اقتصاد مقاومتی؛ اساس رفتار اقتصادی حضرت فاطمه(س)

به گزارش نما ، به نقل از ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین یدالله مقدسی، پژوهشگر تاریخ و سیره معصومین(ع)،به بیان نکاتی درباره سیره اقتصادی حضرت فاطمه(س) پرداخت و اظهار کرد: موضوع سیره اقتصادی، دو واژه در دل خود دارد که یکی سیره و دیگری اقتصادی بودن است. واژه سیره به معنی روشی مستمر در مجموعه زندگی است که بر گرفته از یک اندیشه خاص و در مجموعه زندگی ائمه‌معصومین(ع) برگرفته از آموزه‌های وحی است.

تلاش حضرت فاطمه(س) برای کسب درآمد
وی افزود: از لحاظ اقتصادی، آنچه که کاربرد دارد مربوط به امور مالی است. سیره اقتصادی معصومین(ع) مربوط به روش‌های آنان در زندگی مالی‌شان است. زندگی مالی ائمه اطهار(ع) و مخصوصا حضرت فاطمه(س) دارای دو بخش درآمد و مصرف است. برای اینکه بفهمیم که درآمدها و هزینه‌های آنان چگونه تامین می‌شده است، لازم است نگاهی به سبک زندگی آنان بیندازیم.
مقدسی ادامه داد: هنگامی‌که به منابع تاریخی و حدیثی مراجعه می‌کنیم مشاهده می‌کنیم که منابع درآمد حضرت فاطمه(س) عمدتا از راه تلاش و فعالیت ایشان بوده است. تلاش‌های مربوط به زندگی که در هر زمانی اقتضائاتی دارد در عصر پیامبر(ص)، حضرت امیرالمومنین(ع) و حضرت زهرا(س) بیشتر کشاورزی و دامداری بوده است و فعالیت کارگری هم در آن زمان‌ها وجود داشته است؛ مثلا در زندگی حضرت امیر‌المومنین(ع) آمده است که در آن زمان‌هایی که وضعیت اقتصادی مناسب نبوده است ایشان برای یک یهودی کار انجام داده و مزدش را گرفته است.

ابتناء رفتار اقتصادی حضرت زهرا(س) برحلال‌مصرفی و اسراف‌گریزی
وی افزود: درباره سیره اقتصادی حضرت فاطمه(س) باید گفت که چون در زندگی ایشان و حضرت علی(ع) تقسیم کار وجود داشت و کارهای بیرون از خانه بر عهده حضرت علی(ع) و کار در درون خانه بر عهده حضرت فاطمه(س) بود، مسائل اقتصادی و سیره اقتصادی حضرت فاطمه به بخش درآمد مربوط نیست بلکه مربوط به بخش مصرف است. در اینجا می‌توان بحث کرد که شیوه مصرفی حضرت فاطمه در مسائل مالی چگونه بوده است و چه نکاتی را برای انسان بازگو می‌کند.
پژهشگر سیره مصومین(ع) تاکید کرد: در اینجا این نکته مهم لازم به ذکر است که رفتار اقتصادی و مصرفی حضرت فاطمه زهرا(س)، مبتنی بر حلال‌طلبی، حلال‌مصرفی و اسراف‌گریزی است. در زندگی حضرت فاطمه(س)، مصرف بیهوده را مشاهده نمی‌کنیم. اگر بخواهیم مصرف را تقسیم کنیم شامل مصرف معتدلانه، بخیلانه و اسراف‌گرانه می‌شود که مصرف اسراف‌گرانه و بخیلانه بر اساس آموزه‌های دینی ممنوع است اما مصرف اعتدالی، مورد تاکید و تائید آموزه‌های دینی است. حضرت فاطمه(س) بر اساس درآمدهایی که داشتند، در شرایط عادی مصرفشان به اندازه بود اما در شرایط غیرعادی و هنگامیکه شرایط سخت اقتصادی پیش می‌آمد قناعت ایشان فزونی می‌گرفت.

فعالیت حضرت فاطمه(س) در مزرعه
مقدسی اظهار کرد: استفاده از لباس، غذا و ابزار مناسب زندگی در سیره‌اقتصادی ایشان قابل مشاهده است. برای مثال ما در زندگی حضرت فاطمه(س) مشاهده می‌کنیم هنگامی‌که در شرایط عادی غذایی تهیه می‌کردند، آن اندازه‌ای که مورد نیازشان بود را استفاده می‌کرند و بیش از آن را به مستمندان می‌دادند و گاهی‌که یک شرایط غیرعادی پیش می‌آمد حتی غذای مصرفی روزانه خود را در اختیار دیگران قرار می‌دادند و آیه« إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنکُمْ جَزَاء وَلَا شُکُورًا؛ ما براى خشنودى خداست که به شما مى‏‌خورانیم و پاداش و سپاسى از شما نمى‏‌خواهیم» (الانسان/۹)، ناظر بر همین مطلب است که آن بزرگوار، همراه با فرزندان خود، سه روز پشت سرهم غذای افطاری خود را در اختیار نیازمند قرار می‌دادند.
وی ادامه داد: نکته بعدی درباره این است که آیا ایشان در فعالیت اقتصادی هم شرکت کرده‌اند یا صرفاً به انجام فعالیت‌های درون منزل پرداخته‌اند؟. در روایت آمده است که شخصی از نیشابور به مدینه مراجعه می‌کند و خانمی هدیه‌ای برای امام کاظم(ع) می‌فرستد؛ حضرت امام کاظم(ع) پارچه‌ای را به آن شخص دادند و فرمودند: «این را به آن خانم بدهید و بگوئید که این پارچه از محصول زمینی تهیه شده است که در آن زمین، کشت محصول توسط مادرمان فاطمه(س) صورت گرفته است. از این روایت استدلال می‌شود که حضرت فاطمه(س) حتی در مزرعه هم برای کار زراعی حضور پیدا می‌کرده است.

تلاش برای داشتن بهترین سبک زندگی
پژوهشگر تاریخ و سیره معصومین(ع) تاکید کرد: با فرض صحت این روایت، این نکته اثبات می‌شود که حضرت زهرا(س) که دختر اولین شخصیت مهم جهان اسلام هستند، با همه عظمت و جایگاه معنوی و اجتماعی که داشته‌اند اما برای اداره زندگی خودشان به فعالیت و تلاش شخصی اقدام می‌کردند. ایشان برای مصرف شخصی خود از بیت‌المال استفاده نکرده و همه سعی‌شان بر این بود که بهترین سبک زندگی را داشته باشند تا برای جامعه مسلمین تبدیل به الگو شوند.

اقتصاد مقاومتی؛ اساس رفتار اقتصادی حضرت فاطمه(س)
مقدسی در پاسخ به پرسشی درباره جایگاه اقتصاد مقاومتی در سیره اقتصادی حضرت فاطمه(س) اظهار کرد: اقتصاد مقاومتی به این معنی است که در اداره زندگی، چه در بخش درآمد و مصرف و حتی در بخش توزیع، دارای یک برنامه با تدبیر و عاقلانه باشیم. همان‌گونه که مقام معظم رهبری هم اشاره کردند باید انسان در مسائل اقتصادی دارای نقشه راه باشد و هر چیزی را به اندازه مصرف کند. آموزه‌های دینی هم بر همین مبنا است و اساس دستورات دین، زندگی مقاومانه است.
حجت‌الاسلام مقدسی در پایان عنوان کرد: اقتصاد و مسائل مالی همانند جریان خون در وجود انسان است و اگر این خون جریان داشته باشد انسان حیات داشته و در غیر این‌صورت، انسان هچگونه مقاومتی ندارد. در دین مبین اسلام بر «استغناء للناس» تاکید فراوانی شده است. فعالیت‌هایی همانند تدبیر در اداره امور منزل، پرهیز از مصرف‌گرایی و... که حضرت فاطمه(س) انجام می‌دادند کاملا منطبق بر معنای اقتصاد مقاومتی است. اقتصاد مقاومتی، اساس رفتار اقتصادی همه معصومین(ع) و مخصوصا حضرت فاطمه زهرا(س) است.