عراق و تركیه بر سر موصل وارد جنگ خواهند شد؟

به گزارش نما به نقل از تابناک،حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق، سه‌شنبه شب در یک سخنرانی تلویزیونی درباره خطر درگیری نظامی با ترکیه در شمال عراق هشدار داد. عبادی تأکید کرد، عراق خواهان جنگ با ترکیه نیست، اما برای چنین شرایطی آماده است. وی همچنین گفت، در صورت بروز درگیری، «ترکیه را دشمن تلقی کرده و با آن به عنوان دشمن رفتار خواهیم کرد».«دویچه وله» در گزارش خود درباره این موضوع اشاره می کند که مقام‌های ترکیه ادعا می کنند، نگران آینده موصل و تل‌عفر پس از آزادسازی این منطقه از چنگ داعش هستند. ترکیه مدعی است، نسبت به «نقض حقوق سنی‌ها و ترکمن‌ها و تغییر ترکیب جمعیتی این مناطق» در نتیجه ورود نیروهای شیعه، احساس نگرانی می کند. با این حال، حیدر العبادی در این زمینه گفت: «ما بیش از دیگران به تل‌عفر حساسیت و توجه داریم».

نشانه وخیم بودن اوضاع آن است که با وجود آنکه دولت عراق مشارکت ترکیه در عملیات آزادسازی موصل را رد کرده، با این حال، ارتش ترکیه شماری از تانک‌ها و توپخانه خود را در سیلوپی در نزدیکی مرز عراق مستقر کرده است. علاوه بر این، ارتش ترکیه از مدت‌ها پیش نیروهایی را در پادگان بعشیقه، در 25 کیلومتری شمال شرق موصل، مستقر کرده است.

فیکری ایشیق، وزیر دفاع ترکیه، علت استقرار نیروهای زرهی در نزدیکی مرز عراق را «تحولات مهم منطقه‌ای» اعلام کرده است. او گفت: «تحولات مهمی در منطقه در حال رخ دادن است... این اقدامات (استقرار نیرو در مرزهای عراق) صرفاً برای آمادگی لازم در مقابل هرگونه احتمال انجام می‌شود. ترکیه باید خود را برای تمامی رویدادها آماده کند».

نمودهای نوعثمانی‌گری
همین چند هفته پیش بود که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، در پاسخ به اعتراضات مکرر مقامات عراقی به حضور نیروهای ترکیه در خاک این کشور، از تعلق تاریخی موصل به ترکیه (عثمانی) سخن گفت. اظهاراتی که می توان آن را آشکارترین نمود تمایلات نوعثمانی گری در ترکیه تاکنون برشمرد. در حقیقت، این موضوع یک بار دیگر نشان داد که ترکیه خود را برای مداخله در سرزمین هایی که زمانی امپراتوری عثمانی را تشکیل می دادند، صاحب حق می داند.

اما فارغ از این جریان، اصرار ترکیه بر مداخله در موصل را باید در چارچوب سیاست کلی آنکارا در قبال ترکیب قومیتی مناطق مجاور در کشورهای همسایه ارزیابی کرد که اساساً بر جلوگیری از سیطره یافتن کردها و شیعیان بر این مناطق و تلاش برای حفظ نفوذ خود در آنها تمرکز یافته است.

بنابراین، می توان گفت از آغاز شکل گیری بحران گروه تروریستی داعش در منطقه، نگرانی اصلی و اساسی آنکارا نه مبارزه با این گروه بلکه احتمال تغییر ترکیب جمعیتی مناطق مختلف در کشورهای همسایه در نتیجه فرایند مبارزه با داعش بوده است. در همین راستا، عملیات نیروهای نظامی این کشور در سوریه بیش از هر چیز، جلوگیری از تسلط کردها بر مناطق مرزی را مدنظر دارد و در عراق نیز، ترکیه تلاش دارد به هر نحو ممکن از توسعه مناطق تحت نفوذ شیعیان جلوگیری کند.

ایران میانجی ترکیه و عراق می شود؟
دولت عراق نه تنها با مداخله ترکیه در عملیات آزادسازی موصل مخالف است، بلکه اصرار دارد نیروهای ترکیه از پادگان «بعشیقه» نیز خارج شوند. با این حال، ترکیه از این کار خودداری کرده و مدعی است به دعوت کردهای عراق و برای آموزش پیشمرگه‌های کرد و نیروهای مردمی عراق در این پادگان حضور دارد. در همین راستا، وزیر خارجه ایران اخیراً اعلام آمادگی کرد میان عراق و ترکیه درباره بعشیقه میانجی‌گری کند.

مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در واکنش به اظهارات محمد جواد ظریف گفت: «در مورد موضوع بعشیقه، ما با نقش سازنده همه موافقیم. عراق کشور برادر و همسایه ماست. مردم عراق هم برادر ما هستند. اگر ایران هم نقش سازنده‌ای در این زمینه داشته باشد، خرسند می‌شویم، زیرا این کشور نیز همسایه ماست».

سایت تحلیلی «المانیتور» که در مطلبی به همین موضوع پرداخته، به نقل از یک منبع عالی رتبه در وزارت امور خارجه ایران می نویسد: «ایران قطعاً مایل به میانجی گری است. با این حال، ترکیه علاقه مند به این موضوع نیست و می‌خواهد موضوع موصل از طریق قوای نظامی مدیریت شود. جمهوری اسلامی ایران اما باوری به راه حل نظامی ندارد. واقعیت‌های منطقه ای نشان می دهند که رویکرد ترکیه غیر‌واقع بینانه است».

نصرت الله تاجیک، دیپلمات ارشد سابق ایران نیز با این نظر موافق است؛ اما پیش بینی می کند که در پایان، ترکیه رویکرد عملگرایانه ای در پیش گیرد. وی می گوید: «ایران و ترکیه اهداف و رویکردهای متفاوتی درباره موصل دارند. ترکیه ادعاهایی تاریخی را در قبال آن منطقه مطرح می کند که وضعیت را پیچیده‌تر می‌سازد. این در حالی است که به نفع ایران است که دولت عراق در جنگ موصل علیه داعش پیروز شود. ترکیه الگوی مخربی را دنبال می‌کند اما در پایان مجبور به پذیرش پیشنهادهای تازه می شود؛ اما همزمان، در تلاش است تا سهم بیشتری را در نظم جدید خاورمیانه از آن خود کند».