چگونه همراه و كمك خوبی برای یك فرد سالمند باشیم؟

به گزارش نما، وظیفه و تعهد اخلاقی و خانوادگی ما تنها با به‌دنیا آمدن یک نوزاد و پرورش و تربیت فرزندان آغاز نمی‌شود.

چنانچه والدین ما هم به سن پیری برسند، همانند توجه و مسئولیت نسبت به فرزند کودک و نوجوان‌مان در قبال آن‌ها نیز مسئولیت اخلاقی و انسانی داریم و این زنجیره همچنان ادامه می‌یابد. یکی از مأموریت‌های انسانی ما این است که به سالمندان کمک کنیم تا در خانه‌های خود یا در کنار ما ایمن و سالم بمانند و زندگی کنند.

امنیت خانه برای افراد مسن موضوعی است که بسیار فراتر از چیزهایی مانند تعویض نمره عینک یا خریداری دارو می‌باشد، تا بتوانند با امنیت و خوشبختی در خانه‌های خود زندگی کنند. موضوع مراقبت از راه دور یا در کنار سالمندان موضوعی است که در خیلی از خانه‌ها وجود دارد یا با پا به سن گذاشتن والدین برای فرزندان مطرح می‌شود؛ بنابراین تغییر برخی روال و شیوه‌های عادی زندگی در خانه ضرورت پیدا می‌کند. وقتی یک نوزاد در خانه‌ای متولد می‌شود، قبل و بعد تولد، خانواده تمهیداتی را برای مراقبت از او می‌اندیشند.

در مورد پدر و مادری که پا به سن می‌گذارند هم باید پیش‌بینی‌هایی کرد و نحوه نگهداری از آن‌ها را آموخت و مطالعه کرد. البته مراکزی هستند که اطلاعات بیشتری را در مورد چگونگی کمک به سالمندان، از تعامل اجتماعی و تغذیه گرفته تا مدیریت اموری مانند مصرف دارو و نکات لازم هنگام مراقبت‌های شخصی به متقاضیان ارائه و یک برنامه مراقبتی ایمن و مداوم برای فرد سالمند پیش‌بینی می‌کنند. در این مقاله تمرکز روی کمک‌های فیزیکی است که می‌توانیم به یک فرد سالمند در خانواده یا در همسایگی خودمان ارائه کنیم.

توصیه‌هایی عمومی به خانواده سالمندان

برخی از توصیه‌ها بسیار ساده است. اگر شخصی پا به سن گذاشته در خانه زندگی می‌کند، ایده‌های جدید می‌تواند بسیار مفید باشند. این توصیه‌ها را امتحان کنید؛ چند چراغ شب بخرید و همه آن‌ها را در طول مسیر به حمام یا سرویس بهداشتی وصل کنید. قبلاً شاید یک عدد کافی بود، اما افراد پا به سن گذاشته به یک مسیر روشن‌تر نیاز دارند. شب‌ها واکر را نزدیک لبه تخت بگذارید.

به خصوص برای افراد مبتلا به زوال عقل غیرپیشرفته. بودن واکر در کنار تخت برای آن‌ها نشانه‌ای خواهد بود تا در مسیر سرویس بهداشتی از آن استفاده کنند، در غیر این صورت، ممکن است فراموش و بدون آن حرکت کنند. صندلی او را روی ارتفاع مناسب تنظیم کنید تا نشستن و برخاستن با توجه به کاهش توان زانوها برایشان راحت‌تر باشد.

انواع جعبه‌های مرتب‌سازی دارو در داروخانه‌ها موجود است. داروهای آن‌ها را با یادداشت یا علامت‌گذاری نحوه و زمان مصرف ساماندهی کنید. بسیارند سالمندانی که مصرف داروی خود را فراموش کرده یا فراموش می‌کنند آیا دارویی را در زمان مقرر مصرف کرده‌اند یا خیر. انواع میوه و سبزیجات فصلی را طبق نظر پزشک یا مشاور غذایی تهیه، خرد کرده و در کنار وعده‌های غذایی به آن‌ها بدهید.

یک میله دستگیره تا در خروجی نصب کنید تا به فرد مسن کمک کنید در صورت ضرورت تا آستانه در خانه بتواند برود. البته درخصوص افراد مبتلا به فراموشی لازم است در خانه را قفل کنید- مخصوصاً شب ها- و کلید را از پشت در بردارید. خاطرم است ۱۰ سال پیش که مادر یکی از دوستانم در قید حیات بود، شب در خانه را باز کرده و با لباس خواب بدون کفش از منزل خارج شد و تا حدود نیمه شب در خیابان‌های تاریک در فصل زمستان راه می‌رفت تا توسط پلیس گشت و پس از مسائل و پیگیری‌های زیاد در نهایت با خوش شانسی تحویل خانواده‌اش شد.

اگر سالمند شما هنوز توانایی رانندگی را دارد، ولی نگران ایمنی او و دیگران هستید، می‌توانید از فرد مطمئنی بخواهید تا او را حین رانندگی همراهی کند. مراکزی هم هستند که می‌توانید با آن‌ها تماس گرفته تا برای ارزیابی امنیت خانه برای هر فرد سالمند از محل زندگی او بازدید و نکات لازم را به شما اطلاع رسانی کنند.

مزیت دیگر چنین مراکز خدماتی آن است که وقتی شرایط جسمانی یا روحی سالمند تغییر کند و شما بخواهید سطح جدیدی از مراقبت‌ها را در منزل ایجاد کنید یا بدانید، می‌توانید با آن‌ها تماس بگیرید. چنانچه شرایط مالی اجازه می‌دهد، می‌توانید برای انجام کارهای شخصی که با افزایش سن به مرور دشوارتر می‌شوند، یک فرد مراقب حتی به صورت ساعتی استخدام کنید.

نحوه جلوگیری از زمین خوردن در خانه

یکی از چالش‌برانگیزترین بخش‌های مراقبت از فرد سالمند جلوگیری از زمین خوردن او در محیط خانه و خارج خانه است. یک چک لیست ساده برای اطمینان از پیش‌بینی و رعایت تمامی نکات ایمنی تهیه کنید. بررسی انجام‌شده از سوی یکی از مراکز خدمات بالینی و مراقبتی سالمندان نشان داده که از هر ۱۰ سقوط شش مورد در خود خانه اتفاق می‌افتد؛ جایی که سالمندان ما تمایل به حرکت در محیط خانه را دارند بدون اینکه درباره ایمنی خود، آگاهانه فکر کنند.

با رعایت این نکات می‌توان از دردهای عضلانی، شکسته شدن استخوان، ضربه به سر و صورت و کبودی‌های دردناک جلوگیری کرد. هر چیزی را که می‌تواند باعث سرخوردن یا لغزش هنگام راه رفتن شود، از سر راه بردارید یا کنار بگذارید. وسایل درهم و برهم روی زمین، اثاثیه کوچک، سیم‌های برق یا تلفن می‌تواند باعث سرخوردن یا گیر کردن پا و زمین خوردن بشود.

مبلمان را طوری بچینید تا فضای زیادی برای پیاده روی آزادانه در اختیار آن‌ها قرار بگیرد. همچنین اگر وسایلی هست از روی راه پله‌ها، راهروها و مسیرها بردارید. مطمئن شوید که فرش‌ها و پادری‌ها در کف و پله‌ها ایمن و ثابت هستند. قالیچه‌ها و پادری‌هایی که زیر پا حرکت می‌کنند را جمع‌آوری کرده و از انواع ضد لغزیدن استفاده کنید یا قالیچه‌ها را با نوار چسب دو طرفه به کف زمین بچسبانید.

زیر پایی نواری لاستیکی ضد لغزش را روی زمین، در مسیر حرکت و زیر دوش یا وان حمام خود قرار دهید. مجدداً زیر دوش حمام یک زیر پایی پلاستیکی ضدلغزش یا یک پادری لاستیکی روی کف حمام یا سرویس بهداشتی قرار دهید. در خانه و جاهای دیگر، کف زمین خیس را فوراً خشک کنید و بلافاصله اگر مایعاتی روی زمین ریخت، آن را پاک کنید.

اگر برای براق شدن کف اتاق از واکس یا موم براق‌کننده استفاده می‌کنید، از نوع ضدلغزش استفاده کنید. روشنایی ضعیف - در داخل و خارج از خانه - می‌تواند خطر سقوط را افزایش دهد. اطمینان حاصل کنید که در هر اتاق، ورودی‌ها، راهرو و مسیر حرکت در فضای باز روشنایی کافی وجود دارد. از لامپ‌های کم‌مصرفی استفاده کنید که بالاترین میزان روشنایی را دارند.

نورپردازی خوب در راه پله‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نصب کلید روشن و خاموش هم در بالا و هم پایین پله‌ها یا در اول و انتهای راهرو می‌تواند مفید باشد. یک لامپ با دسترسی آسان کنار تخت قرار دهید. چراغ‌های شب را در حمام، راهروها، اتاق خواب و آشپزخانه نصب کنید. همچنین برای زمان‌های قطع احتمالی برق، چراغ قوه‌ای را در کنار تخت خود و عضو سالمند خانواده بگذارید تا در صورتی که لازم شد از تخت بیرون بیایید، از آن استفاده کنید.

در دو طرف پله‌ها میله‌های محافظ نصب کنید. اگر در حین راه بالا رفتن از پله‌ها یا پایین آمدن باید چیزی را حمل کنند، به آن‌ها آموزش دهید تا آن شئی را در یک دست نگه دارند و با دست دیگر از میله استفاده کنید. هنگامی که راه می‌روند یا وسیله‌ای را در دست دارند، مطمئن شوید که جلوی پای خود را می‌بینند یا متوجه هستند پای خود را کجا می‌گذارند.

میله‌های نگهدارنده در محل‌های مناسب در حمام و سرویس بهداشتی نصب کنید تا از زمین خوردن اجتناب شود. دقت کنید تا میله‌های ایمنی توسط نصاب در محل مناسب نصب شوند و به‌راحتی بتوان از آن‌ها استفاده کرد. شاید جابه‌جایی و چیدمان مجدد اقلام پراستفاده در خانه برای دسترسی راحت‌تر به آن‌ها ایده بدی نباشد. جعبه‌های موادغذایی، قوطی‌های کنسرو، ظروف، لباس و سایر وسایل پر استفاده روزمره را در دسترسی آسان برای آن‌ها قرار دهید.

با این کار از ایستادن روی چهارپایه یا صندلی و خطر سقوط جلوگیری می‌کنید. هنگام پیاده‌روی در بیرون خانه مراقب باشید و از بیرون رفتن آن‌ها به تنهایی در یخ یا برف جلوگیری کنید. یک لغزش ساده روی یک پیاده‌روی صاف، یا جدول یا پله‌های یخی می‌تواند منجر به یک آسیب جدی شود. در طول زمستان از کسی بخواهید ماسه یا نمک را روی سطوح یخی پخش کند. اگر در هنگام بارش برف باید بیرون بروند، حتماً چکمه‌هایی با آج مناسب بپوشند.

مشخصات، شماره تماس ضروری و دکتر متخصص و گروه خونی آن‌ها را نوشته تا با یک گردنبند یا مچ‌بند از آن استفاده کنند. یک قوطی کوچک حاوی داروهای اصلی و حیاتی– اگر دارو مصرف می‌کنند- برایشان تهیه کنید تا هر وقت به هر دلیلی با شما یا بدون شما از منزل خارج می‌شوند، همراه‌شان باشد و نحوه مصرف را هم روی قوطی بنویسید.

چگونه به همسایه سالمند خود کمک کنیم

بسیاری از افراد مسن ترجیح می‌دهند هر چند تنها، ولی در خانه خود زندگی کنند، چون سالیان سال در آنجا زندگی کرده و در منزل دیگری احساس راحتی نمی‌کنند. برای کمک به چنین افرادی در کارها و فعالیت‌های روزمره‌شان گزینه‌های زیادی وجود دارد؛ از کمک کردن در امور خانه‌داری تا سرزدن‌های روزانه (یا بیشتر) یا کمک در تهیه غذا، حتی فعالیت‌هایی اعم از بازی شطرنج یا سایر بازی‌های فکری، کارهای سرگرمی، رفتن به مکان‌های تفریحی و غیره.

جدای از خانواده، شاید همسایه واحد کناری یا در مجتمع مسکونی ما سالمندی تنها باشد که ندانیم یا نشناسیم و هنگام تحویل بسته غذا یا تحویل یک بسته پستی برای اولین‌بار متوجه بشویم که چنین فردی در نزدیکی ما زندگی می‌کند و ممکن است گاهی به کمک‌مان نیاز داشته باشد. احتمالاً متوجه شده‌اید که سالمندان تمایل دارند امور روزمره خود را به‌طور منظم یا در ساعات مشخصی انجام دهند.

آیا آقا یا خانم سالخورده همسایه شما همیشه ساعت هفت صبح برای پیاده‌روی یا خرید روزنامه از خانه خارج می‌شود یا روزنامه خود را از پشت در برمی‌دارد؟ پس چرا یک روز روزنامه هنوز تا ظهر بیرون پشت در مانده؟ اگر چراغ خانه‌اش معمولاً در ساعت ۹ شب خاموش می‌شده، چرا یک شب چراغ‌ها هنوز تا ساعت ۱۱ شب روشن هستند؟ آیا ممکن است بیمار شده یا صدمه‌دیده باشد؟ وقتی چیزی کمی غیرمعمول به نظر می‌رسد، ممکن است زمان آن باشد که نگاهی دقیق‌تر بیندازیم؛ با همسایه خود تماس بگیریم یا در بزنیم. البته هوشیاری نسبت به وضعیت آن‌ها داوطلبانه بوده و نباید منجر به ایجاد مزاحمت برای آن‌ها یا تکلیفی برای شما بشود. در ادامه نکاتی درمورد توجه به فرد سالمند همسایه می‌آوریم.

اگر خودشان مایل بودند، نام و شماره کامل خود را یادداشت کرده و به شما بدهند. همیشه می‌توانید تماس بگیرید تا حال همسایه خود را جویا شوید و اگر همه چیز خوب بود، فقط سلام کنید. شماره تلفن نزدیک‌ترین دوست یا عضو خانواده همسایه خود را بگیرید. شما می‌توانید هنگامی که نزدیکان یا دوستانش برای دیدن او مراجعه می‌کنند به آن‌ها بگویید که همیشه مراقب و نگران مادر شان (یا پدر یا عمه و...) هستید و خوب است که شماره آن‌ها را هم داشته باشید. نام و شماره خود را نیز به آن‌ها ارائه کنید. اگر توانش را دارید، برای تخلیه مواد زائد، روبیدن برف یا آب دادن گلدان‌ها پیشنهاد دهید به آن‌ها کمک کنید.

این ارتباطات می‌تواند یک فرصت عالی برای جوانان خانواده باشد تا بتوانند با مقتضیات دوران پیری آشنا شده و در ضمن به این افراد کمک کنند. بچه‌های ما معمولاً وقتی کار خوبی انجام می‌دهند احساس غرور و خوشحالی می‌کنند. از آن طرف یک بازدید کوتاه توسط یک جوان مؤدب این امکان را فراهم می‌آورد تا روز خوبی هم برای همسایه سالمند شما رقم زده شود. اگر خانواده همسایه شما تصمیم گرفتند دستبند یا گردنبند هشدار برای او بگیرند، ممکن است از شما درخواست کنند که شخص اول برای تماس‌های اضطراری، شماره شما باشد یا اگر او دکمه اضطراری را فشار داد و به کمک نیاز داشت، تلفن شما زنگ بخورد. اگر از این مسئولیت احساس زحمت نمی‌کنید با خاطرنشان کردن محدودیت‌های خود، این درخواست را رد نکنید.

اما اگر نمی‌توانید پاسخ دهید (چون در محل کار یا خارج از منزل هستید) لازم نیست خود را در معذوریت قرار دهید و، چون باید به امور خودتان بپردازید، می‌توانید برای آن‌ها مرزبندی یا محدودیت خود را مشخص کنید. شما مسئول مستقیم سلامتی و آسایش همسایه سالمند خود نیستید، اما مراقبت انسانی و اقدامات مفید و انسان دوستانه شما می‌تواند یک لایه ایمنی و تعامل مراقبتی اضافی برای او محسوب شود. اگر نیاز شد که وارد خانه او شوید یا او را به خانه خود بیاورید، سعی کنید ابتدا با اعضای خانواده‌اش تماس بگیرید. همیشه در شرایط اضطراری با اورژانس یا پلیس تماس بگیرید. اگر مایل بودید، گاهی هم برای صرف یک چای داغ و دبش او را به خانه خود دعوت کنید.

منبع: روزنامه جوان