به گزارش نمابه نقل از مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، هشتم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۶۶ سالروز شهادت سردار شهید حسن شفیع‌زاده، فرمانده یگان توپخانه نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. شخصیتی که تلاش‌ها و اقدامات او در کنار بنیان‌گذار یگان توپخانه سپاه، یعنی حسن طهرانی مقدم، نقش بارز و مهمی را در راه‌اندازی و توسعه یگان توپخانه سپاه پاسداران و اثرگذاری مثبت آن در طول هشت سال دفاع مقدس داشت.
سالروز شهادت این شهید بزرگوار بهانه‌ای شد که روند شکل‌گیری و توسعه یگان توپخانه‌ای سپاه را از زبان سردار شهید غلامرضا یزدانی موردبررسی قرار دهیم.
بعد از عملیات ثامن‌الائمه (ع) که منجر به رفع محاصره آبادان گردید، ازجمله غنائم به‌دست‌آمده از عراق، یک آتش‌بار توپخانه ۱۵۵ م.م کششی بود که از جانب دشمن در شمال آبادان بین دارخوین و پل مارد مستقر بود. این آتش‌بار توپخانه بلافاصله تعمیر و عملیاتی گشته و در همان منطقه علیه دشمن به کار گرفته شد.
سه ماه بعد در عملیات فتح بستان نیز مجدداً یک گردان توپخانه ۱۳۰ م.م و یک آتش‌بار ۱۰۵ م.م پرتغالی از ارتش عراق، از سوی رزمندگان تیپ ۱۴ امام حسین (ع) اصفهان به غنیمت گرفته شد که این گردان به دستور حسین خرازی، فرمانده تیپ، سازمان‌دهی شده و در عملیات فتح‌المبین در پشتیبانی از گردان‌های مانوری بسیجی، مبادرت به اجرای آتش کردند و این دو اتفاق مبدأ شکل‌گیری توپخانه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.
روند شکل‌گیری و توسعه توپخانه سپاه و نقش آن در دفاع مقدس
در آستانه عملیات فتح‌المبین، یکی از مشکلاتی که ذهن طراحان و فرماندهان سپاه را به خود مشغول کرد و دغدغه آن قابل کتمان نبود، کمبود و یا فقدان آتش پشتیبانی کافی برای این عملیات بود. هرچند که به گردان‌های توپخانه ارتش، مأموریت پشتیبانی آتش ابلاغ شده بود؛ به‌هرحال با توجه به حجم عظیم نیروهای بسیجی در قالب تیپ‌هایی که سپاه سازمان‌دهی کرده بود، آتش پشتیبانی اطمینان‌بخش وجود نداشت.
وقتی عملیات فتح‌المبین در دهم فروردین ۱۳۶۱ به پایان رسید، علاوه بر پانزده هزار اسیر و سایر غنائم،۱۶۵ عراده، انواع توپ‌های مدرن و دوربرد و متوسط به همراه همه تجهیزات لازم و توپکش و مهمات‌بر و ... و حتی خدمه و متخصصان آن‌ها به دست رزمندگان اسلام به غنیمت گرفته شد. در یک امداد آشکار خداوندی، توپ و توپچی و توپخانه دشمن یکجا به دست سربازان امام (ره) افتاده بود.
حدود ده گردان توپخانه در اختیار سپاه قرار گرفته بود و باید کار شروع می‌شد.
حسن مقدم که فوق تخصص در شکار فرصت‌های طلائی بود، روز ۱۲ فروردین با مشورت چند تن از فرماندهان ازجمله حسن شفیع‌زاده که در این مقطع معاون تیپ المهدی (عج) بود و او نیز انگیزه‌ای قوی در ایجاد توپخانه برای سپاه داشت، به دلیل اینکه از روزهای اول جنگ با یک خمپاره‌انداز و روزی سه گلوله سهمیه و در شرایط بسیار سخت و فشارهای دشمن در جبهه آبادان با عراقی‌ها جنگیده بود و قدر آتش توپخانه را می‌دانست، ایده تشکیل توپخانه در سپاه را با توجه به این حجم از غنائم به‌دست‌آمده به فرماندهان مافوق ارائه داد که برادر سید رحیم صفوی، معاون عملیاتی سپاه، بدون لحظه‌ای تردید، این فکر و پیشنهاد را پذیرفته و همان‌جا طی دست‌نوشته‌ای به حسن (طهرانی) مقدم، مأموریت تشکیل توپخانه سپاه را از موضع فرماندهی سپاه ابلاغ کرد.
روند شکل‌گیری و توسعه توپخانه سپاه و نقش آن در دفاع مقدس
از همان قدم‌های اولیه، حسن شفیع‌زاده نقش محوری و تأثیرگذاری در این روند ایفا می‌نماید و این دو حسن، سازمان توپخانه را بنیان‌گذاری و آماده اجرای مأموریت‌های مهمی می‌کنند.
به‌موازات این اقدامات برای انجام عملیات بیت‌المقدس، تمام توپ‌های به غنیمت گرفته شده، تعمیر، سازمان‌دهی و در قالب گردان‌ها و آتش‌بارها در پشتیبانی از عملیات فوق بکار گرفته شدند.
واقعاً اتفاق بزرگی افتاده بود. سپاه و بسیج مجهز به توپخانه شده بود و این موضوع برای دشمن فوق‌العاده شوک‌آور و غیرقابل‌تصور بود. نکته مهم‌تر اینکه ۹۰ درصد توپ‌های غنیمتی سالم و حتی بسیاری از آن‌ها آغشته به گریس کارخانه سازنده بودند.
نیازمندی اساسی که در این مرحله داشتیم، مهمات بود که در تپه‌های تینه در منطقه دشت عباس و تنگه ابوغریب زاغه‌های بزرگ و حاوی ده‌ها هزار انواع مهمات موجود، به غنیمت گرفته شده بود. حجم این مهمات آن‌قدر بود که تا حدود ۹ ماه بعد ما مهمات توپخانه موردنیاز خود را از این زاغه‌ها برداشت و مصرف می‌کردیم.
باید گفت با اراده خداوند، سپاه به دست دشمن مجهز به بهترین سلاح‌ها، تجهیزات و مهمات روز دنیا شده بود که با آن‌ها علیه خودش می‌جنگید.
جالب است هر جا که ازنظر اطلاعات فنی و تخصصی با مشکلی مواجه می‌شدیم، بلافاصله فرمانده آتش‌بار یا گردان همان سلاح را از اردوگاه اسرای عراقی به منطقه آورده و او خیلی دقیق همه‌چیز را برای نیروهای ما آموزش داده، به اردوگاه برمی‌گشت.
انتصاب حسن شفیع‌زاده به فرماندهی توپخانه سپاه
در سال ۱۳۶۲ تقریباً همه لشکرها و تیپ‌های رزمی سپاه به یگان‌های توپخانه مجهز شده بودند، ولی از آن جا که در ادامه دفاع مقدس و به‌منظور بازداشتن رژیم متجاوز عراق، ضرورت تجهیز سپاه به موشک‌های دوربرد برای پاسخ گوئی به شرارت‌های دشمن بعثی، ضرورتی قطعی تشخیص داده شده بود، لذا در آبان ماه سال ۱۳۶۲ به برادر حسن تهرانی مقدم، مأموریت راه‌اندازی (فرماندهی موشکی زمین به زمین سپاه) محول و حسن شفیع‌زاده به‌عنوان فرمانده توپخانه سپاه منصوب گردید.
روند شکل‌گیری و توسعه توپخانه سپاه و نقش آن در دفاع مقدس
ایشان بعد از طی مراحل شکل‌گیری اولیه توپخانه طی ۱۸ ماه گذشته، در راه توسعه و رشد و ارتقاء توان عملیاتی سپاه قدم‌های بسیار بزرگی را برداشت.
توپخانه نیروی زمینی سپاه، با تدبیر و درایت فرمانده شهیدش حسن شفیع‌زاده، به‌موازات اجرای مأموریت‌های سنگین محوله در ۸ سال دفاع مقدس در طول ۱۴۰۰ کیلومتر جبهه‌های جنگ با عراق و پشتیبانی یگان‌های درگیر در کردستان و نیز عملیات در جزایر و سواحل خلیج‌فارس، همزمان موفق به کارهای بزرگ دیگری شده است که این اقدامات مکمل فعالیت‌های عملیاتی بوده و بدون آن‌ها امکان بقای سازمان توپخانه میسر نمی‌شد که ازجمله مهم‌ترین این اقدامات عبارت‌اند از: توسعه مرکز آموزش توپخانه در اصفهان، فعال کردن صنایع دفاعی برای تولید و ساخت توپ در کشور و قطع وابستگی به بیگانه، راه‌اندازی مرکز تعمیرات توپخانه در تهران، ابداع ابتکارات تاکتیکی و تکنیکی متعدد برای پاسخگویی به نیازهای جبهه در زمینه آتش پشتیبانی، برنامه‌ریزی برای کادرسازی و تربیت صدها فرمانده توپخانه در سطوح مختلف به‌طوری‌که در کل نیروی زمینی سپاه، سیستم توپخانه منسجم و کارآمدی تشکیل شد، ایجاد هماهنگی تنگاتنگ با توپخانه ارتش در مأموریت‌ها.
تبدیل توپخانه به یک سلاح بازدارنده در جنگ شهرها با مدیریت شهید شفیع‌زاده
یکی دیگر از اقدامات ابتکاری به کار گرفته‌شده در جنگ، بهره‌گیری از توپخانه به‌عنوان سلاحی با نقش بازدارندگی در برابر شرارت‌های دشمن بعثی در جنگ شهرها بود.
با اتخاذ تاکتیک‌های مناسب، بعضی از انواع توپ‌های دوربرد، در مواضع ویژه‌ای مستقر و عهده‌دار پاسخ به بخشی از بمباران‌ها، موشک‌باران‌ها و زدن شهرهای عراق شدند. این کار طبق برنامه‌ریزی خاصی و بعد از بررسی‌های کارشناسی انجام شد و نقش بسزایی در انصراف دشمن از زدن مناطق مسکونی و قطع بمباران‌ها داشت.
روند شکل‌گیری و توسعه توپخانه سپاه و نقش آن در دفاع مقدس
شهید شفیع‌زاده تیمی از فرماندهان و متخصصان توپخانه سپاه را مأمور کرد تا تمام اهداف نظامی، اقتصادی و... دشمن را که در برد توپخانه خودی قرار داشت شناسایی کرده و متناسب با آن‌ها جنگ‌افزار و مواضع مناسب را تعیین و بعضاً اشغال و به‌محض اینکه دشمن اقدام به زدن مناطق مسکونی یا اقتصادی کشورمان می‌کرد، در کمتر از نیم ساعت توپخانه‌های خودی پاسخ مناسب را طی عملیات مقابله‌به‌مثل می‌دادند.
سازمان توپخانه بعد از جنگ
با پایان یافتن جنگ، توپخانه نیروی زمینی سپاه، با هزاران نیروی مجرب و کارآمد و حدود ۶۰ گردان توپخانه سازمان‌دهی شده و با تجربیات تخصصی بسیار ارزشمند مانند سایر بخش‌های نیروهای مسلح، بازسازی خود را برنامه‌ریزی و آغاز کرد.
در این مرحله که از سال ۱۳۶۸ به بعد شروع گردید، تمام تیپ‌ها و لشکرها دارای یگان‌های توپخانه سازمانی بوده و روزبه‌روز، توسعه کمی و کیفی مطلوبی را پیداکرده‌اند.
باید یادآور شد که توپخانه نیروی زمینی سپاه در دفاع مقدس،۱۵۰۰ شهید و صدها جانباز و سی آزاده و مفقود الجسد تقدیم انقلاب اسلامی نموده است که برای همه آن‌ها از خداوند علو درجات را مسئلت می‌نماییم.
روند شكل‌گیری و توسعه توپخانه سپاه و نقش آن در دفاع مقدس
یكی از اقدامات ابتكاری به كار گرفته‌شده در جنگ، بهره‌گیری از توپخانه به‌عنوان سلاحی با نقش بازدارندگی در برابر شرارت‌های دشمن بعثی در جنگ شهرها بود.
۱۴۰۰/۲/۸
