خطبهی نماز جمعه و خطیب جمعه سخنگوی انقلاب اسلامی است؛ تمام! هیچ کسی غیر از این توقّع از خطیب جمعه نباید داشته باشد؛ سخنگوی انقلاب اسلامی است، تبیینکنندهی مبانی انقلاب است، مطالبهکنندهی مطالبات انقلاب است، مال انقلاب است؛ مقام معظم رهبری (05/05/1401)
الزامات سخنگویی انقلاب
1-آشنا به اهداف و ریشه ها و آرمانهای انقلاب اسلامی
2-آگاهی از چالشها و موفقیتها و دستاوردهای انقلاب اسلامی
3-پاسخگو به شبهات و نقد ها نسبت به انقلاب اسلامی
4-مدافع متقن انقلاب و مبانی و اهداف و آرمانهای آن
وظائف سخنگویی انقلاب
1-مبانی انقلاب و مفاهیم معرفتی انقلاب را برای مردم تبیین و باز تولید کند
2-گزارش مستمر از عملکردها و دستاوردهای انقلاب
3- همراه سازی جامعه با انقلاب و اهداف و آرمانهای آن
4- هوشیار سازی و بصیرت دهی به جامعه نسبت به توطئه های دشمنان انقلاب
5- مطالبه اهداف انقلاب از مجریان و دست اندرکاران اجرایی جامعه
6- پاسخگویی به شبهات و سوالات مطروحه در افکار عمومی
شیوه سخن گفتن:
پُرمغز- آموزنده- دارای ادبیّات گرم در خطبه ،-صمیمی باشد-اتّحادآفرین باشد،-امیدبخش باشد- بصیرتآفرین باشد
حاشیه ساز نباشد- مستمسک به دشمن ندهد – پاسخ غیر مستقیم به سوالات مردم باشد.
• سخن پر مغز از پرمطالعه بودن و عمیق و خردمندانه سخن گفتن بروز میکند
• سخن وقتی آموزنده است که برتربیت و سبک زندگی و رفتار عملی مخاطب اثر بگذارد
• ادبیاتی گرم است که مخاطب را جذب و محو سخن گو کند
• سخنانی صمیمی است که بدون آداب رسمی واز روی عشق و علاقه ابراز شود
• سخنانی اتحاد آفرین است که بر نقاط اشتراک جامعه تاکید داشته باشد
• سخنانی امیدبخش است که برموفقیت ها و دستاوردها تکیه کرده وآینده را بتواند تبین کند
• سخنانی بصیرت آفرین است که افشا’گر ضعفها و نارساییهای باشد
• سخنانی حاشیه ساز نیست که قبل از بیان روی آن فکر شده باشد
• سخنانی به دشمن مستمسک نمیدهد که روی کلمات یکار رفته دقت شده باشد .
• سخنان پاسخ به سوالات روزمره ومطرح در افکار عمومی مردم باشد
محتوای خطبه ها
هنر بزرگ خطیب جمعه این است که بتواند مفاهیم معرفتی و مفاهیم انقلابی را متناسب با نیازهای روز بازتولید کند. خیلی از مفاهیم انقلاب هست که ما یک روز شعارش را دادیم، دنبالش هم بودیم و هستیم، امّا امروز همان مفاهیم باید با ادبیّات جدید، با ادبیّات مناسبت امروز، تبیین شود و بازتولید بشود.
1- تبیین مبانی انقلاب:
انقلاب اسلامی ایران دارای اصول ثابت و مستحکمی است که آنها را از اصول دین مبین اسلام استخراج نموده و آنها را در فصل اول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، که به بیان اصول کلی حاکم بر نظام جمهوری اسلامی پرداخته، گنجانده است. مهمترین این اصول، که در سخنان رهبر فرزانهی انقلاب هم به آن تصریح شده است، عبارتاند از:
1- توحید
2- عدالت
3- امامت و ولایت
4- کرامت و ارزش انسان توأم با مسئولیت او در برابر خدا
5- استکبارستیزی و نفی هرگونه ستمگری و ستمکشی و سلطهگری و سلطهپذیری
6- استقلال سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
7- همبستگی و وحدت ملی
8- رشد فضایل اخلاقی، ایمان و تقوا
9- بالا بردن سطح آگاهیهای عمومی در همهی زمینهها
10- طرد كامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب و دفاع همهجانبه از حقوق ملت
11- تأمین آزادیهای مشروع و قانونی
12- رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه، در تمام زمینههای مادی و معنوی
13- ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت
14- تساوی همهی افراد در برابر قانون
15- حمایت از مسلمانان، مظلومان و مستضعفان جهان
16- حاکمیت احکام و مقررات اسلام بر تمام شئون کشور
17- حکومت اسلامی و ولایت فقیه
18- مردمسالاری و مشارکت مردم در ادارهی کشور
19- اتحاد ملل اسلامی و وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام
20- مبارزه با فساد
هنر امامجمعه این است که بتواند مسئلهی عدالت را، مسئلهی استقلال را، مسئلهی حمایت از مستضعفین را، مسئلهی پیروی از شریعت را، این چیزهایی را که جزو اصول و مبانی انقلاب است، این مفاهیم عالی را بتواند بازتولید کند با زبان امروز و با زبان نسل جوان(مقام معظم رهبری 5/5/1401)
2- مطالبه کننده مطالبات انقلاب
مطالبات انقلاب در دو دسته قابل طرح و تبیین و پیگیری است
الف)- مطالبات امام و رهبری از انقلابیون و دست اندرکاران مدیریت کشور که در سخنان و پیام ها و
سیاستهای ابلاغی ونامه ها و مکاتبات آنان مورد تاکید قرار گرفته و مخاطب آن مسئولان و مردم بوده اند.
ب)- مطالبات به حق مردم مطابق حقوق اساسی آنان اعم از مطالبات فرهنگی و اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و امنیتی و قضایی.
3- مقابله با شبهه افکنی های مستمر دشمنان
خطبهها باید بتواند با شبههپراکنیهای دائمیِ دشمن مقابله کند. ببینید، عرض کردم امروز میدان رزم میدان رزم قدرت نرم است و قدرت نرم دشمن شبههپراکنی است. «شبههپراکنی» یعنی چه؟ یعنی ما یک ملّتی داریم که این ملّت آمدند با اعتقاد و ایمان کامل پای انقلاب ایستادند، جان دادند، زحمت کشیدند، خودشان را به زحمت انداختند، انقلاب را به پیروزی رساندند، بعد هشت سال در یک جنگ تحمیلی ایستادگی کردند، بعد هم در مقابل فتنههایی که تا امروز وجود داشته ایستادهاند، هر جا لازم بوده حضور پیدا کردهاند؛ مردم این جوری هستند دیگر؛ خب حالا اگر چنانچه دشمن بخواهد این دژ مستحکم را از بین ببرد یا رخنه در آن ایجاد کند، باید چه کار کند؟ باید در این ایمان خدشه کند، باید در این ایمان مناقشه کند؛ این با شبههافکنی به وجود میآید. شبهه را دستِکم نباید گرفت. بودند افرادی که در مقابل نیزه و شمشیر ایستادند، در مقابل شبهه و تردید زمین افتادند، نتوانستند بِایستند؛ دیدیم ما افراد اینجوری را. در میدانهای نبرد با قدرت، با شجاعت ایستادگی کردند امّا یک شبههای برایشان پیش آمد، نتوانستند حل کنند، زمین خوردند؛ شبهه این جوری است.
هدف از این شبههپراکنی هم این است که مردم را که نیروهای اصلی کشورند و ایمان مردم را که عامل اصلی در حفظ کشور و حفظ نظام اسلامی است، متزلزل کنند. خب اینها از روی دشمنی است دیگر؛ یعنی جمهوری اسلامی کار بزرگی کرده در مقابل غرب. حالا این چیزها یک چیزهایی است که گاهی گفته میشود، تکرار میشود و از دهن میافتد؛ یعنی درست به مغز و محتوای مطلب توجّه نمیشود؛ گاهی هم با بیان خوبی گفته نمیشود امّا یک واقعیّت عجیبی وجود دارد: [اینکه] جمهوری اسلامی داعیهی دویست سیصد سالهی غرب را با حضور خودش و وجود خودش باطل کرده.
نقطهی مرکزی هویّت تمدّن غربی عبارت است از تفکیک میان دین و پیشرفت؛ این نقطهی مرکزی است: اگر میخواهید پیشرفت کنید، دین را باید کنار بگذارید؛ حالا [به طور] شخصی یک اعتقادی داشته باشید اشکال ندارد، امّا دین را در مسائل زندگی نباید دخالت بدهید، اگر میخواهید پیشرفت کنید؛ این نقطهی اساسی و مرکزی هویّت تمدّن غربی است. جمهوری اسلامی درست نشانه گرفته همین مرکز را و شلّیک کرده و به هدف زده.
جمهوری اسلامی با شعار دین وارد میدان شده، علاوه بر اینکه توانسته خودش را حفظ کند، توانسته رشد کند، توانسته این منطق را منتشر کند، توانسته ریشهدار کند؛ اَ لَم تَرَ کَیفَ ضَرَبَ اللَهُ مَثَلاً کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَة؛. جمهوری اسلامی با وجود خودش، با حضور خودش ابطال کرده، به چالش کشیده هویّت مرکزی تمدّن غربی را. خب عصبانیاند دیگر؛ اینها عصبانیاند. حقیقت قدرتهای غربی یک مافیا است که در رأس این مافیا صهیونیستها و تجّار برجستهی یهودی و سیاستمداران تابع اینها هستند، آمریکا هم ویترینشان است و همه جا پخشند؛ قدرت غربی این است؛ خب این نمی تواند تحمّل کند این را. هر روز به فکر این است که یک کاری بکند، یک ضربهای بزند به جمهوری اسلامی.
نمونه شبهه هایی که باید برطرف شود
1- دفاع از حقوق زنان و حفاظت از تشحص و ارزش زن
2- حقوق بشر غربی و حقوق بشر اسلامی
3- آزادی و دموکراسی در نظام ولایت فقیه
4- حفظ استقلال در مسیر پیشرفت
5- مقاومت یا سازش با دشمن
6- اسلام حداکثری یا حداقلی
7- هدایت فرهنگی یا ولنگاری
8- تکیه به غرب برای پیشرفت یا تعامل متوازن و برد –برد با دوستان و کشورهای غیر متخاصم
9- مدیریت جهادی و انقلابی یا تکنوکراتی
10- انرژی هسته ای حق مسلم ما یا فناوری غیر لازم
11- سبک زندگی غربی یا اسلامی –ایرانی
12- حمایت از مستضعفین و مظلومین جهان یا بی تفاوتی و پرداختن به خود
سخنگویان انقلاب
حمیدرضا ترقی
۱۴۰۱/۵/۲۰