فاصله نماز جمعه امروز ما با نماز جمعه‌ای که می‌بایست، چقدر است؛/ اگر نماز جمعه‌ی ما ــ آنچه امروز داریم ــ همان چیزی باشد که تعریف نماز جمعه است و توقّع از نماز جمعه است، خب باید وضع یک قدری بهتر از این باشد؛(مقام معظم رهبری ۱۴۰۱/۰۵/۰۵
نهاد وابزاری، صد درصد استثنائی
ما شبیه نماز جمعه هیچ چیز نداریم. وقتی در عمق این نماز جمعه، در بطون کار نماز جمعه وارد میشویم، می‌بینیم با مجموع این خصوصیّات حتّی از حج [هم] استثنائی‌تر است.چرا ؟
• دو عامل اساسی حیات طیّبه (ذکرالله، و حضور مردمی) را نماز جمعه به هم وصل کرده: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا» است، هم «فَاسعَوا اِلى ذِکرِ الله»است. این، هم صلات است، هم جُمُعه است؛ صلات، ذکر محض است، ذکر خالص است، جُمُعه هم که اجتماع مردم است. میلیونها نفر از آحاد مسلمانان در ظهر جمعه در مصلی ها اجتماع کرده و به تحلیل های سیاسی و تبیین مسائل عقیدتی و معنوی امام جمعه گوش فرا میدهند و ذکر خدا و دعوت به تقوا و ایمان در راس ارشادات ائمه جمعه است .
• ذکر دسته‌جمعی موجب ریزش برکات الهی میشود : ذکر دسته‌جمعی موجب میشود که برکات و آثار ذکر بر دسته‌جمع نازل بشود«اَلا بِذِکرِ اللَهِ تَطمَئِنُّ القُلوب»فَاِنَّ الذِّکرىٰ تَنفَعُ المُؤمِنین؛این نفع، مال همه میشود. بله، شما تنهایی هم که خودتان نماز شب میخوانید در اتاق تنها، [به خاطر] آن هم خدای متعال به شما نفع میدهد امّا اینجا این نفع، نفع عمومی است، همه‌ی مجموعه نفع می برند. یا «فَاذکُرونی اَذکُرکُم»؛ این عنایت ویژه‌ی الهی، مترتّب است بر ذکر؛ اینجا ذکر، ذکر دسته‌جمعی است، پس آن عنایت هم مربوط به جمع میشود. یا «وَ اذکُرُوا اللهَ کَثیرًا لَّعَلَّکُم تُفلِحون
• استمرار هفتگی این فریضه : در هیچ آئینی، در هیچ جایی، اجتماعِ با معنویّتی به صورت هفتگی وجود ندارد که مردم یک شهر یا جمع کثیری از مردم یک شهر، هر هفته یک جایی در یک مرکزی جمع بشوند و گرد هم بیایند؛ وقتی یک چنین اجتماعی وجود دارد که هر هفته جمع کثیری از مردم یک شهر در یک جای معیّنی دُور هم جمع میشوند، این میتواند یک پایگاهی باشد، یک قرارگاهی باشد برای همه‌ی موضوعات مهم و مطرح یک جامعه. وقتی بنا است همه جمع بشوند، خب افراد چیزی به ذهنشان می‌آید، حرفی به ذهنشان می‌آید، جامعه یک نیازی دارد، یک حادثه‌‌ای دارد؛ از مسائل فکری تا خدمات اجتماعی تا همکاری‌های مردمی و تا آمادگی‌ها و بسیج نظامی، همه چیز در این اجتماعِ هفتگیِ مستمرّ پشتِ سرِ هم تحقّق پیدا میکند و وجود پیدا میکند؛ یعنی میتواند وجود پیدا کند.
• آمیختگی معنویّت و سیاست درفریضه نماز جمعه : سیاست را با معنویّت مخلوط کردن در یک فریضه، این دیگر هنر اسلام است؛ در آن روایتِ حضرت رضا (سلام الله علیه) [آمده که] خطیب جمعه «یُخبِرُهُم بِما وَرَدَ عَلَیهِم مِنَ الآفاقِ وَ مِنَ الاَهوالِ الَّتی لَهُم فیهَا المَضَرَّةُ وَ المَنفَعَة»؛ هائل [یعنی] یک امر مهم و بزرگ؛ مسائلی که در عالم میگذرد که یک ارتباطی با جامعه‌ی ما دارد، یا به عنوان ضرر یا به عنوان نفع، [خطیب جمعه] اینها را برای مردم بیان میکند. هم میگوید «اتّقوا الله» ــ حتماً بایستی امر به تقوا در خطبه‌ی نماز جمعه باشد ــ هم در عین حال سیاست را، این سیاستِ این جوری، سیاست بین‌المللی، آن لبّ مسائل سیاسی را برای مردم بیان میکند.
• در سلسله‌ی قدرتهای نرم نظام اسلامی است،: چون امروز آن چیزی که راه‌گشا است و تأثیرگذار است قدرت نرم است؛ قدرت سخت، تیر و تفنگ و مانند اینها، امروز در درجه‌ی بعد قرار گرفته. قدرت نرم، تأثیرگذاری بر دلها و ذهنها و روحیه‌ها، این مهم است. البتّه زنجیره‌ی قدرت نرم ما زنجیره‌ی طولانی و مفصّلی است؛ نماز جمعه یکی از مهم‌ترین حلقه‌های این زنجیره‌ی قدرت نرم محسوب میشود؛
پنج خصوصیت ویژه نماز جمعه که فوقا بدان اشاره شده از آن ابزاری کارآمد برای هدایت افکار عمومی جامعه
و مقابله با توطئه های دشمن و آماده سازی جامعه برای ایفای نقش در تحولات سیاسی و اجتماعی کشور ساخته است که اگر این خصوصیات با محتوا و شیوه های اثرگذاری مطلوب همراه شود میتواند در جنگ نرم با دشمن جامعه اسلامی را به پیروزی برساند.
اگر بخواهیم نماز جمعه واقعا قلب فرهنگی هر شهر و قرارگاه ایمان، تقوا، بصیرت و اخلاق باشد باید آسیب ها را بشناسیم، درمان کنیم و با خلاقیت و نیازسنجی دقیق خوراک فکری و معنوی مورد نیاز مخاطب و نمازگزار را در اختیار او بگذاریم و با مردم با افتادگی برخورد کنیم تا در این دریای پرتلاطم شبهات و هجمه ها، نماز جمعه را به چراغ هدایت و کشتی نجات جامعه تبدیل کنیم.
باید های رفتاری خطیب نمازجمعه
بعضی از این خصوصیّاتی که باید رعایت شود تا نماز جمعه در جایگاه خودش بنشیند، مربوط به منش و روش و شیوه‌ی زندگی امام جمعه است:
باید 6 روز هفته را با رفتار دعوت به تقوا کنند وروز جمعه را با گفتار
باید هرچه میتوانیم؛ از موارد شبهه اجتناب کنیم،
باید رفتار پدرانه‌ی با همه داشته باشید
باید سلوک مردمی داشته باشید و بروید بین مردم، با آنها حرف بزنید، از مردم فاصله نگیرید[اگر] لازم شد، به
خانه‌های مردم بروید، زیر سقفشان و روی فرششان بنشینید، با آنها احوالپرسی کنیدصِرف این رفتن میان مردم،
خود این یک کار مهم است.
باید برای ارتباط با جوانان سازوکار تعریف کنید .
باید در خدمات اجتماعی مردمی شرکت کنید کمک به طبقات محروم و کمک به مستضعفان و محرومان جزوِ
کارهای لازمِ شما باشد؛
باید بر ستادهای نمازجمعه تان نظارت کنید و از سلامت اینها خاطر جمع بشوید.
باید از ورود در فعّالیّتهای اقتصادی اجتناب کنید؛
از باید های فوق الذکر اینگونه استنباط می شود که مقام معظم رهبری طبق گزارش هایی که به دستشان رسیده مطلعند که
بعضی از ائمه محترم جمعه ؛ گفتار و عملشان نسبت به تقوا متفاوت است ؛
بعضی از موارد شبهه و مشکوک پرهیز نمیکنند .
بعضی رفتارپدرانه با همه ندارند
بعضی از مردم فاصله دارند و در میان مردم نیستند و مردم به سختی میتوانند با آنها ارتباط برقرار کنند .
بعضی با جوانان نمی جوشند و زبان آنها را نمی فهمند و دربین آنها حضور نمی یابند به سوالاتشان پاسخ نمی دهند .
بعضی در فعالیتهای اجتماعی حضوری پررنگ ندارند و در حوادث و وقایع غیر مترقبه آنها را کنار مردم نمی بینید
بعضی متاسفانه برای تامین هزینه های ستاد نمازجمعه دست به کارهای اقتصادی زده اند و دچار مشکلات و تخلفات قانونی شده اند .
بسیاری از ائمه جمعه هم الحمد لله از همه این آسیبها مبرا و پاک هستند ومورد علاقه و حمایت مردمند .
امام جمعه تراز انقلاب اسلامی
حمیدرضا ترقی
۱۴۰۱/۵/۱۳
