنین اظهارنظر می کند، حکایت از سبک فکری ایشان دارد. الجبیر تاکید کرده که فعالیت های ایران موجب بی ثباتی در منطقه شده است. اینکه جمهوری اسلامی ایران چه می کند و .... ادعاهای مقامات آل سعود است اما مسائلی که آنها در خصوص نقش بی ثبات کننده ایران در منطقه مطرح می کنند بیشتر به سیاست های سعودی صدق می کند. در بحث حمایت از تروریزم کسی باقی نمانده است که نداند مرکز و منشا و بافت فکری و تبلیغاتی از کجا منشا می گیرد. اینکه گروه های تروریستی در منطقه توانستند این چنین رشد کنند حاصل تزریق منابع مالی کلانی است که توسط همین کشورها صورت گرفته بود؛ بنابراین ادعاهای این کشور برای فرار از مواجه و روبه رو شدن با حقایق و واقعیت‌های موجود است. عربستان به خوبی می داند واقعیت ها در منطقه در حال تغییر است و مسائل در حال چرخش و انتقال است. وضعیتی که این کشورها به وجود آوردند قابل دوام نیست و مطرح کردن موضوعات به این شکل برای طفره رفتن از واقعیات است.
اما شواهد نشان از آن داشت که عربستان به دلیل اختلافات پیش آمده با قطر تلاش می کند، چالش های خود با ایران را حل کند اما سخنان آقای جبیر این موضوع را نشان نمی دهد؟
همانطور که گفتم اظهارنظر آقای الجبیر از روی سبک مغزی ایشان بوده است. در صورتی که به اظهارنظرهای مقامات سعودی طی چند وقت اخیر توجه کنیم، شاهزاده خالد الفیصل که نسبت به جبیر ارشدیت دارد، سخنانی متعادل و مثبت را در رابطه با ایران مطرح کرده است. بنابراین به نظر می رسد در داخل ریاض یک جمع بندی روشن و واقع بینانه وجود ندارد؛ در صورتی که دیدگاه مشخصی وجود داشت آنها نسبت به بهبود و اصلاح روابط گام برمی داشتند.
در هر صورت جمهوری‌اسلامی ایران هیچ‌گاه نخواسته که رژیم حاکم بر عربستان را با قهر یا نرمش تغییر بدهد. مسئولان ما هیچ گونه دخالتی در موضوعات کشورهای دیگر ندارند و در این‌باره از کسی حمایت نکردند اما از زبان مسئولان عربستان نسبت به نظام جمهوری‌اسلامی ایران سخنانی دال بر تمایل به تغییر نظام گفته شده که باید آنها در جای خود بررسی و رفع شود. گرچه برخی تنش‌ها روابط متقابل را تیره کرده اما ریشه مشکلات دو کشور اختلافنظر در یمن، سوریه و عراق است. ایران و عربستان با کشورهای متعددی، اختلافنظر دارند و قطع‌شدن روابط به صرف اختلافنظر، عقلایی نیست چراکه روابط دوجانبه نسبت به حوادث منطقه‌ای اولویت دارد. جمهوری‌اسلامی در تنظیم و توسعه روابط برای کشورهای منطقه اولویت قائل است. مجموعه نظام نیز مایل به ایجاد یا تشدید تنش در منطقه نیست. مقام‌معظم‌رهبری در آخرین پیام خود خطاب به حاجیان آشکارا فرمودند کشورهای خارج از دنیای اسلام، اختلافات را دامن می‌زنند و لازم است همه درگیری‌ها و اختلافات در جهان اسلام فورا متوقف شود.
در این بین یکی از موضوعات قابل توجه نوسازی اقتصادی است که محمد بن سلمان تصمیم دارد در عربستان ایجاد کند. به نظر شما رسیدگی به اصلاحات اقتصادی در مقطعی که عربستان در تنش به سر می برد، امکان پذیر است؟
عقلانیت ایجاب می کند که برای اصلاح اقتصادی کشورها، عربستان تنش های خود با همسایگان را از بین ببرد تا بتواند به یک اقتصاد شکوفا و مستمر برسد. حصول و تحقق برنامه های مطرح توسط محمد بن سلمان مستلزم یک فضای آرام و یک فضای باثبات در منطقه است. با افزایش تنش و ادعاهای گوناگون و ادامه رویه های قبلی اقدامات محمد بن سلمان مثمرثمر نخواهد بود و به نتیجه نخواهد رسید؛ بنابراین این تغییرات مستلزم تحول اقتصادی و اجتماعی است. برای جمهوری اسلامی ایران نیز مایه خوشحالی خواهد بود که عربستان بتواند این تحولات محمد بن سلمان عملی شود چرا که این موضوع اثر خود را در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نشان خواهد داد. با وجود این پایه رسیدن به این اهداف داشتن یک بافت سیاسی داخلی و خارجی اطمینان بخش است.
عادل الجبیر سبك سر است/ عربستان از واقعیت‌ها فرار می‌كند
آنگونه كه به نظر می رسد در عربستان یك جمع‌بندی روشن و واقع بینانه درباره روابط با ایران وجود ندارد؛ در صورتی كه اگر دیدگاه مشخصی وجود داشت آنها نسبت به بهبود و اصلاح روابط گام برمی‌داشتند.
۱۳۹۶/۶/۱۹
