واكنش امام رضا(ع) به كسی كه از او تمجید كرد

ملا محمدعلی مجتهد، معروف به مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی از علمای به نام تهران بود که در سال 86 بدرود حیات گفت، اما سخنرانی‌ها و پندهای عرفانی و اخلاقی وی به یادگار مانده است و می‌توانیم هرچند به صورت مجازی هم که شده پای درس این استاد اخلاق تلمذ کنیم.

آیت‌الله مجتهدی رابطه خوبی با طلاب داشت، طوریکه فضای گرم و صمیمی بر حوزه علمیه‌شان حاکم بود. این استاد برجسته اخلاقی، مباحث را چنان رسا ارائه می‌‌داد که در دل می‌‌نشست و این به صورتی است که حتی هم‌اکنون نیز پای صحبت و کلاس اخلاق ایشان نشستن خالی از لطف نیست.

اهمیت حج واجب

در مکه(حج) واجب لازم نیست که زن از شوهر اجازه بگیرد. در مکه(حج) مستحبی اجازه شوهر لازم هست، اما در مکه واجب نه. اگر زنی مستطیع شده باشد باید برود. گاهی اوقات کسی می‌خواهد به مکه برود، اطرافیانش به او می‌گویند: پولش را به مستحق بدهی واجب‌تر است!

مکه واجب را که نمی‌شود به مستحق داد. بله، اگر یک نفر چند بار به مکه مستحبی رفته، خب یک بار هم پا روی نفسش بگذارد و هزینه آن را خرج جهاز یک دختر یتیم کند، البته اگر بتواند هم به حج مستحبی برود و هم هزینه جهاز آن دختر را بدهد که چه بهتر. اما اگر دید که نمی‌تواند هر دو را انجام دهد، ثواب بیشتر در آن است که خرج جهاز این دختر یتیم را بدهد.

واکنش امام رضا علیه السلام در برابر تعریف

در جلد 49 صفحه 95 بحارالانوار مرحوم مجلسی روایتی از امام رضا علیه السلام نقل شده است که: راوی حدیث، محمد بن موسی بن نصر رازی، می‌گوید: «سمعت ابی یقول» طلبه‌ها، «قال» با «یقول» تفاوت دارد، اگر در جایی دیدید قال امیرالمومنین یعنی امیرالمومنین علیه السلام یک بار این جمله را گفته، اما اگر دیدید یقول آمده، یقول یعنی استمرار، یعنی مکرر گفته شده و این حدیث زیاد تکرار شده است.

پس محمد بن موسی بن نصر رازی می‌گوید: از پدرم می‌شنیدم که می‌گفت: مردی خدمت امام رضا علیه السلام رسید و به آن حضرت عرض کرد: «به خداوند قسم که بر روی زمین کسی شریف‌تر از تو نیست، بالاتر از تو نیست.»

حالا اگر کسی این گونه از ما تعریف کند، مثلا به ما بگوید: در روز زمین آخوندی مثل تو نیست! ما خودمان را گم می‌کنیم. به همین خاطر هم هست که می‌گوید: خوب نیست جلوی روی کسی از او تعریف کنی! زیرا ممکن است او انسان ضعیفی باشد و با یک تعریف خودش را گم کند.

بله، آن شخص به امام علیه السلام گفت: «من در روی زمین شریف تر از تو ندیده‌ام، شرافت پدری، پدران شما امام موسی بن جعفر علیه السلام و امام صادق علیه السلام و ... تا امیرالمومنین علیه السلام و پیامبر خدا (ص) بوده‌اند.» امام رضا علیه السلام در پاسخ فرمودند: «التقوی شرفتهم»؛ پدران مرا تقوا با شرافت کرده است. تقوا سبب شرافت ائمه (ع) است. ائمه ما چون باتقوا بودند، گناه نمی‌کردند و معصوم بودند.

«و طاعه الله احظتهم»؛ و طاعت خداوند پدران مرا بهره‌مند کرده است. یعنی امام رضا علیه السلام فرمودند که پدران من طاعت خدا می‌کردند و عبادت او را به جا می‌آوردند.

امام سجاد علیه السلام در قله شامخ بندگی و عبادت

در روایتی آمده است که: «در کتابی عبادت‌های امیر المومنان علیه السلام نوشته شده و در آن آمده که امام علیه السلام چه اندازه خدا را عبادت می‌کردند، روزی امام سجاد علیه السلام آن کتاب را خواندند، سپس فرمودند: «چه کسی قدرت دارد که عبادات جد مرا به جای آورد؟!»

با اینکه خود امام سجاد علیه السلام آن قدر عبادت می‌کردند که سالی دو مرتبه پینه‌های بسته شده بر روی پیشانی او را با مقراض، قیچی می‌کردند و به او لقب «انت زین العابدین» دادند. با این حال از مقدار عبادت‌های امام علی علیه السلام تعجب کرده، فرمودند: «چه قدر امیرالمومنان عبادت می‌کردند؟!» هزار رکعت نماز، کمک به فقرا در دل شب، مناجات باخدا هنگام آبیاری نخلستان‌ها و ... .

خوف و خشیت امیرالمومنان علیه السلام از خداوند

ابودرداء می‌گوید: شبی دیدم که امیرالمومنین علی علیه السلام در حال مناجات و راز و نیاز با خود بود که ناگاه حضرت صیحه‌ای کشید و صدایش خاموش شد. من ناراحت شدم و خیال کردم که آقا از دنیا رفته‌اند. آمدم خدمت حضرت فاطمه زهرا (س) و عرض کردم: ای دختر پیامبر خدا، شوهرتان از دنیا رفت! حضرت زهرا (س) می‌دانستند که امیرالمومنان علیه السلام از دنیا نرفته، پرسیدند: او را در چه حالی دیدی؟

ابودرداء جریان را تعریف کرد. حضرت زهرا (س) فرمودند: ناراحت نباش، او از دنیا نرفته است. او هر شب هفتاد مرتبه با خدا مناجات می‌کند و می‌گوید: خدایا، راهم دور است و زاد و توشه‌ام کم است. بعد هم بیهوش می‌شود.

بهتر از امام رضا علیه السلام چه کسی است؟

شرافت اهل بیت به خاطر این است که آنها خدا را عبادت می‌کردند. طاعت داشتند. شخصی خدمت امام رضا علیه السلام رسید و عرض کرد: «انت و الله خیر الناس»؛ «به خداوند قسم که تو بهترین مردم هستی.»

حضرت علیه السلام فرمودند: «قسم نخور؛ خیر منی من کان اتقی الله عزوجل»، بهتر از من آن کسی است که تقوایش از من بیشتر باشد.

البته کسی نبود که تقوایش از امام رضا علیه السلام بیشتر باشد، اما حضرت می‌خواهند به ما درس بدهند که تا تعریفی از ما شد، خودمان را گم نکنیم. بدانیم که بالاتر از ما بوده‌اند و هستند، ما که کاری نمی‌کنیم. پس امام رضا علیه السلام در جواب آن شخص فرمودند: «بهتر از من کسی است که تقوایش از من بیشتر باشد و اطوع له، بیشتر از خدا اطاعت کند. «و الله ما نسخت هذه الآیه»، به خداوند قسم که این آیه قرآن نسخ نشده است که: «و جعلناکم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عند الله اتقاکم»

تقوا چیست؟

تقوا این است که اگر دوربینی در خانه ما بگذارند و کارهای یک هفته ما را زیر نظر بگیرند و بعد در تلویزیون پخش کنند، ما اگر فهمیدیم ناراحت نشویم، یعنی کار بدی نکرده‌ایم که ناراحت پخش شدنش باشیم. این تقوا است. اما اگر فلان گناه را کرده یا غیبتی کرده باشیم، در آن صورت از پخش شدن آن ناراحت می‌شویم.