گفتمان دفاع مقدس؛ از ایستادگی با دستان خالی تا ساخت ربات‌های هوشمند

به گزارش نما دفاع مقدس یکی از مهمترین مولفه های عینی مفهوم مقاومت است. نظام جمهوری اسلامی زمانی توانست قدرت غالب عراق صدامی را از بین ببرد که «مقاومت» را به عنوان مدل عملی سیاست ورزی خود تعریف کرد. در قالب آن مدل مفهومی، ایران حتی از بازیگرانی که در داخل عراق نسبت به دولت وقت عراق ناراضی بودند نیز یارگیری کرد و این منطق فرادولتی مدل عینی – عملی مقاومت بود که پیاده شد. بی تردید مدل مقاومت از دل دگرسازی انقلاب اسلامی نسبت به نظام سلطه شکل گرفته است و علت تداوم وضعیت یارگیری ایران در سطح منطقه و در سطحی فراتر یعنی نظام بین الملل، معیار تعریف یک بازیگر قدرتمند منطقه ای و سیستم منطقه گرایی بوده است. بنابراین می توان گفت؛ اگر تمام جنگ تحمیلی در یک خرده گفتمان خلاصه شود، آن خرده گفتمان «مقاومت» است. خرده گفتمانی که اینک بسیاری از تحولات منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا وابسته به آن است.

اینک مقاومت نه تنها یک مفهوم انتزاعی و ذهنی نیست، بلکه تبدیل به یک دکترین استراتژیک شده است که بسیاری از معادلات را در درون خود تعریف می کند و محدودیت هایی را برای توان منطقه ای و بین المللی نظام سلطه و بازیگران اصلی که در آن قرار دارند، ایجاد کرده است. متاثر از این نگاه گفتمانی مقاومتی که مبدع آن جمهوری اسلامی بوده است، حماسه ایستادگی و مقاومت مردم ایران در طول هشت سال دفاع مقدس را به یکی از کم‌نظیرترین پدیده‌های تاریخ تبدیل کرده است. جنگ تحمیلی علیه یک ملت تازه انقلاب کرده که ارکان نظام سنتی گذشته‌اش از هم گسیخته و زیرساخت‌های نظام انقلابی‌اش نیز هنوز شکل نگرفته بود را به ناچار درگیر نبردی کرد که در آن سوی جبهه، همه ظرفیت‌های نظامی، اطلاعاتی و اقتصادی قدرت‌های مطرح جهان در حمایت از صدام به کار گرفته شده بودند و برای شکست ایران لحظه‌شماری می‌کردند، اما حضور حماسی مردم در صحنه و تجلی همبستگی، ایثار ومقاومت مردم ایران در عرصه‌های دفاع مقدس، تهدید عملی دشمن را که جز فروپاشی نظام اسلامی تصور دیگری بر آن نمی‌رفت عملاً به فرصتی برای اعتلا و تثبیت نظام اسلامی تبدیل شدکه اکنون با گذشت بیش از ۳۳ سال از پایان آن، هنوز بسیاری از ابعاد آن ناشناخته باقی مانده است.

رهبر معظم انقلاب در بیان وظایف نیروهای انقلاب در شناخت ابعاد مقاومت وایستادگی مردم ایران و حفظ دستاوردها و ارزش‌های دفاع مقدس می‌فرمایند: «می‌خواهم بگویم که این جنگ یک گنج است، آیا ما خواهیم توانست این گنج را استخراج کنیم یا نه، این هنر ماست که بتوانیم استخراج کنیم. »

بنیانگذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) در ماههای پایانی عمر پر برکتشان بهترین توصیف را از این واقعه عظیم داشتند آنگاه که فرمودند: «... ما انقلابمان را در جنگ به جهان صادر نموده‌ایم. ما مظلومیت خویش و ستم متجاوزان را در جنگ ثابت نموده‌ایم. ما در جنگ پرده تزویر جهانخواران را کنار زدیم. ما در جنگ ابهت دوابرقدرت شرق و غرب را شکستیم، ما در جنگ ریشه‌های انقلاب پربار اسلامی مان را محکم کردیم. ما در جنگ به مردم جهان و خصوصاً مردم منطقه نشان دادیم که علیه تمامی قدرت‌ها و ابرقدرت‌ها سالیان سال می‌توان مبارزه کرد. جنگ ما فتح فلسطین را به دنبال خواهد داشت. جنگ ما موجب شد که تمامی سردمداران نظام‌های فاسد در مقابل اسلام احساس ذلت کنند... د.» (صحیفه نور –جلد ۲۱- صفحه ۲۸۳)

جنگ تحمیلی ۸ ساله علیه مردم ایران، اگرچه هزینه‌های انسانی و مادی عظیمی را بر ملت ایران و عراق تحمیل کرد، اما مقاومت وایستادگی مردم ایران در عین شکست راهبرد دشمن در سلطه بر ایران وبراندازی نظام اسلامی، دستاوردها و برکات زیادی را نیز برای ملت ما وجهان اسلام به همراه داشت که برخی از آن بدین قرار است:

۱- تأمین امنیت پایدار برای کشور مان در برابر تهدیدات مختلف نظامی، امنیتی و حتی سیاسی و اقتصادی دشمنان، یکی از دستاوردهای مهم مقاومت مردم ایران بود که از دوران دفاع مقدس به یادگار مانده است و سبب شده در طول سال‌های پس از جنگ تحمیلی، به رغم تشدید فشارها و تحریم‌ها و پیچیده‌تر و صریح‌تر شدن شکل تهدیدها، قدرت بازدارندگی ایران که برگرفته از آموزه‌ها و تجربیات دفاع مقدس است، همواره چراغ راه کشور در مواجهه با تهدیدات پیش رو باشد. امنیت و حساسیت داشتن نسبت به آنچه این مقوله مهم را تحت الشعاع قرار می دهد چیزی نیست که نظام اسلامی نسبت به آن کم توجه یا بی توجه باشد. نشانگان این توجه را می توان در طول این ۳۳ سالی که دوران دفاع مقدس را پشت سر گذاشته ایم در مقاطع زمانی متفاوت و از اقداماتی که تاکنون انجام داده ایم، مشاهده کرد. از تجاوز قایق سربازان آمریکایی در خلیج فارس آنهم فقط به جهت حضور در چند مایلی آبهای سرزمینی کشورمان و اسارت ۱۵ تفنگدار آمریکایی و به حقارت کشاندن امریکایی ها تا آن کشتی انگلیسی که غیر قانونی به آبهای سرزمینی ایران وارد شده بود وبا هلی برد نیرو بر عرشه کشتی و توقیف آن، ابهت پوشالی بریتانیا را به رخ جهانیان کشاندیم، تا همین اقدام اخیر نیروی زمینی سپاه در غرب کشور و زدن پایگاهها و محل استقرار گروه تروریستی و تجزیه طلب دموکرات در منطقه مرزی کشورمان - و البته در خاک عراق - با شلیک گلوله های نقطه زن توپخانه ای، همه و همه گویای آن است که از دوران دفاع مقدس تاکنون، ایران اسلامی نسبت به امنیت و وجب به وجب خاک خود حساسیت دارد و اجازه نمی دهد دشمن نگاه چپ به آن داشته باشد و این بزرگترین رهاورد فراموش نشدنی دفاع مقدس ۸ ساله ملت ایران است.

۲- قدرت و ظرفیت زایندگی مقاومت مردم ایران را این روزها در عرصه‌های مبارزه نیروهای جبهه مقاومت در میدان‌های عراق، لبنان، فلسطین، سوریه، یمن و ... به روشنی می‌توان دید، عرصه‌هایی که همچون دوران دفاع مقدس، جبهه مشترک تروریست های تکفیری ، حکام منطقه و حامیان غربی آن را در برابر نیروهای مقاومت، تاب و توانی باقی نمانده و به رغم همه گونه برنامه ریزی و هزینه های میلیاردی و ارسال تجهیزات مدرن، شکست‌های رنجیره‌ای پادوهای میدانی خود را در سوریه، عراق و یمن شاهد هستند. حتی در جاهایی همچون افغانستان که نه توسط نیروهای اصیل مقاومت، بلکه یک گروه اندک نظامی مثل طالبان با ابتدایی ترین سلاح ها و دهها برابر نیروی کمتر از ارتش ۳۰۰ هزار نفری آمریکایی «اشرف غنی» وقتی به میدان آمد، در کمتر از یک ماه کل خاک افغانستان را گرفت و آمریکایی ها تجهیزات و ماشین آلات نظامی خود را رها کرده و فرار را بر قرار ترجیح دادند. این وضعیت نوید بخش آن است که منطقه در حال رسیدن به نظم جدیدی است که در آن ایران اسلامی به همراه جبهه فراگیر مقاومت یکی از ارکان اصلی آن است. نظمی متفاوت از آن نظمی که آمریکایی ها و «کاندولیزا رایس» می خواستند با خلق داعش در عراق و سوریه در منطقه دنبال کنند و شنیدن صداهای انفجار در بیروت، و دمشق را درد زایمان این نظم جدید خود می دانستند.

۳-دفاع مقدس الگویی جدید از مدیریت صحنه‌های نبرد را به جهان عرضه کرد. مدیریت جهادی که دوران هشت ساله دفاع مقدس عرصه تبلور آن بود، عملاً مرزهای سنتی پذیرفته شده در آکادمی‌های علمی و دفاعی جهان را در نوردید. ظهور فرماندهانی چون باقری، باکری، همت، بابایی، شیرودی و ... که در عین مدیریت صحنه در صف مقدم کنار نیروهایشان می‌جنگیدند و با ابداعات و ابتکارات خود در شناسایی و هدایت عملیات، الگوهای نوینی از نبرد را ارائه کردند، از دستاورد های دیگر مقاومت مردم ایران در دفاع مقدس بود. الگویی که امروز می توان آن را در عرصه مدیریتی کشور با انرژی جدیدی که آیت الله رئیسی به جامعه تزریق کرده است، مشاهده کرد و می رود تا فرهنگ ایستادگی و تلاش دوران دفاع مقدس را بار دیگر به تصویر بکشد.

۴- اجماع جبهه استکبار علیه نظام اسلامی وتحریم ایران در همه ابعاد سبب شد از همان روزهای آغازین دفاع مقدس، تلاش برای خودکفایی و رفتن به سمت تولید تجهیزات مورد نیاز به بخشی از راهبرد نظام اسلامی تبدیل شود. این امر در طی این ۳۳ سال، در عین تشدید تحریمها و فشارهای دشمنان، سبب شده تا ایران با اتکاء به استعدادها و خلاقیت جوانان و دانشمندان خود بتواند در بسیاری از تجهیزات مورد نیاز به خودکفایی برسد و حتی در برخی از آنها به ویژه در توان موشکی و فناوری های نوین نظامی به دستاوردهای کم‌نظیری دست یابد که شلیک با توپخانه های نقطه زن در مرزهای غربی کشور در روزهای اخیر، شلیک ۱۵ موشک نقطه زن به بزرگترین و مجهزترین پایگاه آمریکایی ها در عین الاسد و ساقط کردن پهباد پیشرفته آمریکایی با سیستم ضد هوایی داخلی تا ساخت ربات های رزمی و شناسایی جهاد خودکفایی سپاه که روز گذشته رونمایی شد و می تواند هدف را در فاصله ۵ کیلومتری شناسایی و منهدم کند، تنها نمونه های از این توانمندی است و این در حالی است که در روزهای آغازین پس از دفاع مقدس، کشور ما حتی در تولید سیم خاردار و بسیاری از تجهیزات اولیه ناتوان بود.

۵ – در نهایت می توان گفت که دفاع ملت ایران در ۸ سال جنگ، تنها دفاع از خاک نبود، بلکه دفاع از فرهنگ مقاومت در برابر دشمن بود و امروز نتایج و دستاوردهای مقاومت را در نقطه نقطه از سرزمین های اسلامی می توان مشاهده کرد.