عزاداری برای سیدالشهدا (ع) در بین علمای اهل تسنن

به گزارش نما، محمدهاشم شفیعی در یادداشتی اختصاصی به پیشینه اربعین حسینی در میان علاقه مندان به اهل بیت و شیعیان پرداخته که در ادامه می‌خوانیم:

در بین اهل بیت پیامبر (ص)، محبت به امام حسین (ع)، رنگ و بوی دیگری در میان مسلمانان عالم دارد. همه مسلمانان، در ابراز علاقه به آستان مقدس حضرت از یکدیگر پیشی می‌گیرند و یکی از عرصه‌های نمایش این ارادت، پیاده روی اربعین است. نه تنها اهل تسنن، بلکه همان‌گونه که در سال‌های اخیر شاهد بودیم پیروان خیلی از مذاهب دیگر نیز به هر شکلی شده سعی دارند خود را به اربعین برسانند. پیامبر رحمت (صلی الله علیه و آله) در شرایط مختلفی از امام حسین (علیه السلام) یاد می‌کرد، مانند اینکه دستِ امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) را گرفتند و فرمودند: «هرکس من و این دو و پدر و مادرِ این دو را دوست بدارد، در بهشت، همراه من و هم‌درجۀ من خواهد بود .»[۱] و این خود عاملی برای وحدت بین همه مسلمانان است.
عزاداری برای امام حسین (ع) در بین علمای اهل سنت

نکته اول که باید دقت داشت اینکه بسیاری از علمای اهل سنت وقایع کربلا را نقل کرده‌اند، مانند ابن الجوزی که در کتابش وقایع و حوادثی که در روز عاشورا اتفاق افتاده است را به صورت روضه نقل کرده است. [۲]

برخی نیز در آن مصائب گریه کرده‌اند. از باب نمونه، مردم دمشق در روز عاشورا از سبط بن الجوزی درخواست کردند که بالای منبر برود و برای آن‌ها از چگونگی شهادت امام حسین (علیه السلام) سخن بگوید. او پذیرفت. سپس بالای منبر رفت و بعد از سکوت طولانی دستمال خویش بر صورت نهاد و گریه شدیدی سر داد و درحالی‌که می‌گریست دو بیت شعری را خواند که مضمونش چنین است:

«وای به حال کسی که در قیامت شفیعش دشمن او باشد؛ سرانجام در روز قیامت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) وارد محشر می‌شود در حالی‌که پیراهن او به خون حسین آغشته است.» سپس از منبر پایین آمد و اشک ریزان به خانه خویش رفت. [۳]
رفتن به زیارت

یکی از مواردی که وهابیت به شدت در مقابل آن موضع‌گیری می‌کند بحث رفتن به زیارت است؛ آن هم در حالی‌که علمای اهل سنت، رفتن به زیارت را جایز می‌دانند. به چند نمونه اشاره می‌شود.

در منابع معتبر اهل سنت آمده است که عایشه به زیارت قبر برادرش عبدالرحمن می‌رفت. ابن ابی ملیکه می‌گوید: روزی عایشه را دیدم که برای زیارت قبور از خانه خارج شد. به او گفتم که مگر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از زیارت قبور نهی نکرده است؟ گفت: آری! ولی پس از آن، دستور به زیارت قبور داد. [۴] البانی، محدث بزرگ وهابیت، سند این روایت را تأیید کرده است. حتی بر اساس همین روایات، مشروعیت زیارت قبور را تجویز کرده است. [۵] ابن قدامه (م ۶۲۰) از فقهای حنبلی مذهب، مسافرت برای زیارت قبور و مشاهد را جایز دانسته است. دلیلی که ابن قدامه بیان می‌کند، این است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) پیاده یا سواره به قبا می‌آمدند و قبور را زیارت می‌کردند و می‌فرمودند: «به زیارت قبور بیایید؛ چرا که شما را به یاد آخرت می‌اندازد .»[۶] نکته قابل توجه اینکه در این روایت به پیاده رفتن پیامبر نیز اشاره شده است که حضرت گاهی پیاده به زیارت می‌رفت.

حصنی دمشقی (از علمای قرن نهم هجری) می‌نویسد: زیارت قبر منور پیامبر (صلی الله علیه و آله) سنتی رایج بین مسلمانان بوده و همواره مردم در هر زمان، از نقاط مختلف، قبر شریف حضرت ابراهیم و حضرت موسی (علیهما السلام) را زیارت می‌کردند. [۷] پس رفتن به زیارت اهل قبور، یک امر مسلم و رایجی بین مسلمانان بوده است. چگونه زیارت اهل قبور جایز باشد ولی زیارت نور چشم پیامبر، امام حسین (علیه السلام) جایز نباشد!؟ پیامبر فرمود: «هر کس من را بعد از وفاتم زیارت کند، مانند کسی است که من را در حال حیات زیات کرده است» [۸] بعد فرمودند: حسین از من است و من از حسینم. [۹]

در قرآن کریم نیز کلمه «رِجالاً؛ پیاده» آمده است؛ آنجا که مردم را تشویق به حج می‌کند: «وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجالاً وَ عَلی کُلِّ ضامِرٍ یَأْتینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمیقٍ؛ [۱۰] و در میان مردم به (اداء مناسک) حج اعلام کن تا مردم پیاده و سواره بر شتران لاغر اندام تیز رو از هر راه دور به سوی تو جمع آیند.» در این آیه، مقدم شدن پیاده بر سواره نشانه افضلیت آن است، که باید با این دو صفت (پیاده یا سواره) نزد حضرت ابراهیم بیایند. [۱۱] پس طبق آیه کریمه، پیاده حرکت کردن برای جمع شدن دور حضرت ابراهیم برای انجام حج، مورد تائید قرآن کریم واقع شده است و این یک امر مسلم قرآنی است. همچنین از این آیه معلوم می‌شود که انجام حج باید حول محور ولی خدا انجام گیرد.
پیاده روی برای زیارت امام حسین (علیه السلام)

در روایات به خصوص در مورد پیاده رفتن به زیارت تاکید شده است که به یک نمونه اشاره می‌شود.

امام صادق (علیه السلام) فرمود: «مَنْ أَتَی الْحُسَینَ (علیه السلام) مَاشِیاً کتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَیئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ أَلْفَ دَرَجَةٍ فَإِذَا أَتَیتَ الْفُرَاتَ فَاغْتَسِلْ وَ عَلِّقْ نَعْلَیک وَ امْشِ حَافِیاً وَ امْشِ مَشْی الْعَبْدِ الذَّلِیلِ فَإِذَا أَتَیتَ بَابَ الْحَیرِ فَکبِّرِ اللَّهَ أَرْبَعاً؛ [۱۲] هر کسی پیاده به زیارت قبر حسین (علیه السلام) برود، خداوند برای هر قدمی هزار حسنه نوشته و هزار گناه از او پاک می‌کند و رتبه‌اش هزار درجه بالا می‌رود. پس هرگاه به فرات رسیدی، غسل کن و کفش‌هایت را درآور و پابرهنه راه برو؛ به مانند عبد ذلیل راه برو؛ پس وقتی به درب حَرَم رسیدی، چهار بار تکبیر بگو و کمی راه برو و دوباره چهار بار تکبیر بگو.»

نتیجه اینکه: اصل زیارت و عزاداری در بین مسلمانان امری رایج بوده است؛ حتی اهل سنت برای علمای خودشان عزاداری می‌کرده‌اند. [۱۳] از طرفی پیاده رفتن به زیارت را نیز از برخی روایات و حتی از اشاره آیه قرآن می‌توان استفاده کرد.

پی نوشت
[۱]. مسند احمد، ج ۲، ص ۱۸.
[۲]. التبصیره، ج ۲، ص ۵-۱۷.
[۳]. البدایه و النهایه، ابن کثیر، ج ۱۳، ص ۲۲۷.
[۴]. سنن ابن ماجه، ج ۲، ص ۵۱۱.
[۵]. المنهج السلفی عند الشیخ ناصر الدین البانی، ص ۳۱-۳۱.
[۶]. المغنی، ج ۲، ص ۱۰۴.
[۷]. دفع الشبه، ص ۱۸۱ و ۱۸۲.
[۸]. وفاء الوفا، ج ۴، ص ۱۳۴۷.
[۹]. مصنف ابن ابی شیبه، ج ۶، ص ۳۸۰.
[۱۰]. سوره حج، آیه ۲۷.
[۱۱]. مفاتیح الغیب، ج ۲۳، ص ۲۲۰.
[۱۲]. کامل الزیارات، ص ۲۵۵.
[۱۳]. عزاداری در تشییع جنازه احمد بن حنبل، «االبدایه و النهایه، ابن کثیر، ج ۱۰ ص ۳۴۲؛ همچنین عزاداری مردم هنگام مرگ ابن تیمیه، «الاعلام العلیه فی مناقب ابن تیمیه، ص ۶۱۷.»
منبع: مهر