برای موشکافی نقاط ضعف ها ضرورت دارد فرآیندهای منجر به ان مورد توجه قرار گیرند تا بتوان به راه حل های مناسب و تجربه شده دست یافت :
الف -ظرفیت جامعه از نظر تولید کالا و خدمات با نوسانات ان مشخص است که آمار و ارقام آن را نشان میدهند.
ب- میزان نیاز جامعه نیز مشخص بوده و در این خصوص کمبود یا مازاد تولید کالا نیز مشخص می گردد.
ج- ارزش پول ملی و ارزی و طلا از طریق میزان تولید کالا و خدمات جامعه و میزان طلای ذخیره شده مشخص می گردد.
و- در جامعه عرضه و تقاضای مشخصی وجود دارد وقتی این عرضه و تقاضا متعادل خواهد بود که بر اساس نیازها باشد .
د- اگر در جامعه مازاد نیاز برتقاضای داخلی وجود داشته باشد، به طور طبیعی و با توجه به شرایط تقاضا در کشورهای دیگر ،نیاز به صادرات مازاد کالا و خدمات شکل می گیرد و اگر کمبود نیاز در جامعه وجود داشته باشد ،به طور طبیعی باید برای واردات به منظور رفع نیازها ی جامعه اقدام نمودکه دراین حالت نیاز به ارز خارجی تشدید می شود.
# اما در حالت تعادلی و طبیعی؛
۱- حفظ ارزش پول ملی برقرار است و دچار نوسانات نمی شود.
۲-تورم در جامعه ایجاد نمی گردد .
#در حالتهای کمبود تولید کالا و خدمات چند اتفاق میافتد ؛
۱- عدم تامین نیاز کامل جامعه
۲-کاهش عرضه و افزایش تقاضا توسط عامه مردم که تقاضا در حوزه های مختلف انجام می پذیرد .بدنبال این شرایط، دو حالت وجود دارد ؛
الف- تقاضا یا واقعی و عادی هست
ب- اینکه تقاضای کاذب ممکن وجود داشته باشد .
علاوه بر این عرضه یا باید از منبع تولید ویا باید از منبع واردات تامین گردد. در چنین حالتی در نظام و میزان ارزش پول ملی اختلال ایجاد می گردد و به تبع آن؛
۱- ارزش پول ملی کاهش می یابد.
۲-تورم ایجاد میشود .
۳- قدرت خرید مردم کاهش پیدا میکند.
# برای پاسخگویی به چنین شرایطی دولت و تا حدودی نهادهای جامعه ،چند اقدام می کنند :
۱- اقدام برای افزایش تولید کالا و خدمات،که باید شرایط و امکانات آن فراهم باشد.
۲- ترمیم درآمد از محل تولید و خدمات برای کل آحاد جامعه.
۳ -ترمیم درآمد از طریق چاپ پول و اسکناس .
# در چنین شرایطی؛
اول، اینکه تورم افزایش می یابد.
دوم ،اینکه برای جبران قدرت خرید یا افزایش درآمد و بالا بردن حقوق ها دولت به چاپ اسکناس بدون پشتوانه اقدام می کند .
# در چنین وضعیتی ناگزیرپنج حالت در جامعه در شرایط اقتصادی ایجاد می شود: ۱- نیاز به ارز برای واردات .
۲- اختلال در نظام ارزی .
۳- سفته بازی .
۴ - انتظارات تورمی بعنوان عامل تشدیدگر روانی.
۵ - شکلگیری بازار کاذب خرید و فروش ارز و طلا. با رویدادپنح حالت مورد نظر، دولت مجبور میشود دخالت بیشتری در بازار عرضه و تقاضا نماید تا اوضاع را تا حدودی نظارت و سامان دهد. وقتی اختلال در نظام اقتصادی پدید آید،درنتیجه آن؛
۱- شکل گیری پدیده احتکار کالا و اختلال در نظام عرضه وتقاضا بوجود میآید.
۲- اختلال در نظام عرضه و تقاضای ارز و طلا به وجود می آید .
۳ -تورم تشدید گردیده و افزایش مییابد و ناامنی اقتصادی به وجود می آید .
۴ - دخالت دشمنان در نظام عرضه و تقاضاو فعال شدن نفوذیهای حوزه اقتصادی به ناامنی اقتصادی دامن می زند.
# علاوه بر این با وجود نظام یارانه ای پیدا و پنهان و تفاوت فاحش قیمت ها با کشورهای دیگر، پدیده صادرات قاچاق و به صرفه برای برخی صادرکنندگان قاچاق کالا شکل می گیرد و کالای کمیاب و مورد نیاز داخلی درکشورهای همسایه به فروش میرسد .با شکل گیری پدیده قاچاق کالا و کمبود برخی کالاها و احتکاریکه وجود دارد، در نظام عرضه چرخه معیوب وتکراری اختلال و افزایش قیمت ها در برخی کالاها به وجود می آید. بنابراین:
۱- افزایش قیمت ناشی از قاچاق کالای صادراتی .
۲ - افزایش قیمت ناشی از احتکار .
۳- افزایش قیمت ناشی از تشدید جنگ روانی کاذب و دامن زدن به قیمتها .
۴ - افزایش قیمت ناشی از بورس بازی ارز و طلا و ملک.
۵ - انتظارات تورمی.
6- شکلگیری شبکههای اختلال، به ناامنی قیمتها و بی ثباتی دامن می زنند.
نتایج این فرایند عبارت است از:
۱- کسری بودجه سالانه در نظام برنامه ریزی کشور .
۲- استمرار تورم و تشدید آن.
۳- مقروض شدن دولت برای تامین اجباری هزینه ها.
۴ - کاهش بهرهوری در ابعاد مختلف در جامعه .
۵- استمرار اقتصاد دولتی و دخالت دولت و شرکت های بزرگ دولتی وخصولتی.
۶- اهداف نارضایتی عمومی محقق می شود.
۷ -درگیر نمودن دولت ومشغول سازی تکراری وباز داشتن آن از کارهای اساسی و ساختاری .
۸ – کم اثر وبی اثر سازی برنامهریزیهای دولت.
بازیابی نقاط ضعف در سیمای اقتصادی جامعه

نصر عزیزی
۱۴۰۲/۱/۲۱

