پیام نانوشته پادشاه عربستان به روحانی

به گزارش نما، روزنامه بهار در گزارشی درباره آینده روابط ایران و عربستان نوشت:
روزهای خوب می‌آید، حداقل برای روابط ایران عربستان. این نویدی است که دولت «تدبیر و امید» داده؛ البته نه به‌طور مستقیم. انتخابات ۲۴خرداد بر همه حوزه‌ها سایه انداخته است؛ آثار و نشانه‌های آن هم کم نیست؛ از لبخند بازار ایران به این انتخابات گرفته تا بازشدن پنجره‌ای جدید روی جمهوری‌اسلامی ایران در جهان. این پنجره بعد از معرفی منتخب مردم ایران باز شد و از این منفذ بود که هوای تازه جریان پیدا کرد؛ هوایی که بوی خوش امید به همراه داشت؛ این‌که دنیا به انتخاب مردم ایران احترام گذاشته و قصد آن دارد با منتخب مردم همکاری کند؛ همکاری برای کاهش تنش‌ها و بازکردن باب تعامل. از پنجره تازه گشوده‌شده روی ایران از هفته گذشته سیل پیام‌ها به انتخاب مردم ایران سرازیر شد؛ از تبریک گرفته تا واکنش و اعلام آمادگی برای تعامل با جمهوری‌اسلامی ایران در چهار سال آینده. پیشتاز این پیام‌ها هم عربستان سعودی بود.

باورش سخت بود که در اوج تنش در روابط تهران – ریاض، پادشاه عربستان سعودی خود دست به قلم شود و پای پیام تبریک به حسن روحانی را امضا کند، اما او این کار را کرد و با پیام تبریک خود به منتخب مردم ایران، پیام نانوشته دیگری را هم ارسال کرد. این پیام پس از آن نیز از سوی سایر مقامات سعودی از ولیعهد عربستان گرفته تا مدیرکل وزارت امور خارجه ارسال شد؛ پیام آشتی با درازکردن دست دوستی روی دولت آینده جمهوری‌اسلامی ایران به منظور بازتعریف و تنظیم روابط با جمهوری‌اسلامی ایران، پیامی بود که پادشاه عربستان و ولیعهدش به‌طور نانوشته و غیرعلنی و مدیرکل وزارت امور خارجه به‌طور علنی برای دولت آینده جمهوری‌اسلامی ایران ارسال کرد.

«ترکی بن محمد بن سعود»، معاون وزیر خارجه عربستان سعودی، آمادگی ریاض را برای حمایت و همکاری از حسن روحانی، رییس‌جمهوری جدید ایران، اعلام کرد.

این در حالی است که در هشت سال گذشته روابط دو کشور ایران و عربستان به پایین‌ترین سطح خود تنزل پیدا کرده بود و دولت محمود احمدی‌نژاد،کوچک‌ترین توفیقی در کاهش تنش‌ها در این‌باره نداشت؛ تنش‌هایی که از حدود دو سال پیش یعنی همزمان با فرارسیدن فصل «بهارعربی» به اوج خود رسید؛ هرچند در این‌باره وزارت خارجه تلاش‌هایی را در دستورکار قرار داد.

تلاش‌های ناتمام وزارت خارجه جمهوری‌اسلامی ایران برای بهبود مناسبات تهران – ریاض همزمان با فرارسیدن فصل «بهار عربی» آغاز شد؛ همزمان با وزیدن بادهای تغییر در خاورمیانه و شمال افریقا فصل سرد روابط ایران و عربستان نیز فرا رسیده است. نسیم تغییر در خاورمیانه و شمال افریقا اگرچه برای بعضی کشورهای عربی و مردمان آن پیام‌آور آزادی، دموکراسی و صلح بود، اما برای دو کشور ایران و عربستان یادآور زخم‌های کهنه از یک رابطه پرفرازونشیب و یک رقابت آشکار برای بسط نفوذ در منطقه خاورمیانه و تشدید‌کننده جنگ سرد پنهان شد.

همزمان با آغاز خیزش‌های مردمی در خاورمیانه و شمال افریقا، ایران از یک‌سو به ریاض برای همراهی با حاکمان خودکامه برای سرکوب و کشتار مردم به منظور حفظ جایگاه حاکمیت آل سعود اعتراض می‌کرد و از سوی دیگر عربستان، تهران را به تلاش برای بسط نفوذ خود در کشورهای تازه متحول‌شده به منظور گسترش هلال شیعی متهم.

از این رو ریاض به فکر ایجاد یک جبهه تازه عربی ضدایرانی افتاد؛ جبهه‌ای که به متحدشدن کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس علیه جمهوری‌اسلامی ایران منجر شد. در این میان هم بعضی کشورها تلاش داشتند مطالبات نامشروع خود را پیگیری کنند. امارات متحده عربی در رأس این کشورها قرار داشت که تلاش داشت از آب گل‌آلود روابط تهران – ریاض ماهی خود را بگیرد و با پشتیبانی کشورهای عرب خلیج‌فارس و در رأس آن عربستان ادعای خود را درباره جزایر ایرانی تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی اثبات کند.

در منطقه خاورمیانه اوضاع بر وفق مراد جمهوری‌اسلامی ایران نبود. تلاش‌های بین‌المللی غربی‌ها برای به انزوا کشاندن تهران در روابط بین‌المللی و منطقه‌ای هم عاملی بر افزایش تنش‌های ایران و عربستان شد. ادامه وضع، دو کشور را به سمت رقابتی آشکاری پیش برد. تداوم وضع موجود نیز اگرچه بعید بود از تهدیدهای لفظی به مخامصه نظامی ‌برسد، ولی به هیچ عنوان دور از ذهن نبود که رقابت‌های دیپلماتیک غیرآشکار، جای خود را به رقابت‌های آشکار اقتصادی و سیاسی در همه حیطه‌های خاورمیانه پیش ببرد. در این بین، شانس جمهوری‌اسلامی ایران به دلیل تفاوت‌های مذهبی و فرهنگی با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و ضریب نفوذ کم، پایین‌تر به نظر می‌رسید.

بنابراین برای جمهوری‌اسلامی ایران چاره‌ای جز این باقی نمی‌ماند که درباره عربستان طرحی نو دراندازد و مسیر روابط دو کشور را به سمتی دیگر هدایت کند. این طرح نو درانداخته شد؛ البته نه از سوی دیپلمات‌ها بلکه از سوی مردم ایران. مردم ایران در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۴خرداد رای به تغییر در مسیر حرکت دولت جمهوری‌اسلامی ایران در همه امور دادند. تغییر در مسیر گفتمان سیاست خارجی جمهوری‌اسلامی ایران نیز در رأس درخواست‌های مردم بود که با رای به شیخ دیپلمات نمود پیدا کرد.

در این اثنی پیام مردم ایران را عربستان سعودی خیلی زود دریافت کرد، آن هم‌زمانی که علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی، روسای پیشین جمهوری‌اسلامی ایران، علم حمایت از روحانی را بالا بردند. ریاض شناخت کامل و کافی از سیاست‌های علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی دارد. دوران ریاست‌جمهوری هاشمی و خاتمی «بهار» رابطه تهران-ریاض بود و خزان این رابطه دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد. اگر در ‌ هشت سال گذشته روابط دو کشور چندین‌بار بر سر موضوعات مختلف به تنش و تقابل رسیدند، در ‌ دوران هاشمی‌رفسنجانی و خاتمی این روابط بیش از پیش گرم و صمیمی شد و درنهایت در دوران ریاست‌جمهوری خاتمی دو کشور پیمان امنیتی را امضا کردند. این پیمان با حضور حسن روحانی، دبیر وقت شورای امنیت جمهوری‌اسلامی ایران، امضا شد.

حال،حسن روحانی با حمایت هاشمی و خاتمی و پشتوانه رای مردمی با اقبال جهانی روبه‌رو شده است و کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی با دریافت پیام تغییر مردم ایران آماده همکاری با جمهوری‌اسلامی با دولت آینده ایران شده‌اند. در همین حال «ترکی بن محمد بن سعود»، معاون وزیر خارجه عربستان سعودی، در گفت‌وگو با روزنامه الوطن چاپ ریاض گفت: در صورتی که اظهارات حسن روحانی با رسانه‌ها درباره روابط با کشورهای همسایه در منطقه خلیج‌فارس یا بحران سوریه صادقانه باشد، دولت عربستان سعودی آمادگی همکاری با رییس‌جمهوری جدید حسن روحانی را دارد.

این مقام ارشد سعودی افزود: دولت ریاض تایید می‌کند که روابطش با تهران، روابط طبیعی در سایه احترام متقابل و دخالت‌نکردن در روابط دیگر کشورها و تلاش برای حفاظت از منافع کشورها، امنیت و ثبات آن‌ها باشد. وی افزود: اگر این موضوعات، همان اهداف روحانی باشند و او برای تحقیق چنین موضوعاتی تلاش می‌کند، دولت عربستان سعودی او را تایید و از این نگاه وی استقبال می‌کند.

این پیام عربستان جدی و صادقانه به نظر می‌رسد. حال نگاه‌ها به حسن روحانی و وزارت خارجه دولت او است که با ساختاری نو بتواند آن را اثبات کند و پتانسیل بالقوه را بالفعل و حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را به سمت تامین منافع جمهوری‌اسلامی ایران رهنمون کند.