عربستان به دنبال كاهش وابستگی خود به آمریكاست

به گزارش نما به نقل از فارس، خبرگزاری رویترز در گزارشی به تحلیل سیاست خارجی عربستان سعودی بعد از انعقاد توافقنامه موقت ژنو پرداخت و نوشت: به‌رغم ناراحتی عمیق عربستان سعودی از نزدیکی غرب به ایران، به نظر می‌رسد ریاض گزینه‌های عملی کمی برای دنبال کردن یک سیاست خارجی مستقل‌تر و شفاف‌تر داشته باشد.

بر اساس این گزارش، مقامات ارشد سعودی که از آمریکا دلخور هستند، طیفی از احتمالات را، از برقراری ارتباط راهبردی با سایر قدرت‌های جهان گرفته تا دنبال کردن موضعی شدیدتر علیه متحدان ایران در جهان عرب، مطرح کرده‌اند و گفته‌اند اگر قدرت‌های جهانی نتوانند مانع بلندپروازی‌های هسته‌ای تهران شوند، حتی برنامه خود را برای ساخت بمب اتمی دنبال خواهند کرد.

رویترز نوشت: اما یافتن قدرت‌های جایگزین برای کشوری که برای چند دهه متحد وفادار آمریکا بوده دشوار است. روسیه نیز در مسئله جنگ سوریه، در طرف مقابل ریاض قرار دارد و ارتش چین نیز در قیاس با آمریکا معتدل برخورد می‌کند.

رابرت جردن، سفیر آمریکا در ریاض از سال 2001 تا 2003 در این باره می‌گوید: محدودیت‌هایی در اتحاد عربستان سعودی با سایر قدرت‌ها وجود دارد. وی به رویترز گفت: هیچ کشوری تواناتر از آمریکا در جهان وجود ندارد تا از میدان‌های نفتی عربستان و اقتصاد این کشور حفاظت کند و سعودی‌ها از این موضوع آگاه هستند. بنابراین خارج شدن آنها از این مدار بعید به نظر می‌رسد.

یک تحلیلگر سعودی نزدیک به یک موسسه رسمی در این باره گفت: عربستان سعودی نیازی ندارد که به ایران دوم تبدیل شود. این امر کاملا خلاف رفتار متداول و همیشگی ماست که عضو قابل اعتماد جامعه بین‌المللی باشیم که ثبات استراتژیک را ارتقا می‌دهد و بازارهای نفتی را با ثبات می‌سازد.

تحلیلگران و منابع دیپلماتیک در خلیج فارس نیز می‌گویند، عربستان سعودی روابط خود با مهمترین متحد غیر عرب (آمریکا) خود را به مخاطره نمی‌اندازد و پاسخ دیپلماتیکی برای برقراری روابط آمریکا با ایران خواهد یافت.

به گفته منابع دیپلماتیک در حوزه خلیج فارس، به‌رغم اینکه جان کری، وزیر خارجه آمریکا به مقامات سعودی قول داده بود، آنها را از محتوای توافقنامه مطلع خواهد کرد، این کار را انجام نداد. اما در واشنگتن، یک مقام بلندپایه وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد، جان کری در طول دو دور مذاکرات ژنو، از نزدیک با همتایان خود در تماس بود و یک روز بعد از انعقاد توافقنامه ژنو با سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان گفت‌وگو کرد.

یک مقام آمریکایی که خواست نامش فاش نشود، گفت: این توافقنامه اواسط شب منعقد شد و جان کری به سرعت بعد از آن با وزیر خارجه عربستان گفت‌وگو کرد.

منابع دیپلماتیک در خلیج فارس می‌گویند، ریاض عصبانی است که این توافقنامه فشار بر تهران را کاهش خواهد داد و به ایران این امکان را می‌هد که به منافع عربستان در سایر نقاط خاورمیانه آسیب برساند. پادشاهی سنی عربستان در بحث بهار عربی با رهبران شیعه جمهوری اسلامی تضاد و اختلاف دارد. علاوه بر این، ریاض حمایت آشکار ایران از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه در درگیری با شورشیان را به عنوان اشغال خارجی سرزمین‌های عرب قلمداد می‌کند.

رویترز با اشاره به سخنان اخیر مقامات سعودی مبنی بر اینکه عربستان نیز برنامه هسته‌ای خود را ایجاد خواهد کرد، به نقل از منابع دیپلماتیک در خلیج فارس و تحلیلگران نزدیک به اتاق فکر‌های سعودی نوشت: مشکل اصلی عملی کردن چنین سخنانی، نبودِ جایگزین مشخص برای چتر امنیتی آمریکا در خلیج فارس یا جایگزین مشخص برای نقش ارتش آمریکا در دادن مشاوره، تسلیح کردن و کمک به نیروهای مسلح عربستان است.

یک مشاور غربی در کشورهای خلیج فارس در زمینه مسائل ژئوپولتیکی نیز در این باره گفت: مقامات ارشد سعودی به دنبال راه‌هایی برای کاهش وابستگی طولانی مدت خود به آمریکا هستند. فرانسه یکی از این گزینه‌هاست. ریاض در ماه‌های اخیر از نزدیک با پاریس در بحث سوریه و ایران در حال همکاری است و یک قرارداد دریایی بزرگ به فرانسه پیشکش کرده است. واشنگتن در هر مسئله مربوط به خاورمیانه به ریاض نزدیک‌تر است تا سایر قدرت‌های جهانی به جز فرانسه که موضع تندی در قبال ایران اتخاذ کرده است.

اما منابع دیپلماتیک در خلیج فارس می‌گویند، «اقتصاد و نیروهای تلسیحاتی عربستان سعودی به اندازه‌ای به آمریکا وابسته هستند که هر گونه تلاش جدی برای جدا شدن از این وابستگی، در طولانی مدت، دشوار و هزینه‌بردار خواهد بود. به گفته آنها عربستان در مهارت‌های کنترل و فرماندهی به شدت به متحدان غربی خود وابسته است و ایجاد ائتلافی از متحدان عربی برای آن بسیار دشوار خواهد بود.